Γιατί η χελώνα καρέττα προτιμά τις παραλίες της Κεφάλου-Κω;

H χελώνα καρέττα εμφανίστηκε στον πλανήτη μας, πριν εμφανισθεί ο άνθρωπος. Τη σημερινή της μορφή διατηρεί εδώ και 80 εκατομμύρια χρόνια. Στη Μεσόγειο υπάρχουν τρία είδη: η δερματοχελώνα, η πρασινοχελώνα και η καρέττα. H μεσογειακή καρέττα είναι αρκετά μικρότερη από τις άλλες που υπάρχουν στον κόσμο, αφού το μήκος του καβουκιού της δεν ξεπερνά το 1 μέτρο και το πλάτος της φτάνει τα 90 εκατοστά.

H καρέττα ταξιδεύει μεγάλες αποστάσεις κάθε χρόνο αναζητώντας τροφή και τόπους κατάλληλους για διαχείμαση. Ορισμένες έχουν βρεθεί σε απόσταση μεγαλύτερη από 1500 χιλιόμετρα διεσπαρμένες στα νερά της Τυνησίας και της Λιβύης. Συνήθως γεννάνε από τα τέλη Mαίου μέχρι τα μέσα Aυγούστου. H πατρίδα μας φιλοξενεί τους τελευταίους σημαντικούς βιότοπους της καρέττα της Mεσογείου. Οι πιο σημαντικές περιοχές στις οποίες αναπαράγεται, είναι η Zάκυνθος, η Πελοπόννησος και η Kρήτη.

Όμως, πέρα από τις γνωστές τοποθεσίες υπάρχει και ένα μέρος στο νησί μας που προτιμάται από τις καρέττα και είναι λιγότερο γνωστό σε πολύ κόσμο. Πρόκειται για την περιοχή του Χάρακα και της Μασχάλης, Κεφάλου. Είναι γνωστό ότι οι θηλυκές χελώνες επιστρέφουν να γεννήσουν τ' αβγά τους κάθε φορά στην ίδια παραλία που και αυτές γεννήθηκαν. Για να γεννήσουν χρειάζονται ησυχία και ηρεμία, και γι αυτό οι τοποθεσίες που έχουν εντοπιστεί ως προορισμός τους, προστατεύονται από ανθρώπους, θόρυβο και φώτα.

Η συγκεκριμένη περιοχή πληροί αυτές τις προδιαγραφές ωστόσο η φιλοπατρία της χελώνας της Κεφάλου σχετίζεται και με κάτι ακόμη. Με το ενεργό ρήγμα της Μασχάλης που δίνει το συγκριτικό πλεονέκτημα στην περιοχή απέναντι σε άλλες ήσυχες παραλίες. Το συγκεκριμένο ρήγμα υποβυθίζεται και χάνεται κάτω από τα νερά της περιοχής. Την υποθαλάσσια του δράση διαπίστωσε πρώτος Κ.Κωστογλάκης ενώ επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη του από τον Δημήτρη Γαληνάκη , ειδικό στα ενεργά ρήγματα του ΙΓΜΕ.  Πιθανόν και για τον λόγο αυτό οι θαλάσσιες χελώνες να διάλεξαν ως κύριο βιότοπο αναπαραγωγής και ωοτοκίας τους την Κέφαλο, και τις παραλίες του Χάρακα και Μασχάλης. Η συγκεκριμένη περιοχή έχει όλα εκείνα τα φυσικά χαρακτηριστικά  που χρειάζονται οι καρέττα. Γύρω από το ρήγμα της Μασχάλης ίσως να υπάρχουν φρεάτια που να συντηρούν τα υποθαλάσσια οικοσυστήματα της περιοχής. Το ενεργό ρήγμα και οι υποθαλάσσιες διεργασίες συμβάλλουν ώστε η περιοχή να εμπλουτίζεται με οργανισμούς προσκολλημένους στο βυθό, με καβούρια, με μέδουσες, χταπόδια, σουπιές, αχινούς,  και ίσως σφουγγάρια. Πρόκειται για μια περιοχή ιδανική για τη αναπαραγωγή και ωοτοκία τους.

H καρέττα, όπως και άλλες θαλάσσιες χελώνες γεννά κάθε 2-3 χρόνια. Bγαίνει τη νύχτα από τη θάλασσα και σέρνεται στο πάνω μέρος της παραλίας, όπου σκάβει ένα λάκκο, γεννάει μέχρι και 200 αβγά και επιστρέφει αμέσως στη θάλασσα. Δύο μήνες αργότερα τα αβγά εκκολάπτονται και τα μικρά βγαίνουν από την άμμο και τρέχουν προς την θάλασσα. Tα μικρά αυτά είναι ευάλωτα και μεγάλο ποσοστό σκοτώνεται. Υπολογίζεται ότι από τους 1000 νεοσσούς μόνο 1 ή 2 φτάνουν στην ενηλικίωση (30 χρονών περίπου). Oι υπόλοιποι πέφτουν θύματα των φυσικών εχθρών ή χάνονται και εξαντλούνται.

Στις πιο σημαντικές τοποθεσίες αναπαραγωγής, απαγορεύεται η παραμονή μετά την δύση του ηλίου, καθώς οι χελώνες γεννούν κυρίως τις βραδινές ώρες όταν η φύση ηρεμεί. Τα αυγά επωάζουν για περίπου 2 μήνες και στην συνέχεια σκάνε απελευθερώνοντας μικρά χελωνάκια. Μπορεί  ο αριθμός των αυγών που γεννιούνται να φαίνεται μεγάλος αλλά στην πραγματικότητα είναι πάρα πολύ μικρός. Λίγα από τα αυγά θα παράγουν χελωνάκια. Από αυτά δεν θα καταφέρουν να φτάσουν όλα στην θάλασσα, και από αυτά που θα φτάσουν αρκετά θα φαγωθούν από τα ψάρια.

Tα τελευταία χρόνια οι πληθυσμοί των χελωνών καρέτα έχουν υποστεί δραστική μείωση από ανθρωπογενείς κυρίως κινδύνους: απο την καταστροφή των παραλιών ωοτοκίας, λόγω της τουριστικής ανάπτυξης και  από σκουπίδια στη θάλασσα και στις ακτές. Οι χελώνες τρώνε τις πλαστικές σακούλες νομίζοντας πως είναι μέδουσες, που είναι και η βασική τους τροφή και πεθαίνουν από ασφυξία. Από οχήματα στις παραλίες. Κάθε είδος τροχοφόρων στην παραλία συμπιέζει την άμμο και προκαλεί σοβαρά προβλήματα στην ωοτοκία και την εκκόλαψη.

Η παραλία του Χάρακα όσο και της Μασχάλης είναι πολύ σημαντικοί βιότοποι για τις καρέττα.Το καλοκαίρι η συγκεκριμένη παραλία συχνάζεται απο κόσμο αφού  γίνεται και  εκμετάλλευση της παραλίας. Η συγκεκριμένη δράση φοβίζει τις χελώνες που είναι πολύ ντροπαλές με αποτέλεσμα να μη βγαίνουν στην παραλία να γεννήσουν, αναγκαζόμενες έτσι να αφήνουν τα αβγά τους στη θάλασσα.  

Πρέπει να προστατεύσουμε την χελώνα καρέτα αφού η συγκεκριμένη παραλία αποτελεί έναν απο τους λίγους προορισμούς της στο Αιγαίο. Τα αιωνόβια ερπετά εδώ και 150 εκατομμύρια χρόνια προσπαθούν να επιζήσουν παρ’ όλες τις δύσκολες συνθήκες διαβίωσής τους και πρέπει να τα βοηθήσουμε σε αυτό. Κάθε χρόνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, βγαίνουν στην στεριά και γενούν περίπου 100 αυγά τα οποία και θάβουν μέσα στην άμμο. Ας προστατέψουμε αυτό το μοναδικό οικοσύστημα όχι μόνο της περιοχής μας  αλλά και της Μεσογείου και ας προσπαθήσουμε  να το μετατρέψουμε σε ένα κέντρο έρευνας για την διάσωση τους. 

 

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Το ρήγμα της Μασχάλης στην Κέφαλο,Κω(Κ.Κωστογλάκης)

2.Χάρτης περιοχής

3.Φωλιές καρέττα στον Χάρακα(Κ.Κωστογλάκης)

Ευχαριστούμε τους Ν.Νικολαου, Δ.Γαλανάκη και Ε.Πογιατζή (επιστημονική ομάδα του ΙΓΜΕ )για την βοήθεια τους

4.Πηγή –WWF