Πώς ένα «ξεχασμένο» τσουνάμι 600 ετών άλλαξε την ιστορία;

Ιστορικοί τάφοι που αποκαλύφθηκαν μετά από το τσουνάμι του Ινδικού Ωκεανού το 2004 ώθησαν τους ερευνητές να αναζητήσουν στοιχεία προηγούμενων τσουνάμι.

Νέα στοιχεία δείχνουν ότι μια καταστροφή παρόμοια με το τσουνάμι του Ινδικού Ωκεανού το 2004 έπληξε την ίδια περιοχή πριν από αιώνες και ίσως δημιούργησε ένα ισχυρό ισλαμικό βασίλειο.

Στις 26 Δεκεμβρίου 2004, τσουνάμι με ύψη 30μ. εισχώρησαν στις ακτές της Ατσέ, την επαρχία της Ινδονησίας στο βορειοδυτικό άκρο της Σουμάτρας.Ένας υποθαλάσσιος σεισμός είχε χτυπήσει λίγο έξω από την ακτή και πυροδότησε ένα καταστρεπτικό τσουνάμι, το οποίο έπληξε τις ακτές σε όλο τον Ινδικό Ωκεανό τόσο μακριά όσο η Σομαλία. Περισσότεροι από 160.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν μόνο στην Ατσέ, και ακόμη περισσότεροι εκτοπίστηκαν.

Ένα παρόμοιο τσουνάμι φαίνεται να έχει εξαλείψει  παράκτια χωριά στην Ατσέ πριν από περισσότερα από 600 χρόνια και η καταστροφή που προέκυψε μπορεί να έχει παίξει ρόλο στην άνοδο του ισχυρού σουλτανάτου του Aceh , σύμφωνα με νέα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στα Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας των Επιστημών[ΗΠΑ] .

Το 2006, ο αρχαιολόγος Patrick Daly συνεργάστηκε με τις αρχές της Ατσέ για τη διαφύλαξη πολιτιστικών και θρησκευτικών χώρων που υπέστησαν ζημιές από το τσουνάμι του 2004, όταν είδε τις όμορφα λαξευμένες ιστορικές μουσουλμανικές τοιχογραφίες να ανατρέπονται κατά μήκος των ακτών.

Ο Ντάλι άρχισε να αναρωτιέται πόσο συχνά συνέβαιναν αυτά τα τσουνάμι στο παρελθόν και αν ναι, πώς επηρέαζαν τους ανθρώπους που ζούσαν στην Ατσέ. Η βορειοδυτική άκρη της Σουμάτρας, όπου βρίσκεται σήμερα η πρωτεύουσα της , είναι είτε ο πρώτος είτε ο τελευταίος λιμένας για τα πλοία που διασχίζουν τον κόλπο της Βεγγάλης και το Sultanate Aceh που δημιουργήθηκε εκεί τον 16ο αιώνα και το οποίο έγινε μια από τις λίγες δυνάμεις της νοτιοανατολικής Ασίας που αντιστάθηκε επιτυχώς στην αποικιοκρατία εδώ και αιώνες. Οι αρχαιολόγοι, ωστόσο, δεν διέθεταν αρκετά στοιχεία για οικισμούς στην περιοχή πριν από τον 17ο αιώνα.

Ο Daly, ο οποίος εργάζεται στο Παρατηρητήριο της Γης της Σιγκαπούρης, και οι συνάδελφοί του στο πανεπιστήμιο Syya Kuala στην Ατσέ , άρχισαν να μελετούν συστηματικά την ακτή, σε περίπου 40 παραθαλάσσια χωριά για να χαρτογραφήσουν οποιαδήποτε ίχνη ιστορικής ανθρώπινης παρουσίας, , κεραμικά θραύσματα και παλιά θεμέλια τζαμιών.

Ο πρώτος χάρτης του Daly έφερε στο φως 10 οικισμούς.

Με βάση την ηλικία των κεραμικών διασκορπισμένων σε αυτούς τους οικισμούς, οι ερευνητές βρήκαν κάτι ακόμα πιο εντυπωσιακό. Τα παραθαλάσσια χωριά φαίνεται να εμφανίζονται γύρω στον 11ο και τον 12ο αιώνα, αλλά και οι 9 οικισμοί κατά μήκος μιας ακτής 25 μιλίων φαίνεται να έχουν εγκαταλειφθεί γύρω στο 1400.

Πρόσφατα ανακαλύφθηκαν γεωλογικά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι ένα τσουνάμι έπληξε την περιοχή το 1394, αλλά ο Ντάλι λέει: «Δεν είχαμε ιδέα για την έκταση του - πόσο μεγάλο, πόσο ισχυρό και πόσο καταστροφικό ήταν αυτό.» Τα νέα αρχαιολογικά στοιχεία υποδηλώνουν το τσουνάμι όπως και με την εκδήλωση του 2004, κατέστρεψε όλα τα χαμηλά υψόμετρα της περιοχής.

Ο ένας οικισμός της Ατσέ που φάνηκε να επιβιώνει από το τσουνάμι του 1394 ήταν μια τοποθεσία λοφώδης μακριά από τις παλίρροιες. Ο Daly και οι συνάδελφοί του έχουν εντοπίσει τον οικισμό ως Lamri, έναν χώρο γνωστό από ιστορικά αρχεία που βρισκόταν στον μεσαιωνικό ναυτικό δρόμο. Στο Lamri, οι ερευνητές βρήκαν κεραμικά υψηλής τεχνολογίας από όλα τα μέρη της Κίνας και ακόμη πιο μακριά από τη Συρία που δεν είδαν στα χαμηλά χωριά.

Ωστόσο, έπεσε σε ταχεία πτώση στις αρχές του 16ου αιώνα. Μόλις λίγες δεκαετίες νωρίτερα, οι άνθρωποι είχαν αρχίσει την ανοικοδόμηση στα χωριά που είχαν καταστραφεί από το τσουνάμι. Το εμπόριο μεταφέρθηκε σε αυτές τις περιοχές χαμηλού υψομέτρου, όπως αποδεικνύεται από την ανοδική πορεία σε κεραμικά και τάφους υψηλότερης ποιότητας με ονόματα ελίτ από άλλα μέρη των στενών της Malacca, που χωρίζει τη Σουμάτρα από τη χερσόνησο της Μαλαισίας.

Ο Ντάλι και οι συνάδελφοί του δεν πιστεύουν ότι οι παράκτιες περιοχές χαμηλού υψόμετρου επανεγκαταστάθηκαν από ντόπιους επιζώντες. Αντιθέτως, πιστεύουν ότι η καταστροφή του τσουνάμι πρόσφερε ακίνητα για τους μουσουλμάνους εμπόρους οι οποίοι εκτοπίστηκαν αλλού, καθώς οι Ευρωπαίοι άρχισαν να ασκούν επιρροή στην περιοχή. (Οι Πορτογάλοι κατέκτησαν το κοντινό κράτος Malacca το 1511). Αυτοί οι νεοφερμένοι ίσως έχουν σχηματίσει τον πυρήνα του τι έγινε το Aceh Sultanate, ένα ισχυρό ισλαμικό βασίλειο.

«Μπορείτε να έχετε ένα γεγονός τσουνάμι που ακολουθείται από μια περίοδο απόλυτης αναγέννησης και κατασκευής», λέει ο Beverly Goodman , ένας γεωαρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Χάιφα στο Ισραήλ, ο οποίος επίσης μελετά τα τσουνάμι. (Ο Goodman δεν ήταν μέρος της μελέτης.)

Οι γεωλόγοι και οι αρχαιολόγοι ελπίζουν ότι η ανακατασκευή των παλιότερων τσουνάμι μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τους σύγχρονους κινδύνους.

«Αν βασιζόμαστε μόνο στα δεδομένα που γνωρίζουμε, καταλήγουμε να υποτιμούμε σημαντικά πόσο συχνά και πόσο μεγάλη είναι η επίδραση των τσουνάμι σε όλο τον κόσμο», λέει ο Goodman.

Σημείωσε ότι λόγω του γεγονότος του 2004, η Ατσέ αποδείχθηκε πολύ ευάλωτη. Αλλά οι ίδιες μέθοδοι αυτής της νέας μελέτης, στην οποία δεν συμμετείχε ο Goodman, θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αναγνώριση της ευπάθειας σε μέρη που δεν είχαν πρόσφατα καταγραφεί γεγονότα.

«Αυτός ο τύπος έρευνας είναι πολύ σημαντικός για να συνενώσουμε τα παλαιότερα αρχεία για να καταλάβουμε καλύτερα ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου», λέει ο Goodman. «Η χρήση των καταλοίπων των ιζημάτων και των αρχαιολογικών αρχείων είναι πολύ σημαντική για την κάλυψη αυτών των κενών».

Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι ίσως να υπολογίσουμε πώς μπορούμε να προσαρμοστούμε κατάλληλα σε πολύ σπάνια γεγονότα.

«Αν πείτε στους ανθρώπους ότι κάποια στιγμή στους επόμενους 2 αιώνες θα μπορούσε να υπάρξει ένα άλλο τσουνάμι, αλλά δεν μπορούμε να σας πούμε πότε, και θα κατακλύσει ολόκληρο το χώρο έξω, πολλοί άνθρωποι είναι πρόθυμοι να ζήσουν με αυτόν τον κίνδυνο, »Λέει ο Daly.

Γεωδίφης

Πηγή-nationalgeographic