«Παθός, Μαθός;»
Το μικρό λιμάνι της Κω με τον ταρσανά, αρχές της δεκαετίας του ΄30, πριν από τον σεισμό του 1933. Στην φωτογραφία διακρίνεται ξεκάθαρα το αμμώδες και χαλαρό έδαφος του γεωλογικού σχηματισμού πάνω στο οποίο έχουν θεμελιωθεί παλαιότερες όσο και σύγχρονες κατασκευές. Το λιμάνι από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα βρισκόταν στην σημερινή θέση, το Μανδράκι.
Λειτούργησε μετά τον μετοικισμό του 366 π.Χ και κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους μέχρι τον 4ο-6ο αιώνα μ.Χ. Το 554 μετά από ανυπολόγιστες ζημιές το εσωτερικό λιμάνι εγκαταλείφθηκε και από τότε ήταν σε πλήρη μαρασμό.Επιπλέον το 1493 η κατάσταση χειροτερεύει ακόμη περισσότερο. Για αιώνες οι Κώοι χρησιμοποιούν την Αποβάθρα [τωρινή Σκάλα του Πολεμικού], μία λιτή κατασκευή με πασσάλους, ως λιμενική εγκατάσταση. Ο λόγος;
Τα εδάφη του αρχαίου βάλτου, λιμνοθάλασσα κατά χρονικά διαστήματα, αποτελούν την αχίλλειο πτέρνα του. Πρόκειται για οικοσύστημα με ιδιαίτερα εδαφικά χαρακτηριστικά και χαλαρούς σχηματισμούς. Για να αντιμετωπίσουν μία τέτοια κατάσταση οι γεωτεχνικοί και οι μηχανικοί προτείνουν μέθοδους δομικής ενίσχυσης με σταυρωτή στήριξη, ειδικά πέδιλα θεμελίωσης ή ατσάλινο σκελετό. Γιατί; Το έδαφος αδυνατεί να ανταποκριθεί σε 2-3 συνεχόμενες κρούσεις ενός εκσκαφέα, ενώ ένα βραχώδες όπως π.χ του Αγ.Νεκταρίου αντέχει σε 50-60 κρούσεις.
Σε κάθε ρηχό σεισμικό γεγονός, από ρήγμα της τοπικής τεκτονικής προκαλείται σημαντική καθίζηση ελάχιστων εκατοστών που σχεδόν πάντα συνοδεύεται με ρευστοποίηση για επεισόδια μεγαλύτερα 6.2 βαθμών ή ένα μέτρο[ή περισσότερο] όταν εκδηλώνεται εδαφική ροή σε επεισόδια μεγαλύτερα από 6.5 βαθμούς. Το 2017 είχαμε μία από τα ίδια για όσους γνωρίζουν.
Το νέο λιμάνι θα αρχίσει να κατασκευάζεται το επόμενο διάστημα, θα ολοκληρωθεί μετά από 18 μήνες από την έναρξη του.Την εδαφοτεχνική μελέτη του δεν γνωρίζω αλλά εκτιμώ ότι θα γίνει με πασσαλώσεις βαθιάς θεμελίωσης, ακολουθώντας τις τελευταίες και πιο προηγμένες προδιαγραφές.
Ωστόσο, θεωρώ ότι το τεχνικό έργο αποτελεί μία πρόκληση απέναντι στην ίδια την ιστορία του.
Μπορεί να ανταπεξέλθει σε μελλοντικές μέγιστες δοκιμασίες από τα γειτονικά ρήγματα; Το όλο θέμα προβληματίζει, προκαλεί σκέψεις σε όσους παρακολουθούν «εκ του σύνεγγυς» τις διεθνείς εξελίξεις όσο και την ιστορία των σεισμών του νησιού.
Για παράδειγμα, οι Ιάπωνες είχαν ετοιμαστεί για όλα τα ενδεχόμενα πριν το 2011. Περίμεναν έναν 9αρη από την θαλάσσια τάφρο, έλαβαν όλα τα αναγκαία μέτρα. Εφτιαξαν τσουναμοφράκτες με πασσάλους για να εμποδίσουν την εισβολή των κυμάτων στην ξηρά. Ο κόσμος ήταν έτοιμος και οι υποδομές καλά σχεδιασμένες. Ομως, συνέβη κάτι το απρόβλεπτο που τίναξε τον πανάκριβο και πολυμελετημένο σχεδιασμό τους στον αέρα. Τα τείχη για το τσουνάμι υπέστησαν υποθαλάσσια σημαντική συνσεισμική καθίζηση με αποτέλεσμα να περάσουν από πάνω τους τα φονικά κύματα να σκοτώσουν περισσότερους από 18.000 ανθρώπους και να προκαλέσουν τεράστιες καταστροφές.
Κάθε σεισμός έχει τα δικά του χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες. Ποτέ δεν μπορείς να είσαι βέβαιος σε μία ενεργή σεισμικά και ιστορικά καταπονεμένη τοποθεσία.
Υπάρχουν και άλλες λύσεις όπως η κατασκευή ενός νέου λιμανιού σε νέα θέση με καλύτερες γεωτεχνικές συνθήκες εδάφους ή λιτές και όχι βαριές κατασκευές με πασσαλώσεις κοντά στην Σκάλα ή ακόμη μεταφορά του υφιστάμενου λιμανιού στη Δημοτική Μαρίνα όπου δεν αναφέρθηκε σημαντική καθίζηση και μεγάλες ζημιές, μετατρέποντας ταυτόχρονα το Μανδράκι σε χώρο με μικρές μαρίνες. Επίσης,στην σημερινή Μαρίνα μπορεί να κατασκευαστεί περιφερειακή οδός ώστε να αποφευχθεί ο υπερβολικός φόρτος από την διέλευση οχημάτων που παρατηρείται σήμερα επί των οδών της Α.Μιαούλη και Λ.Γρηγορίου Ε΄. Η σημερινή διαδρομή είναι ήδη στα όρια της, και αναμένεται να επιδεινωθεί τα επόμενα χρόνια.
Σωστή επιλογή ή λάθος μόνο ο χρόνος ξέρει. Ελπίζω όλα να πάνε προς το καλύτερο αυτή την φορά και το νέο λιμάνι να παραδοθεί το συντομότερο δυνατό στη κωακή κοινωνία που τόσο το έχει ανάγκη.Ολα τα παραπάνω, όπως ότι αναφέρω στην ιστοσελίδα άλλωστε είναι μικρές σκέψεις και συνειρμοί ενός περίεργου.
Γεωδίφης
Παιδί της Ρέας
Με το βελάκι σημειώνεται ο γεωλογικός σχηματισμός από τον οποίο αποτελείται το Μανδράκι Κω. Ως επί το πλείστον από άμμο, παλιό ρευστοποιημένο υλικό και λάσπη ρηχής θάλασσας.