Θεϊκή τιμωρία ο σεισμός της Λισαβόνας το 1755;

Αλληγορία του σεισμού του 1755, από τον João Glama Strobërle (ο οποίος απεικονίζει τον εαυτό του να στέκεται σε ένα σωρό από χαλάσματα στην κάτω δεξιά γωνία). Ο πίνακας δείχνει, στην επάνω αριστερή γωνία, έναν άγγελο που κρατάει ένα φλογερό σπαθί (μια προσωποποίηση της θείας κρίσης).

Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Λισαβόνας ήταν στην εκκλησία όταν χτύπησε ο πρώτος σεισμός. Ήταν πρωί της Ημέρας των Αγίων, το 1755, και αυτή ήταν η πιο εξέχουσα πόλη σε μια από τις πιο ισχυρές χώρες του κόσμου. Τίποτα από αυτά δεν είχε σημασία, φυσικά, όταν άρχισε η αποφράδα ημέρα.

Ο σεισμός της Λισαβόνας εξακολουθεί να αποτελεί καθοριστική στιγμή στην ιστορία της πόλης. Εκτιμάται ότι ήταν μεγέθους 8,5 βαθμών, ακολουθούμενος από 2 μικρότερους σεισμούς και ένα τσουνάμι, ύψους 15μ, και πυρκαγιές που κατέστρεψαν την πόλη των θαλασσοπόρων. Εκατοντάδες μετασεισμοί συνέβησαν τους επόμενους μήνες. 

Δεν υπάρχει κανένας επίσημος αριθμός θανάτων, αλλά σύμφωνα με τις σύγχρονες εκτιμήσεις κάπου  60.000 άνθρωποι πέθαναν (ο πληθυσμός της πόλης αριθμούσε τότε περίπου 200.000). Περίπου το 82% των κτιρίων της πόλης καταστράφηκαν, μεταξύ των οποίων εκκλησίες, καθεδρικοί ναοί, βασιλικά ανάκτορα και η όπερα.

Ότι οι πλούσιοι δεν ήταν εξοικειωμένοι με τον σεισμό μπορεί να ήταν ένας παράγοντας που ώθησε με μια υπαρξιακή κρίση μεταξύ κάποιων Ευρωπαίων. Πολλοί στράφηκαν στη θρησκεία την περίοδο της κρίσης - και η Πορτογαλία του 18ου αιώνα επηρέασε τους ανθρώπους του πνεύματος της εποχής. Πολλοί απέδωσαν τον σεισμό στην ανθρώπινη αμαρτία ενώ ο Βολταίρος, ο Ρουσό και ο Εμανουέλ Καντ προσέγγισαν το σεισμό με διαλογισμό.

Ο Kant βρήκε την απάντηση μελετώντας τον Αριστοτέλη, ο οποίος θεωρούσε ότι οι σεισμοί θα μπορούσαν να προκληθούν από τον άνεμο που διέρχεται από υπόγεια σπήλαια. Ο Καντ, αισθανόμενος ότι οι άνεμοι δεν ήταν αρκετά ισχυροί για να προκαλέσουν τέτοια καταστροφή, αποφάσισε ότι θα μπορούσε να οφείλεται σε εκρήξεις σε υπόγεια σπήλαια.

Φυσικά, η θεωρία των τεκτονικών πλακών, 200 χρόνια αργότερα, μας έδωσε μια εικόνα για το τι πραγματικά προκαλεί τους σεισμούς.

Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι μια ζώνη καταβύθισης των πλακών προς τα ανατολικά κάτω από το Γιβραλτάρ μπορεί να προκάλεσε τον σεισμό. Παρόλο που δεν έχουν καταγραφεί ενδοπλακικοί σεισμοί, τα στοιχεία από τα ηφαίστεια λάσπης, οι σεισμικές εικόνες των παραμορφωμένων ιζημάτων και τα δεδομένα της ροής θερμότητας υποδηλώνουν ότι η ζώνη καταβύθισης είναι ενεργή και ότι το σεισμογόνο ρήγμα μπορεί να επανενεργοποιηθεί στο απώτερο μέλλον.

Γεωδίφης

Πηγές

1.sciencemag.org

2.Βικιπαίδεια