Η Ιασός της Καρίας

Η Ιασός (Kiyi Kişlacık) ήταν μία από τις σημαντικότερες πόλεις-λιμάνια της Καρίας, στις ακτές του κόλπου της Ιασού, μεταξύ της Μιλήτου και των Μυλάσων. Βρίσκεται 50 χιλιόμετρα πιο βόρεια από την Κω.

Παρουσίασε μεγάλη ακμή ήδη από την 3η χιλιετία π.Χ. Κατοικείται ήδη από τη Νεολιθική περίοδο. Μεγάλη ακμή παρουσιάζει ένας εξαιρετικά σημαντικός οικισμός της Πρώιμης εποχής του Χαλκού (3η χιλιετία). Η Ιασός υπήρξε μία από τις σημαντικότερες μινωικές εγκαταστάσεις της Μικράς Ασίας (1900 ως 1550 π.Χ.) τις οποίες διαδέχτηκε ένας μεγάλος μυκηναϊκός οικισμός (1500 ως 1250 π.Χ.).

Υπήρξε μέλος της Δηλιακής Συμμαχίας. Καταστράφηκε κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο αλλά ξαναχτίστηκε, μάλλον με τη βοήθεια της Κνίδου. Ευεργετήθηκε από το Μέγα Αλέξανδρο και τη σελευκιδικής καταγωγής βασίλισσα Λαοδίκη. 

Υπήρξε σημαντικό εμπορικό κέντρο, συνδεδεμένο με τη Μίλητο,  τη Κω, τη Ρόδο και τα Δωδεκάνησα. Γνώρισε περιορισμένη ευημερία κατά τους Ελληνιστικούς και Αυτοκρατορικούς χρόνους. 

Ελάχιστοι είναι οι επιφανείς πνευματικοί άνδρες της Ιασού που αναφέρονται στις φιλολογικές πηγές. Ο σημαντικότερος είναι ο επικός ποιητής Χοιρίλος, που έμεινε στην ιστορία ως ένας από τους χειρότερους ποιητές και τους μεγαλύτερους κόλακες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Λέγεται ότι ο Αλέξανδρος του είχε τάξει ένα χρυσό νόμισμα για κάθε καλό στίχο και ένα χαστούκι για κάθε κακό. Η ποσότητα των κακών ήταν τέτοια, ώστε ο Χοιρίλος πέθανε από τα χτυπήματα.

Όμως η Ιασός έγινε διάσημη κυρίως για τα μαρμάρινα λατομεία της τα οποία χρησιμοποιήθηκαν στους ρωμαϊκούς και πιό πρόσφατους χρόνους: μερικά από αυτά βρέθηκαν κοντά στην πόλη Abkuk, της Μικρασίας. Παρήγαγαν δύο είδη μαρμάρου, το λευκό και το διάσημο κόκκινο μάρμαρο που χρησιμοποιήθηκε από τους Ρωμαίους κυρίως κατά τον  τρίτο αιώνα αλλά και πολύ δημοφιλές στους βυζαντινούς χρόνους. Γνωστό ως Marmor Carium ή Iassense στους Ρωμαίους και το Cipollino Rosso ή Africanone στους Ιταλούς, μοιάζει πολύ με το Rosso Antico. 

Το άσπρο της μάρμαρο χρησιμοποιήθηκε επίσης κατά την κλασσική αρχαιότητα. Μάρμαρα από αυτό το λατομείο χρησιμοποιήθηκαν για να διακοσμήσουν το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού. Αυτά τα μάρμαρα είναι μέρος του ορεινού όγκου του Μεντερέ και είναι μεσοζωικής ηλικίας. Οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν και αυτό το μάρμαρο για να κατασκευάσουν διάφορα κτίρια του νησιού μας. Πως έφταναν τα μάρμαρα της στο νησί μας; η μεταφορά γινόταν  κυρίως από τα λιμάνια της.

​Γεωδίφης