«Αλυσοδεμένο Μαυσωλείο»: Η αγιότητα που αγαπήθηκε από μουσουλμάνους και χριστιανούς
Ηταν μία ξεχωριστή, ήρεμη και ιδιαίτερη τοποθεσία ανάμεσα σε δύο τουριστικές εγκαταστάσεις.
Αργότερα μέσα από έναν ιταλικό χάρτη έμαθα ότι ήταν μία «μαγική» τοποθεσία που οι Ιταλοί έλεγαν Marabutto.
Πιο συγκεκριμένα, στις 26/9/2015 είχα γράψει για το μέρος: «Παραθαλάσσια τοποθεσία στο Κούμπουρνο Κω που αναφέρθηκε από τους Ιταλούς ως Marabutto. Στα ιταλικά σημαίνει άγιος και χρησιμοποιείται για τους μουσουλμάνους, μία λέξη που έχει σχέση με την παράδοση της Βορειοδυτικής Αφρικής. Πρόκειται για προηγμένη θέση με συγκεκριμένη υπερφυσική δύναμη που συναντάται στο λαό των Βερβέρων και των μαύρων στο Ισλάμ. Πριν από το Ισλάμ, αυτό το κύρος απολάμβαναν ντόπιοι μάγοι. Στην δυναστεία των Αλμοραβειδών, ο ιδρυτής της, ο Yūsuf ibn Tashfīn ήταν ο ίδιος Marabutto. Στην Βόρεια Αφρική, ο όρος υποδηλώνει ένα μικρό τάφο, συνήθως ένα τετράγωνο που καλύπτεται από ένα θόλο, το οποίο στεγάζει τα λείψανα του αγίου. Πρόκειται για άγνωστο τοπωνύμιο που χρειάζεται περαιτέρω ερμηνεία και ταύτιση».
Μετά από καιρό έμαθα από παλαιότερους χριστιανούς και μουσουλμάνους της περιοχής ότι εκεί γίνονταν σπουδαίες ιεροτελετές στις αρχές κάθε Μάη. Προς τιμή όχι ενός οποιοδήποτε αγίου αλλά μιας ιερότητας αγαπητής και σεβαστής σε χριστιανούς όσο σε μουσουλμάνους του νησιού, της Αλικαρνασσου και όχι μόνο.
Οι χριστιανοί τον έλεγαν Τσετέλη. Μου είπαν πολλές ιστορίες οι κάτοικοι της περιοχής για αυτόν που αξίζει να τις μοιραστώ μαζί σας.
Πρόσφατα ένας 80χρονος μου διηγήθηκε ότι κάποτε «ήταν 3 αδέλφια ιεραπόστολοι που ζούσαν με το ψάρεμα, κοντά στην παλιά Επισκοπή της Αλικαρνασσού.Ο ένας έφυγε από την Αλικαρνασσό για ψάρεμα ενώ τα 2 αδέλφια οργώνανε. Βλέπουν ότι άργησε, καθώς τον περίμεναν να τους φέρει φαΐ στο κτήμα. Κατόπιν βλέπουν ένα όραμα με τον αδελφό τους ότι πνίγηκε και βγήκε στην απέναντι πλευρά. Δεν ήξεραν τι είχε γίνει και το βράδυ πάνε σπίτι για να βρουν τον αδελφό τους. Περιμένουν το ξέφωτο βλέπουν ότι το καΐκι έλειπε, αλλά τίποτα. Κατάλαβαν ότι κάτι είχε συμβεί. Τότε στην Κω ήτανε οι Ιππότες [14ος αιώνας μ.Χ].» Εξήντα χρόνια μετά από αυτό το συμβάν πάρθηκε η Κως [άρα γύρω στο 1460]. «Μπαίνουν στο καΐκι τα αδέλφια από την Κεφαλούκα[Τέρμερα Μ.Ασίας], επειδή θωρούσανε ένα φως απέναντι, φτάνουνε στην Κω όπου όντως βλέπουν την σωρό του. Πάνε στον Μύλο του Τσάμπαλα [τότε δεν υπήρχε] αλλά γρήγορα τους πιάνουν οι Ιωαννίτες. Τους ρωτάνε τι ήταν και γιατί βρέθηκαν στην Stanko. Τους εξηγούν, και οι ιππότες αργότερα τους αφήνουν ελεύθερους για να θάψουν τον αδελφό τους κοντά στον Μύλο. Μετά από χρόνια διοργανώνεται μια ιεραποστολή με γέροντες από απέναντι που φτάνουν στο νησί. Ομως, κάποιοι τους κάρφωσαν στους Ιωαννίτες, και αυτοί τους συλλάβανε και τους τυραννούσαν με μαστίγιο στον δρόμο της Χώρας, ενώ ήταν αλυσοδεμένοι στα πόδια τους. Για παραδειγματική τιμωρία πετάνε τα δύο αδέλφια κοντά στο λιμάνι [σημερινό χώρο της ΔΕΗ, είσοδο Σέγκεν]. Τα αδέλφια πέθαναν και μετά οι μουσουλμάνοι πάνε την σωρό τους εκεί όπου αργότερα υπήρχε το οθωμανικό γειτονικό νεκροταφείο. Ενας Αιγύπτιος μουσουλμάνος που τους ήξερε, τους λέει ότι ήταν αδέλφια του ιεραπόστολου που ήταν θαμμένος στο Σκαντάρι και προτείνει τις σωρούς τους να τις μεταφέρουν σε εκείνο τον χώρο. Έτσι γίνεται το βράδυ, τους μαζεύουν κρυφά και τους πάνε εκεί. Κάνουν μία ιερή τελετή και θάβουν και τα 3 αδέλφια στη σειρά κοντά στον Μύλο Κ.Τσάμπαλα».
Κάτοικος των Κρητικών μου είπε ότι «για 60 χρόνια μετά ακούγονταν ιστορίες για αυτούς από μουσουλμάνους και χριστιανούς. Για χρόνια οι 3 γέροντες έκαναν θαύματα. Ομως πριν καταλάβουν οι οθωμανοί την Κω, σε πολλούς μουσουλμάνους φανερώθηκε ότι θα ελευθερωθούν και ότι θα έρθει η ώρα της λευτεριάς από τους φράγκους. Οταν οι οθωμανοί κατέλαβαν τα Δωδεκάνησα τότε οι μουσουλμάνοι πήγαν στον Πασά και του είπαν ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι άγιοι και ότι μας φυλάξανε τόσα χρόνια. Τότε φτιάξανε μνήμα προς τιμή τους, ένα πραγματικό μαυσωλείο στην άμμο του Σκαντάριου [τότε μάλλον δεν υπήρχε ο Μύλος]».
Πριν από 40 χρόνια τα μαρμάρινα μέλη ήταν εκεί και τα είχαν δει αρκετοί. Ηταν 3 μνήματα με σκαλάκια ,ψηλά από την άμμο. Σε κάθε μνήμα άναβαν κεράκια και γύρω από το Μαυσωλείο υπήρχαν 4 κολώνες με αλυσίδες. Πήγαιναν όλοι και τάσσανε, κάνανε ευχές- όπως ,νάναι καλά το παιδί μου, να γεννήσει καλά η γυναίκα μου, κά». Το Μαυσωλείο είχε διαστάσεις περίπου 2,5 Χ 2,5 μέτρα, και ύψος ένα μέτρο. Έμοιαζε περισσότερο με έναν βωμό.
Συμπολίτης μας μουσουλμάνος μου είπε μία ακόμη ιστορία για ένα μικρό παιδί που γεννήθηκε στα Κρητικά:« Το μικρό παιδί έπαθε πνευμονία και η συγχωρεμένη του μάνα ήταν από το Κούμπουρνο, όπου τον άγιο τον είχαν προστάτη τους. Το Μαυσωλείο το έλεγαν Τζετζελί Ντετέ. Η γιαγιά του μωρού έκανε τάμα και πήγαινε γονατιστή από το Κούμπουρνο στο μνημείο και κάνανε τάματα με χαλβάδες, κά. Το μωρό ήταν 40 ημερών όταν έπαθε πνευμονία. Την πιάνει ο γιατρός και λέει στην γιαγιά αν την γλιτώσει το παιδί, θαύμα θεού θάναι. Υπάρχουν 2 ειδών μουσουλμάνοι οι σουνίτες και οι πεχτασείδες. Η οικογένεια της γιαγιάς ήταν με τους δεύτερους. Τότε η γιαγιά κάνει τάμα [αυτοί όταν τάζουν λένε, θεέ μου προς το πρόσωπο σεβάσμιο του γέροντα- τάδε,βοήθησε με].Δηλαδή στο τάμα βάζανε ένα προξενητή [όπως οι χριστιανοί λένε Αη μου Γιώργη, βοήθησε με]. Κάνουν η μάνα και η γιαγιά του το ίδιο τάξιμο. Το τάμα έλεγε, ότι θα πήγαιναν 7 χρόνια γονατιστές στο μνήμα όταν το παιδί είναι καλά. Ο συγχωρεμένος γιατρός του έκανε ενέσεις. Κάποια μέρα τους λέει ότι εγώ έκανα ότι περνούσε από τα χέρια μου και το παιδί τελειώνει, σβήνει και πρέπει να είστε προετοιμασμένοι. Η μάνα έκλαιγε και χτυπιόταν, πήρε όλα τα ρούχα, τις κούνιες και τόσα άλλα, τα πέταξε. Η μάνα και η γιαγιά προσεύχονταν. Κάποια στιγμή τα ξημερώματα άνοιξε τα μάτια και έκανε το μωρό πως πεινούσε. Τότε η γιαγιά άρχισε να φωνάζει ότι το κοπέλι ζωντάνεψε. Αμέσως βύζαξε την μάνα του. Αρχισε να συνέρχεται και να παίζει. Οταν έφτασε ο γιατρός τους είπε ότι πράγματι είναι ένα θαύμα. Στα πρώτα γενέθλια του έκαναν λειτουργία στο μνήμα. Τότε πρέπει να ήταν 7 χρονών και θυμάται ότι έκαναν χαλβάδες και το μνημείο ήταν σε καλή κατάσταση».
Πριν 32 χρόνια το μνημείο υπήρχε, ήταν πίσω από τον Μύλο. Μουσουλμάνος του Κούμπουρνου μου είπε ότι τότε«είχαν κάνει λειτουργία με την γιαγιά του και μαυροφόρες συγγενείς. Η γιαγιά του ήταν γονατιστή, ήρθε η Χότζαινα, σφάξανε αρνιά.Τούρκοι,Ρωμιοί ήτανε μαζί. Δεν είχαμε ξεχώρισμα. Ολοι τότε στο Κούμπουρνο[μουσουλμάνοι, χριστιανοί] ερχόντουσαν εκεί και ανάβανε κεριά».
«Η γιορτή του αγίου ήταν στις 6 του Μάη και μαζεύονταν εκεί πέρα. Εκείνη την ημέρα είναι του Τσετελέ δηλαδή το συναπάντημα του Προφήτη Ηλία με τον μουσουλμάνο Προφήτη Χουζέ Αλί Σαλάμ. Ηταν μία μέρα με μεγάλο τελετουργικό. Και είναι η γιορτή της Άνοιξης. Πέφταμε πάνω στο γρασίδι για να πάρουμε δύναμη από την μάνα Γη.Σε ταφόπετρα εκείνη την ημέρα βάζαμε πράσινο σαρίκι και το στόλιζαν με λουλούδια. Γύρω στο 1972-1973 σπάσανε τα μάρμαρα, τα κατέστρεψαν και πήγαν στους γύρω χώρους. Το Μαυσωλείο περιείχε πολλά αρχαία μαρμάρινα κομμάτια από παλαιότερους ναούς. Τα στρογγυλά σχήματα του έχουν σχέση με το Σύμπαν. Στο κοράνι δεν λέει ότι υπάρχει ζωή μόνο στην Γη. Αναφέρει ότι είμαστε ένα δημιούργημα του Σύμπαντος και λέει ότι δεν υπάρχει ζωή μόνο εδώ. Λέγεται ότι ένας από αυτούς που πήγαν να σπάσουν τα μάρμαρα έπεσε και έσπασε το χέρι του. Αναφέρθηκαν μια σειρά από κακοτυχιές κατά την καταστροφή του μνημείου». Τελικά σήμερα δεν υπάρχει τίποτα που να θυμίζει την ιερότητα της τοποθεσίας.
«Όσο για την 6η του Μαη γιόρταζαν την είσοδο προς το καλοκαίρι.Ο Μάγης μαγεύει λέγανε. Εκείνη την ημέρα κάνανε μαγυρια, κεφτεδάκια, γιαπράκια με αγγινάρες, κόκκινο τυρί της πόσσας και μέλι και φυσικά η πασά μακαρουνα. Στην αρχή γίνονταν η ιεροτελεστία και έπειτα άρχισε το γλέντι με όργανα.Μέχρι αργά το βράδυ !!
Ένας άλλος συμπλήρωσε ότι «πριν καταστραφεί το μνημείο, στην περιοχή έμενε ένας χριστιανός μυλωνάς. Κάποια μέρα πήγε σε καφενείο τουλάχιστον 80 χρόνων, στα Κρητικά και του σπάει ο καφές. Τότε λέει στην μουσουλμάνα ιδιοκτήτρια ότι ψες το βράδυ είδα τους γέροντες. Μου ρχονται και οι 3 στο παραθύρι και μου λένε. Τα καντήλια μας είναι σβηστά. Να ανάψεις τα καντήλια μας. Τότε η μουσουλμάνα του λέει, γιατί δεν τα ανάβεις; Τα χέρια σου ήταν καμμένα; Χανούμι μου δεν είχα λάδι, της απαντάει. Αμέσως του δίνει λάδι και σπίρτα να τα ανάψει. Πηγαίνει τότε ο μυλωνάς και ανάβει τα καντήλια. Πέρασαν κάποιες μέρες, χρειάστηκε τα σπίρτα και πήγε να τα πάρει από εκεί. Το βράδυ παρουσιάστηκαν οι γέροντες και του είπαν τα σπίρτα που μας πήρες τα θέλουμε πίσω. Πηγαίνει ξανά στο καφενείο και της λέει δώσ μου τα σπίρτα γιατί τους βλέπω στον ύπνο μου. Τότε η αγαπητή σε ΄λους μουσουλμάνα του λέει, ότι τους έχει στον νού για αυτό παρουσιάζονται. Αλλη δουλειά δεν έχουν μετά από 400 χρόνια οι νεκροί μην σηκωθούν να σε νιωρέψουν».
«Μία μέρα πήγανε κάποιοι και σπάσανε τα κουμούλια, είχε 4 κολώνες, ήταν τότε που είχε ξεσπάσει το Κυπριακό. Αργότερα εμφανίζονται ξανά οι γέροντες στον μυλωνά και του λένε να φτιάξει τα κουμούλια τους. Φτιάχνει τα κουμούλια και μετά έφτασαν κάποιοι άλλοι και τα κατέστρεψαν ολοσχερώς.» συνέχισε.
Να προσθέσω, ότι οι Τουρμπέδες [τάφοι, τύμβοι] δηλαδή το μαυσωλείο λέγονταν Ντεντέλερ. Οι χριστιανοί το έλεγαν Ντεντέλερι.Η γιορτή της 6ης Μαΐου ονομάζεται Χιντρελέζ .
Αυτή που σας διηγήθηκα ήταν μία περιγραφή γεγονότων, τουλάχιστον 7 αιώνων, απο την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά του μικρού μας τόπου. Οπως αυτή υπάρχουν και άλλες που δείχνουν ότι στην καθημερινότητα τους χριστιανοί και μουσουλμάνοι συμβίωναν αρμονικά [πλην ελαχίστων περιπτώσεων], σεβόμενοι οι μεν τους δε.
Κλείνοντας την εξιστόρηση δεν σας κρύβω ότι κάποια στιγμή μπήκα στο πετσί του μυλωνά. Και θα σας πω κάτι ακόμη. «Ότι είδα στον ύπνο μου το μνημείο στο Marabuto, ξαναφτιαγμένο με κουμούλες από μάρμαρα της Κω που έλαμπαν και σκαλιά στην άμμο του Κούμπουρνου. Το Ντεντέλερ με καντήλια αναμμένα κάτω από τα αρμυρίκια, κοντά στη θάλασσα του Ερμαφρόδιτου. Χριστιανοί και μουσουλμάνοι όλοι μαζί γιορτάζανε στις 6 Μάη, την ημέρα που αλλάζει η φύση, την ημέρα της Άνοιξης. Πόσο ωραία ήταν;»
Γεωδίφης
Πηγή-Παιδί της Ρέας, e-book
