Αποκωδικοποίηση του μινωικού τσουνάμι

Οι απότομοι βράχοι της Σαντορίνης, είναι το χείλος της καλντέρας που σχηματίστηκε από τη μινωική έκρηξη το 1600 π.Χ. 

Ο βυθός γύρω από τη Σαντορίνη βοηθά τους επιστήμονες να διερευνήσουν τις δυνάμεις πίσω από το καταστροφικό μινωικό τσουνάμι

Κάτω από το Αιγαίο Πέλαγος στα απόκρημνα βράχια της Σαντορίνης, βρίσκεται μια απαράμιλλη γεωλογική καταγραφή ενός κατακλυσμικού ηφαιστειακού παρελθόντος.

Η έκρηξη της Θήρας (σημερινή Σαντορίνη) το 1600 π.Χ. ήταν μια από τις πιο ισχυρές στην ανθρώπινη ιστορία, καταστρέφοντας την πόλη του Ακρωτηρίου και σχηματίζοντας την εμβληματική σύγχρονη καλντέρα. Η εκδήλωση επεκτάθηκε πέρα ​​από το ίδιο το νησί, εκτοξεύοντας τσουνάμι ύψους 12 μέτρων προς μινωικούς οικισμούς στο κοντινό νησί της Κρήτης και μεταφέροντας ελαφρόπετρα μέχρι την Αίγυπτο.

Μια αγνοημένη εξήγηση μπορεί να βρισκόταν κάτω από τη θάλασσα όλη την ώρα.

Αν και η Σαντορίνη είναι ένα από τα πιο εκτενώς μελετημένα ηφαιστειακά συστήματα στον πλανήτη, οι ακριβείς δυνάμεις πίσω από τα τσουνάμι που σχετίζονται με τη Μινωική έκρηξη παραμένουν αντικείμενο συνεχούς συζήτησης. 

Δύο επικρατούσες θεωρίες προτείνουν ότι τα τσουνάμι ήταν το αποτέλεσμα μηχανισμών εναπόθεσης που σχετίζονται είτε με την κατάρρευση της καλντέρας είτε με την κίνηση ηφαιστειακών υλικών.

Σύμφωνα με νέα έρευνα, ωστόσο, μια αγνοημένη εξήγηση μπορεί να βρισκόταν κάτω από τη θάλασσα καθ' όλη τη διάρκεια. Οι κυματοειδείς μορφές του πυθμένα της θάλασσας (USB) υποδεικνύουν ότι τα μινωικά τσουνάμι προέκυψαν από μια αλληλεπίδραση διεργασιών και όχι μόνο από εναπόθεση.

Η τρισδιάστατη κατανόηση των μορφών του πυθμένα της θάλασσας είναι το κλειδί για τον καλύτερο χαρακτηρισμό των υποκείμενων διεργασιών της τσουνναμιγένεσης κατά τη διάρκεια μεγάλων εκρήξεων, δήλωσε ο Jens Karstens , επικεφαλής συγγραφέας μιας μελέτης που δημοσιεύτηκε στο Earth and Planetary Science Letters και θαλάσσιος γεωεπιστήμονας στο GEOMAR Helmholtz Center for Ocean Research Kiel.

Χρησιμοποιώντας πρόσφατα σεισμικά προφίλ μαζί με ακριβείς βαθυμετρικές πληροφορίες, ο Karstens και η ομάδα του εξέτασαν τις μορφές στρωμάτων της καλντέρας της Σαντορίνης, μερικές φτάνοντας σε αποστάσεις έως και 25 χιλιομέτρων από το ίδιο το ηφαίστειο.

Η ομάδα εντόπισε τρεις διαφορετικούς τύπους USB στη Σαντορίνη, το καθένα με το δικό του ιστορικό σχηματισμού: εναπόθεση, αστοχία κλίσης και βαθιά παραμόρφωση.

Οι εναποθέσεις στρωμάτων, που απαντώνται αποκλειστικά στα βόρεια του νησιού, σχηματίζονται από την ώθηση ιγνιμπρίτη, ενός τύπου σκληρυμένου ηφαιστειακού τόφφου. Αυτές οι μορφές παρουσιάζουν κυρτό σχήμα και σχετικά αδιατάρακτη εσωτερική στρωματογραφία, υποδεικνύοντας ότι σχηματίστηκαν από εναποθέσεις πυροκλαστικής ροής.

Η ομάδα βρήκε μεγαλύτερα σχήματα στρωμάτων, που συνδέονται με αστοχίες πρανών (παραμόρφωση), στα ανατολικά, νότια και δυτικά της καλντέρας. Αυτά τα USB έχουν κοίλο σχήμα και χαοτική εσωτερική αρχιτεκτονική και, κυρίως, δεν διαθέτουν κάλυψη από υλικό έκρηξης. Αυτή η έλλειψη υποδηλώνει τα χαρακτηριστικά που σχηματίζονται μετά τη ροή των κύριων συντριμμιών.

Τέλος, η μελέτη βρήκε σχήματα στρωμάτων που σχετίζονται με πιο βαθιά παραμόρφωση στη νοτιοδυτική πλευρά της καλντέρας. Αυτή η περιοχή, επηρεασμένη από γεωλογικά ρήγματα, εκτείνεται σε πάνω από 200 μέτρα κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας. Τα USB εδώ δεν είχαν επίσης κάλυψη από υλικό έκρηξης, υποδεικνύοντας ότι προήλθαν ή επανενεργοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του Μινωικού γεγονότος.

Μαζί οι ιστορίες της μορφής των στρωμάτων αποκαλύπτουν ότι κατά τη διάρκεια της μινωικής έκρηξης, τόσο η εναπόθεση όσο και οι εκτεταμένες αστοχίες στην πλαγιά ήταν πιθανό να έγιναν ταυτόχρονα, ενισχύοντας την ισχύ του τσουνάμι που προέκυψε.

Η μελέτη «προσθέτει ένα σημαντικό στρώμα πολυπλοκότητας στην ιστορία του τσουνάμι που πίστευα ότι ήταν αρκετά απλή και ξεκάθαρη», δήλωσε ο Christopher Satow, ένας γεωεπιστήμονας στο Royal Holloway του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Εκτός από το ιστορικό πλαίσιο, η νέα έρευνα έχει επιπτώσεις στη μελέτη των σύγχρονων ηφαιστειακών κινδύνων στο Αιγαίο και όχι μόνο.

Η θέση της Σαντορίνης σε μια ακόμα ενεργή τεκτονική περιοχή την καθιστά ευάλωτη σε σεισμούς με μέγεθος μεγαλύτερο από 7 βαθμούς. Η μελέτη παρέχει κρίσιμη γνώση σχετικά με τους μηχανισμούς που κρύβουν κινδύνους όπως η αστάθεια των πρανών, αλλά προσφέρουν επίσης μια μοναδική ματιά στην κλίμακα των κινδύνων που θέτουν σε ευάλωτα άτομα παράκτιες κοινότητες, είπε ο Satow.

«Δεν υπάρχει καμία ένδειξη για άμεσο κίνδυνο αυτή τη στιγμή».

Ο Karstens τόνισε ότι η σημερινή σεισμική κατάσταση της Σαντορίνης απαιτεί προετοιμασία και όχι πανικό. «Δεν υπάρχει καμία ένδειξη για άμεσο κίνδυνο αυτή τη στιγμή», είπε. «Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι αυτές οι αστάθειες πλαγιών είναι σημαντικές δομές για να συνεχίσουμε να μελετάμε και να παρακολουθούμε, επειδή δεν κατανοούμε πλήρως πώς μπορεί να συμβάλλουν στα τσουνάμι».

Τα μέλη της ερευνητικής ομάδας ανυπομονούν να πραγματοποιήσουν παρόμοιες σεισμικές και βαθυμετρικές έρευνες σε υποθαλάσσια ηφαίστεια σε όλο τον κόσμο. Πρώτα στην ιστορική τοποθεσία Anak Krakatau στην Ινδονησία, η οποία γνώρισε μεγάλες εκρήξεις το 1883 και το 2018.

Γεωδίφης

Πηγή:Mackenzie White , eos.org

https://eos.org/articles/decoding-an-ancient-tsunami-from-the-ground-up

Τα σχήματα στρωμάτων γύρω από τη Σαντορίνη έχουν τρία διακριτά προφίλ: (α) κυρτά (που σχετίζεται με συσσώρευση απόθεσης), (β) κοίλα (που σχετίζεται με επιφανειακή παραμόρφωση και αστοχία πλαγιάς) και (γ) γραμμικά (που σχετίζεται με παραμόρφωση σε βάθος). Κάντε κλικ στην εικόνα για μεγαλύτερη έκδοση [Jens Karsten].

Λεπτομέρεια της τοιχογραφίας των κροκοσυλλεκτών. Σπίτι Γυναικών, Ακρωτήρι, Σαντορίνη.