Ένα γεγονός μαζικής εξαφάνισης ειδών στα τείχη του Κάστρου της Νεραντζιάς

Το Κάστρο της Νεραντζιάς εκ των έσω κατά την ιταλική περίοδο. Το ενετικό κάστρο του 14ου αιώνα της πόλης Κω είναι ένα υπαίθριο μουσείο ανεκτίμητης αξίας.

Δεν περιέχει μόνο πέτρες από το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού ,ένα από τα 7 θαύματα της αρχαιότητας, αλλά και υλικά από αρχαία μεγαλοπρεπή κτίρια της πόλης, αρχαιολογικές επιγραφές, εμβλήματα, οικόσημα και τόσα άλλα. Ωστόσο η συλλογή δεν σταματά εκεί, αφού περιλαμβάνει μοναδικά φυσικά γεγονότα από την ιστορία του Κεραμεικού Κόλπου όσο και της Γης.

Πέτρες του Κάστρου περιέχουν απολιθώματα από οργανισμούς που σήμερα έχουν αφανιστεί. Τμήμα του Κάστρου προς το εσωτερικό λιμάνι περιέχει ιώδη ασβεστόλιθο όπου διακρίνεται η Αλβεολίνα ένα εξαφανισμένο γένος τρηματοφόρων [foraminifera] με ελλειπτική ή περίπου σφαιρική μορφή. Μαζί της συναντώνται και άλλοι απολιθωμένοι μικροσκοπικοί οργανισμοί όπως Nummulites, Assilina κά.

Το Γένος Alveolina [D’ORBIGNY, 1826] έχει κέλυφος σε σχήμα ατρακτοειδές έως κυλινδρικό και είναι ασβεστολιθικό, πορσελανώδες. Πρόκειται για βενθονικό οργανισμό  που έζησε σε θαλάσσιο βιότοπο με βάθος γύρω στα 40μ. στο Ανώτερο Παλαιόκαινο-Μέσο Ηώκαινο. Η πέτρα μάλλον εξορύχθηκε από τον λατομικό χώρο της Ζιάς. Μας διηγείται μία τρομερή ιστορία από τις μεγάλες 5 μαζικές εξαφανίσεις που  συνέβησαν κατά την διάρκεια της ιστορίας της Γης.

Συγκεκριμένα το όριο περίπου 33,7 εκ.χρόνια πριν, σηματοδοτεί μια από τις μεγαλύτερες εξαφανίσεις θαλάσσιων ασπόνδυλων του Καινοζωικού.

Οι περισσότεροι από τους προσβεβλημένους οργανισμούς ήταν θαλάσσιας ή υδάτινης φύσης.Ήταν μια εποχή μείζονος κλιματικής αλλαγής, ειδικά μιας περιόδου ψύξης. Νέα στοιχεία υποδηλώνουν ότι οι χειμώνες έγιναν περίπου 4°C κατά μέσο όρο πιο κρύοι σε όλο το όριο Παλαιόκαινο-Μέσο Ηώκαινο.

Μια αιτία του γεγονότος εξαφάνισης θεωρείται η εκτεταμένη ηφαιστειακή δραστηριότητα. Μια άλλη εικασία είναι ότι οι εξαφανίσεις σχετίζονται με αρκετές μεγάλες προσκρούσεις μετεωριτών που εκδηλώθηκαν αυτήν την περίοδο. Ένα τέτοιο γεγονός προκάλεσε τον κρατήρα πρόσκρουσης Chesapeake Bay 40 χλμ. και ένα άλλο στον κρατήρα Popigai 100 χλμ.  της κεντρικής Σιβηρίας, διασκορπίζοντας τα συντρίμμια ίσως και στην Ευρώπη. Η νέα χρονολόγηση του μετεωρίτη Popigai υποδηλώνει ότι μπορεί να είναι η κύρια αιτία της μαζικής εξαφάνισης .

Μια κορυφαία επιστημονική θεωρία σχετικά με την ψύξη του κλίματος αυτή τη στιγμή προβλέπει μια μείωση του ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα, η οποία αργά μειώθηκε στα μέσα έως αργά του Ηώκαινου και ενδεχομένως έφτασε κάποιο όριο περίπου 34 εκατομμύρια χρόνια πριν. Αυτό το όριο είναι στενά συνδεδεμένο με το γεγονός Oligocene Oi-1,  που σηματοδοτεί την αρχή της κάλυψης φύλλων πάγου στην Ανταρκτική.

Η Grande Coupure, ή «Μεγάλη Τομή» όπως είναι γνωστή στην διεθνή βιβλιογραφία σχετίζεται με έναν μεγάλο ευρωπαϊκό κύκλο εργασιών στην πανίδα των θηλαστικών περίπου 33,5 εκ.χρόνια πριν η οποία σηματοδοτεί την άφιξη στην Ευρώπη ασιατικών ειδών. Η Grande Coupure χαρακτηρίζεται από εκτεταμένες εξαφανίσεις,  έλαβε το όνομά της το 1910 από τον Ελβετικό παλαιοντολόγο Hans Georg Stehlin, για να χαρακτηρίσει την δραματική διακύμανση της ευρωπαϊκής πανίδας των θηλαστικών, η οποία συνέβη στο όριο του Ηώκαινου-Ολιγόκαινου. Η Grande Coupure σηματοδοτεί τον εμπλουτισμό της ενδημικής ευρωπαϊκής φάουνας με μια μικτή με ένα ισχυρό ασιατικό συστατικό. 

Γεωδίφης
Πηγές-Βικιπαίδεια, Nature

Πρόσοψη του Κάστρου στο εσωτερικό λιμάνι , μετά τον σεισμό του 2017.

Στο Κάστρο μαζί με την Alveolina συναντώνται και άλλοι απολιθωμένοι μικροσκοπικοί οργανισμοί όπως Nummulites, Assilina κά.

Το Γένος Alveolina[D’ORBIGNY, 1826]. 

Δορυφορική φωτογραφία, Κάστρο Νεραντζιά.