Η μεγάλη κατάρρευση ΝΑ του ηφαιστείου της Νισύρου

Τεράστια υποθαλάσσια κατάρρευση καταγράφηκε στην ΝΑ πλευρά του ηφαιστείου της Νισύρου, νοτιοανατολικά από τα Νικιά.

Η μεγάλη μετατόπιση χαλαρών υλικών καλύπτει μια έκταση περίπου 18 τετραγωνικών χιλιομέτρων με όγκο περίπου 1 κυβικό χιλιόμετρο και μέσου πάχους 40-50μ , κατά πάσα πιθανότητα συνέβη πριν από 35000 χρόνια.

Όμως  το πιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των κορημάτων χιονοστιβάδας όπως αποκαλούνται είναι η επιφανειακή μορφολογία τους: πρόκειται για τοπογραφία με πολυάριθμους λόφους και διαμήκεις κορυφογραμμές που μπορεί να σχηματιστεί στην ξηρά και στη θάλασσα. Τα συγκεκριμένα βαθυμετρικά δεδομένα μπορούν να ερμηνευθούν ως μια θεαματική καμπυλωτή επιφάνεια, που βρίσκεται σήμερα σε βάθος τουλάχιστον 250-380μ. κοντά στη στεριά στη νοτιοανατολική πλευρά της Νισύρου.

Τα ηφαίστεια συχνά απεικονίζονται ως πανύψηλα βουνά που φτάνουν στον ουρανό, αλλά στην πραγματικότητα είναι χτισμένα σε ένα γεωλογικά σύντομο χρονικό διάστημα από πολλά αδύναμα μέρη. 

Ως αποτέλεσμα, η κατάρρευση ενός ηφαιστείου είναι σε πολλές περιπτώσεις αναπόφευκτη. Υπάρχουν πλέον πάνω από 500 αναγνωρισμένες περιπτώσεις ηφαιστειακής κατάρρευσης και τα τελευταία 400 χρόνια αυτά τα γεγονότα συνδέονται με ισχυρές εκρήξεις στις οποίες συνέβησαν τουλάχιστον 20.000 θάνατοι. 

Πόσο μεγάλες είναι αυτές οι καταρρεύσεις και τι θα σήμαινε εάν επρόκειτο να συμβεί στο εγγύς μέλλον;

Μία νέα συζήτηση διεξάγεται τον τελευταίο καιρό και υποστηρίζεται από την ομάδα μηχανικών της Γεωλογικής Εταιρείας του Λονδίνου. 

Υπάρχουν πολλές περιοχές στη χώρα μας όπου κάτι ανάλογο έχει συμβεί ή είναι υποψήφιες για μελλοντικούς κινδύνους. Δυστυχώς κανείς δεν μιλάει για αυτά τα θέματα σε αυτό τον τόπο.

Γεωδίφης

Πρωτοδημοσιεύθηκε στις 16/10/2010

Υποθαλάσσια μορφολογική ανάλυση με βάση τα στοιχεία multibeam έδειξε ότι μια τεράστια πλευρική κατάρρευση ξετυλίχτηκε στην Ν.Α. πλευρά του ηφαιστείου της Νισύρου. Η μεγάλη μετατόπιση χαλαρών υλικών καλύπτει μια έκταση περίπου 18 τετραγωνικών χιλιομέτρων με όγκο περίπου 1 κυβικό χιλιόμετρο και μέσου πάχους 40-50μ.

Πρόκειται για μια περιοχή καλά χαρτογραφημένη ήδη από το 2004. Ωστόσο οι επιστήμονες του Naytilos προκειμένου να μελετήσουν καλύτερα την ιδιόμορφη μορφολογία της περιοχής, κατασκευάζουν ένα πιο λεπτομερή βαθυμετρικό χάρτη για τη συγκεκριμένη περιοχή χρησιμοποιώντας 5μετρες ισοβαθείς.

Στο θαλάσσιο χώρο , νοτιοανατολικά του ηφαιστείου της Νισύρου, η ανώτατη ιζηματογενή ακολουθία περιλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό τμημάτων τα οποία κυμαίνονται από 10 έως 50 μέτρα σε διάμετρο και προεξέχουν περίπου 20 - 80 μέτρα πάνω από την επιφάνεια του πυθμένα της θάλασσας. Εμφανίζονται σε ομάδες, και η μεγάλη πλειοψηφία τους είναι υψώματα μεγέθους 10 μέτρων. Αυτή η ακολουθία εκτείνεται περισσότερο από 2 χλμ. από το ηφαίστειο της Νισύρου προς  την Τήλο, και οι έρευνες δείχνουν πάχος της τάξης 50 μέτρα για ένα μεγάλο μέρος της περιοχής αυτής. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι ο σχηματισμός απόθεσης αποτελεί μια ζώνη από συντρίμμια, τα οποία κατά πάσα πιθανότητα προέρχονται από τις λάβες των Νικιών στη νοτιο-ανατολική πλευρά του ηφαιστείου της Νισύρου.

Η θαλάσσια περιοχή χαρακτηρίζεται από την παρουσία μιας ιδιαίτερης μορφολογίας που αποτελείται από μια σειρά από στρογγυλεμένες επιφάνειες που καλύπτουν μια έκταση περίπου 16 χμ2 και η οποία επιμηκύνεται νοτιοανατολικά. Η παράκτια περιοχή, όπου η συγκεκριμένη μορφολογία είναι περισσότερο εμφανής στην πραγματικότητα περιλαμβάνει  ένα μέρος του πυθμένα της θάλασσας το οποίο καλύπτει ένα ευρύ τμήμα της περιοχής που βρίσκεται μπροστά από τις ροές λάβας στα Νικιά. Πιο αναλυτικά, τα περιθώρια της ζώνης αυτής είναι σε τοπικό επίπεδο ακανόνιστα με μια σειρά από προεξοχές που ως επί το πλείστο απέχουν μεταξύ τους η μία από την άλλη, αλλά τοπικά τείνουν να ομαδοποιούνται. Μερικές από αυτές είναι σε επαφή μεταξύ τους .

Όμως  το πιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των κορημάτων χιονοστιβάδας όπως αποκαλούνται είναι η επιφανειακή μορφολογία τους: πρόκειται για τοπογραφία με πολυάριθμους λόφους και διαμήκεις κορυφογραμμές που μπορεί να σχηματιστεί στην ξηρά και στη θάλασσα. Τα συγκεκριμένα βαθυμετρικά δεδομένα μπορούν  να ερμηνευθούν ως μια θεαματική καμπυλωτή επιφάνεια, που βρίσκεται σήμερα σε βάθος τουλάχιστον 250 - 380μέτρα κοντά στην στεριά στην νοτιοανατολική πλευρά της Νισύρου. Η γενική μορφολογία της περιοχής αυτής μπορεί να θεωρηθεί ως μια μεγάλη απόθεση από ηφαιστειακά υλικά  που τελειώνει προς την  θάλασσα με ένα ακανόνιστο σχήμα που χαρακτηρίζεται από επιμήκεις λοβούς. Οι λοβοί, και η επιμήκυνση κάθε υψώματος, μπορούν να αντιπροσωπεύουν μιά σειρά από ευθυγραμμισμένες κορυφογραμμές οι οποίες τοποθετήθηκαν παράλληλα προς τις αρχικές ροές  των χιονοστιβάδων. Η κατανομή αυτή της καμπυλωτής βυθομετρίας δεν ταιριάζει απόλυτα με τις ροές λάβας των Νικιών στην ξηρά. Ωστόσο, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι οι ροές λάβας των Νικιών ακολούθησαν την θέση της χιονοστιβάδας και ως εκ τούτου καλύπτουν μέρος της και κρύβουν έτσι την διανομή τους κοντά στην ακτή. Εξάλλου, η υποβρύχια διάβρωση μπορεί να έχει λάβει μέρος.

Το συγκεκριμένο γεγονός έχει παρουσιασθεί σε μελέτη και άλλης ερευνητικής ομάδας (Tibaldi etal, 2010). Δεν θεωρείται κάτι νέο ωστόσο επιβεβαιώνεται από την υποθαλάσσια έρευνα  του Naytilos.

Με πληροφορίες από την ερευνήτρια Εύη Νομικού του Naytilos