Ένα μυστηριώδες νησί

Το όνομα νησί του Πάσχα οφείλεται στον Ολλανδό θαλασσοπόρο Γιάκομπ Ρόγκεβεν, ο οποίος έφτασε εκεί το Πάσχα του 1722. Το Νησί του Πάσχα ή Ράπα Νούι στην ομώνυμη τοπική γλώσσα, είναι νησί της Πολυνησίας που βρίσκεται στον Ειρηνικό και είναι επαρχία της Χιλής. Έχει έκταση 163 km2 και πληθυσμό περίπου 2.270 κατοίκους. Θεωρείται το πλέον απομονωμένο νησί στον κόσμο.

Από γεωλογική άποψη το έδαφός του νησιού είναι ηφαιστειογενές, προερχόμενο από τα 3 τοπικά ηφαίστεια του νησιού. Οι ακτές του είναι απόκρημνες, ενώ υπάρχουν στο νησί πολλά σπήλαια, στα οποία έχουν βρεθεί ξύλινα μικροαντικείμενα, εικόνες και ένα είδος ιερογλυφικής γραφής πάνω σε ξύλο. Το νησί του Πάσχα δημιουργήθηκε, πριν από 700.000 χρόνια από τρεις διαφορετικές ηφαιστειακές δράσεις που είχαν ως αποτέλεσμα το σχηματισμό τριών διακριτών κρατήρων. Στοιχεία που επιτρέπουν την ανασύνθεση των γεωλογικών χαρακτηριστικών υποδεικνύουν ότι το νησί είναι ένα θερμό σημείο με χαμηλή μαγματική παραγωγικότητα, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στα νησιά της Χαβάης.

Το κλίμα του νησιού είναι υποτροπικό, δηλαδή ηλιόλουστο και ξηρό. Οι θερμότεροι μήνες είναι κατά την περίοδο από Ιανουάριο μέχρι Μάρτιο, όταν η μέση θερμοκρασία είναι 23 °C. Οι ψυχρότεροι μήνες είναι κατά την περίοδο από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο, όταν η μέση θερμοκρασία κυμαίνεται στους 18 °C.

Η Νήσος του Πάσχα έχει απασχολήσει επί μακρόν και τους αρχαιολόγους λόγω των τεράστιων αγαλμάτων φτιαγμένων από ηφαιστειακά πετρώματα που «φιλοξενεί». Τα αγάλματα τα επονομαζόμενα Μοάι, ζυγίζουν πολλούς τόνους το καθένα- το μεγαλύτερο εξ αυτών έχει ύψος πάνω από 20 μέτρα και βάρος 170 τόνους. Έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς πάμπολλες θεωρίες σχετικά με την προέλευση των τεράστιων αγαλμάτων που στην πλειονότητά τους βρίσκονται κατά μήκος της νοτιοανατολικής ακτής του νησιού στραμμένα προς το εσωτερικό του και τα οποία για τους γηγενείς αντιπροσώπευαν πνεύματα των προγόνων τους και των αρχηγών τους. Τη δεκαετία του 1960 είχε υποστηριχθεί ακόμη και ότι τα αγάλματα δημιουργήθηκαν από εξωγήινους οι οποίοι είχαν χάσει τον δρόμο τους και προσπαθούσαν να εκπέμψουν SΟS ώστε να λάβουν βοήθεια!

Σύμφωνα πάντως με τα σενάρια που επικρατούν πλέον και φαίνεται να έχουν επιστημονική βάση,τα Μοάι ήταν τα «τέκνα» ενός πολιτισμού που εξαφανίστηκε επειδή καταστράφηκε όλη η χλωρίδα και η πανίδα του νησιού. Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2005 στο επιστημονικό έντυπο «SΙΑΜ Journal of Αpplied Μathematics» προσέφερε το πρώτο ειδικά σχεδιασμένο μαθηματικό μοντέλο το οποίο περιέγραψε την κατάρρευση της κοινωνίας του νησιού. 

Μεταξύ του 1.200 και του 1.500 μ.Χ. το μικρό, απομακρυσμένο αυτό μέρος είχε πληθυσμό που ξεπερνούσε τους 10.000 κατοίκους. Εκείνη την εποχή οι κάτοικοι του νησιού χρησιμοποιούσαν μεγάλα πλεούμενα για το ψάρεμα, κατασκεύαζαν πολλά κτίρια αλλά και τα περίφημα τεράστια αγάλματα. Ωστόσο ως τον 18ο αιώνα, όταν οι ευρωπαίοι εξερευνητές πάτησαν το πόδι τους στο νησί, ο πληθυσμός δεν ξεπερνούσε τα 2.000 άτομα, τα οποία ζούσαν σε σχεδόν πρωτόγονες συνθήκες. 

Πώς λοιπόν αυτή η κοινωνία παρήκμασε τόσο πολύ αντί να προοδεύσει; Σύμφωνα με τους επιστήμονες, κάποια στιγμή οι πρώτες ύλες και οι φυσικοί πόροι του νησιού εξαντλήθηκαν-ίσως «ένοχη» ήταν, όπως κάποιοι ισχυρίζονται, η αποψίλωση των δασών για τη χρήση τεράστιων ποσοτήτων ξυλείας στη μεταφορά των αγαλμάτων. Έτσι πιθανώς ο πολιτισμός αυτός κατέρρευσε.

Γεωδίφης