Η απίστευτη έκρηξη της Κω!

Πριν από 161.000 χρόνια έγινε μια τεράστια έκρηξη από το ηφαίστειο που βρισκόταν στον υποθαλάσσιο χώρο μεταξύ Κω-Νισύρου.Η μεγάλη ηφαιστειακή έκρηξη της Κω ήταν η μεγαλύτερη που συνέβη κατά τα τελευταία 2.000.000 χρόνια στην νοτιοανατολική Μεσόγειο και είχε ως αποτέλεσμα η ηφαιστειακή στάχτη να βρεθεί σε ιζήματα βαθιάς θάλασσας, 550 χιλιόμετρα μακριά, κοντά στην Κύπρο. Η έκρηξη ξεκίνησε κοντά στο βόρειο Γυαλί  και νέφη από πυρακτωμένη τέφρα  ταξίδεψαν με μεγάλη ταχύτητα στην επιφάνεια της θάλασσας και έφτασαν σε σύντομο χρονικό διάσημα στην Τήλο, την Κάλυμνο, την Πυργούσα, την Αλικαρνασσό και τα παράλια της Μικράς Ασίας, καλύπτοντας συνολικά 5.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Ο άνεμος παρέσυρε προς τα νότια τη λεπτή στάχτη που εκτινάχτηκε στην ατμόσφαιρα.

Η σφοδρή έκρηξη έγινε σε δύο φάσεις. Η πρώτη διήρκεσε μόνο κάποιες ώρες, όταν το θαλασσινό νερό άρχισε να μπαίνει στον κρατήρα από τις ρωγμές που δημιούργησε η έκρηξη. Κατά τη δεύτερη φάση που πιθανότατα διήρκεσε λίγες μέρες είχαμε την κατάρρευση της καλντέρας. Τότε νέφη πλούσια σε αέρια, φορτωμένα με στάχτη, ελαφρόπετρα και άλλο ηφαιστειακό υλικό ξεχύθηκαν από τον κρατήρα, που συνεχώς διευρυνόταν. Αμέσως μετά την έκρηξη το τοπίο της Κω άλλαξε για πάντα. Η έκρηξη ήταν υποθαλάσσια και το επονομαζόμενο «ιγκνιμβριτικό» ηφαιστειακό υλικό για το οποίο ήδη σας μίλησα πέρασε από υποθαλάσσια φυσικά φράγματα, ύψους τουλάχιστον 400 μέτρων, και ταξίδεψε δεκάδες χιλιόμετρα πάνω στην ανοιχτή θάλασσα. Η ταχύτητα μεταφοράς του ηφαιστειακού υλικού υπολογίστηκε ότι θα μπορούσε να ήταν 100 μέτρα το δευτερόλεπτο, για να διατηρήσει τα χαρακτηριστικά του, όταν κινήθηκε πέρα από τη θάλασσα. Το τέλος αυτής της ηφαιστειακής δράσης μετά τη δημιουργία της καλντέρας απελευθέρωσε ελαφρόπετρα, που σήμερα παρουσιάζεται ιδιαίτερα νότια, κοντά στο Γυαλί (170 μέτρα πάχος).

Όμως, η βαθιά πηγή θερμότητας που έδωσε την έκρηξη, εξακολουθεί να δίνει σήματα ζωής με υδροθερμικές εξαλλοιώσεις σε πολλά σημεία του νησιού μας, όπου ακόμα υπάρχουν γεωθερμικά πεδία τα οποία υπενθυμίζουν την παρουσία του. Το ηφαίστειο σήμερα βρίσκεται σε μεταηφαιστειακή δράση και μόνο η παρουσία ατμίδων υδρόθειου και πηγαίου νερού με εναποθέσεις θεϊκών αλάτων υπενθυμίζουν την ύπαρξη του. Όμως, δεν είναι ανενεργό, αντίθετα παραμένει ακόμη ενεργό. Πρόκειται για μια κλειστή χύτρα, που εξακολουθεί να μαζεύει αρκετό μάγμα και θα συνεχίσει να δονείται. Αν υπάρξει ταχεία συγκέντρωση μάγματος κάποια στιγμή, τα αέρια θα πρέπει να εκτονωθούν και έτσι ένας νέος κύκλος θα ξεκινήσει.

Τα ηφαίστεια που υπάρχουν στην περιοχή μας δε δημιουργήθηκαν τυχαία. Η σύγκρουση των πλακών που συντελείται νοτιότερα της Κρήτης δημιουργεί τις πλέον κατάλληλες συνθήκες για τη δημιουργία τους. Όσο η αφρικανική λιθοσφαιρική πλάκα θα βυθίζεται με μέση γωνία 38 μοιρών κάτω από την ευρωπαϊκή, τόσο θα προκαλεί την τήξη των πετρωμάτων. Το λιωμένο υλικό, μη έχοντας διέξοδο, θα διαπερνά την υπερκείμενη Αιγαιακή μικροπλάκα και θα ανεβαίνει στην επιφάνεια από τα βαθιά ρήγματα που διέρρηξαν το φλοιό της Γης. Όσο θα διαρκεί αυτή η διαδικασία, τόσο η περιοχή μας θα δοκιμάζεται από τέτοιες εκρήξεις. Τα ηφαίστεια που γεννιούνται στην περιοχή μας, είναι πολύ διαφορετικά από εκείνα της Ισλανδίας ή της Χαβάης, όπου εκεί παρουσιάζεται διάσπαση φλοιού που συνοδεύεται με μεγάλες ποσότητες λάβας. Αντίθετα τα δικά μας ηφαίστεια μοιάζουν με εκείνα της Ινδονησίας, της Χιλής, της Ιαπωνίας που προκαλούν πολύ ισχυρούς σεισμούς και βίαιες εκρήξεις αλλά δε βγάζουν καθόλου λάβα λόγω της παρουσίας τεράστιων ποσοτήτων αερίων και κυρίως ατμού.

Η ιστορία του ανατολικότερου άκρου του ελληνικού ηφαιστειακού τόξου ξετυλίχθηκε συναρμολογώντας τα πετρώματα της περιοχής μας.  Η ιστορία της μεγάλης έκρηξης της Κω όμως έχει πολλά να μας διδάξει. Αυτός ο κρατήρας με διάμετρο τουλάχιστον 20 χιλιομέτρων μας λέει ότι οι αλλαγές που προκαλεί στη σύνθεση της ατμόσφαιρας ο άνθρωπος είναι πολύ μικρές και ασήμαντες σε σύγκριση με τα αποτελέσματα μιας μεγάλης ηφαιστειακής έκρηξης. Για τους ανθρώπους της γεωεπιστήμης, στο ερώτημα, αν θα μπορούσε να επαναληφθεί ένα τέτοιο απίστευτο γεγονός, ισχύει ένα ρητό: «Έχει συμβεί στο παρελθόν, θα συμβεί και ξανά στο μέλλον». Το πότε όμως δεν είμαστε ακόμη σε θέση να το γνωρίζουμε. Άλλωστε το ηφαίστειο θυμίζει «ένα τεράστιο θηρίο και η συμπεριφορά του είναι απο απρόβλεπτη ως αψυχολόγητη».

Γεωδίφης

Για περισσότερες πληροφορίες, συμβουλευθείτε την  σελίδα253 –ΓΕΩΣΤΟΧΑΣΜΟΙ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

1.Τα βασικότερα στάδια της απίστευτης έκρηξης. Αριστερά,  ο υποθαλάσσιος χώρος της μεγάλης ηφαιστειακής έκρηξης, μεταξύ Κω και Στρογγυλής. Ακολούθησε έκρηξη του υποθαλάσσιου ηφαιστείου (κεντρική εικόνα). Στη δεξιά εικόνα, το ηφαιστειακό υλικό που άφησε στο νησί μας η μεγάλη έκρηξη

2.Καλντέρα Παράδεισου Κεφάλου- Κω(Paradise Beach)