Το «Σπίτι για Εργένηδες», εκεί όπου γεννήθηκε ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας
Στέκει σαν εργένης μόνο του δίπλα στην θάλασσα για χρόνια χωρίς κανείς να του δίνει σημασία. Περνάς από δίπλα του και το προσπερνάς, το αγνοείς, προτιμάς να κοιτάξεις το λιμανάκι με τα πειρατικά σκάφη.
Όμως ακόμα και οι πιο αμετανόητοι εργένηδες, λαχταρούν την παρηγοριά μιας σχέσης λένε, και αυτό ισχύει ακόμη και για τα άψυχα δημιουργήματα του Homo.
Έχει να μας διηγηθεί, πολύ ενδιαφέρουσες σχέσεις από το χθές, το σήμερα και ποιος ξέρει πιθανώς από το αύριο του νησιού.
Το κτίριο κοντά στον πρώην Δημοτικό Ανθόκηπο φτιάχτηκε για ανύπαντρους υπαλλήλους του ιταλικού δημοσίου οι οποίοι εργάζονταν στην Κω. Σε αυτό το σπίτι άκουσα ότι έζησε για ένα διάστημα και ο γεωαρχαιολόγος L.Morricone. Πρόκειται για μία τοποθεσία με αξιοζήλευτη ιστορία.
Η «Casa per impiegati scapoli» φύτρωσε 4 χρόνια πριν από τον Μεγάλο Σεισμό στην τοποθεσία Ταμπάκικα/Πουζουχτά, και τα πήγε περίφημα το 1933 όσο και το 2017 απέναντι στις διαθέσεις του Εγκέλαδου, σε μια παράκτια περιοχή με πολύ κακές γεωτεχνικές προδιαγραφές.
Τον δημιουργό του κτιρίου δεν τον γνωρίζουμε, ίσως το σχέδιο του εκπονήθηκε στο τεχνικό γραφείο της Ρόδου υπό την επίβλεψη του Fausto, το 1929.
Με θέα στη θάλασσα, δείχνει ένα κεντρικό πρωτοποριακό σώμα που χαρακτηρίζεται από αετώματα σε βενετσιάνικο στυλ και ένα μπαλκόνι σχεδιασμένο σύμφωνα με ιπποτικές αναμνήσεις. Στην πίσω πρόσοψη ξεχωρίζουν δύο μικρά πλευρικά σώματα παρόμοια με φυλάκια, που καταλήγουν σε θολωτή οροφή, στην οποία βρίσκονται οι τουαλέτες.
Τα αρχιτεκτονικά-διακοσμητικά στοιχεία ερμηνεύονται σύμφωνα με ένα ντεκό γούστο. Στο κτίριο, που έχει διατηρηθεί στην αρχική του μορφή, σήμερα στεγάζονται δημοτικά γραφεία, ενώ πριν ήταν το γραφείο της πολεοδομίας των χωριών.
Εκεί φυλάσσονταν μέσα σε ένα πατάρι, μια «φωλιά» το εκπληκτικό ιταλικό πολεοδομικό αρχείο με σπουδαία τοπογραφικά σχέδια, εργαλεία το ΄90, το οποίο ανέσυρα μαζί με συναδέλφους κατόπιν εντολής του τότε Δημάρχου Κω, Κώστα Καίσερλη.
Το αρχείο σήμερα βρίσκεται παρατημένο στο ψηλότερο μέρος του Πύργου Bernabiti. Έδωσε αγώνα ο τότε ο Δήμαρχος για να μην καταστραφεί και έτσι έγινε όμως μετά από τόσα χρόνια έχει εγκαταλειφθεί στην μοίρα του και θα το φάει η «μαρμάγκα».
Το τι απέγιναν τα τοπογραφικά όργανα που για ένα διάστημα φιλοξενήθηκαν στην Εβραϊκή Συναγωγή πιο γνωστή ως Χάβρα, δεν ξέρω, δεν τα είδα από τότε.
Το κτίσμα βρίσκεται εκεί όπου υπήρχαν τα αρχαία νεώρια της Κω του 4ου αιώνα π.Χ, έξω από το αμυντικό αρχαίο τείχος εκεί όπου οι Κώοι θαλασσομάχοι έφτιαχναν τις τριήρεις τους, και ετοιμάζονταν να οργώσουν το Αιγαίο. Όμως οι ιστορίες της τοποθεσίας δεν τελειώνουν εδώ, αλλά αγγίζουν ακόμη και την σύγχρονη ιστορία του τόπου μας.
Το διώροφο κτίριο στην παραλιακή οδό του Μανδρακίου , σήμερα της Ακτής Κουντουριώτη προοριζόταν να στεγάσει 4 καταλύματα για εργένηδες υπαλλήλους. Το κτίριο της πρώην ιταλικής διοίκησης, ανέλαβε διάφορες λειτουργίες με την πάροδο του χρόνου: σε ορισμένα δωμάτια στεγαζόταν το τεχνικό γραφείο που είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση των χωριών, σε άλλα η Επιθεώρηση Γεωργίας και Δασών, ενώ σήμερα ανήκει στον Δήμο Κω.
Η πρόσβαση στα διαμερίσματα που βρίσκονται στον επάνω όροφο είναι δυνατή από δύο εξωτερικές πλευρικές σκάλες.
Αυτές τις σκάλες ανέβαινε καθημερινά το ζεύγος Σαρμά, μόλις είχε φτάσει στην Κω. Ο Δημήτρης Σαρμάς με καταγωγή από την Κύμη Ευβοίας, μετατέθηκε στην Κω το 1949 αμέσως μετά την ενσωμάτωση και υπηρέτησε στο Τμήμα Χωροφυλακής Κω, ως Ενωμοτάρχης.
Στην Κω παρέμεινε μέχρι και το 1964 όταν μετατέθηκε στην Αθήνα. Μετά τη συνταξιοδότηση εργάστηκε ως υπεύθυνος ασφαλείας στα Ναυπηγεία Ελευσίνας. Δεν το ήξερε ο κυρ Δημήτρης ότι για 15 χρόνια ζούσε πάνω από τα αρχαία ναυπηγεία της Κω, παιχνίδια της μοίρας, της ζωής.Τα αρχαία νεώρια της Κω βρέθηκαν την δεκαετία του ΄80, όταν φτιαχνόταν το γειτονικό μέγαρο της λιμενικής υπηρεσίας.
Για τον Δημήτρη Σαρμά μου μίλησε με τα καλύτερα λόγια και ο καλός γείτονας και φίλος Μουσταφάς Τσελεπής, τον οποίο είχε γνωρίσει προσωπικά.
Σύμφωνα με τον καθηγητή θεολογίας Θεόφιλο Μουζουράκη, στην Οδό Π.Τσαλδάρη, στον πρώτο όροφο του κτιρίου των εργένηδων γεννήθηκε ο γιος του Δημήτρη και τωρινός, υπηρεσιακός Πρωθυπουργός, ο Γιάννης Σαρμάς.
Τους γονείς του ο καθηγητής έτυχε να τους γνωρίσει και μου είπε ότι ήταν εξαιρετικοί άνθρωποι που αγάπησαν τόσο την Κω, ώστε όταν ήρθε η μετάθεση του, αυτός δεν ήθελε να φύγει. Για αυτό αγόρασε γη για να φτιάξει σπίτι, ώστε να μην χαθούν οι δεσμοί του με τους ανθρώπους του νησιού που τόσο αγαπούσε.
Μετά από τις κάλπες της 25ης Ιουνίου 2023, το τιμόνι της χώρας ως πρωθυπουργός ανέλαβε ο Κώος Ιωάννης Σαρμάς, μια θέση που κατέχει ακόμη αυτή την στιγμή.
Γεννήθηκε στην γη του Ιπποκράτη, το 1957 και είναι πατέρας δύο παιδιών, ο Ιωάννης Σαρμάς, απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η οικογένεια έχει στενούς δεσμούς με την Κω όπου διατηρεί μία διώροφη κατοικία.Οι γονείς του όσο ζούσαν περνούσαν στην Κω τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ και ο πρωθυπουργός επισκέπτεται συχνά το νησί.
Αυτή εδώ είναι η ιστορία του Κτιρίου των Εργένηδων της Οδού Π.Τσαλδάρη.
Κλείνω αυτή την μικρή και σύντομη αναφορά με μία ευχή. Οι αρμόδιοι του τόπου να τιμήσουν το παιδί της Ρέας στην «Casa per impiegati scapoli» όχι μόνο ως Πρωθυπουργό της χώρας , αλλά ως ένα επιφανή και σπουδαίο Κώο.
Γεωδίφης
Πηγές:
1.Ιστορία των Σεισμών της Κω, 2018-2023
2. Παιδί της Ρέας, τριλογία
3.Προφορικές μαρτυρίες, Μουσταφάς Τσελεπής και Θεόφιλος Μουζουράκης
Ακτή Κουντουριώτη σήμερα, Lungomare Costanzo Ciano των Ιταλών, η τοποθεσία Πουζουχτά με τα ταμπάκικα της οθωμανικής περιόδου, μετά από τον Δημοτικό Ανθόκηπο βρισκόταν το σπίτι του Γιάννη Σαρμά.
