Το τέμενος του Γαζή Χασάν Πασά μέσα από τους ιστορικούς σεισμούς

Το Τζαμί της Λότζιας με τον μιναρέ και ο Πλατάνος του Ιπποκράτη από το Κάστρο, Μάιος 1936 [φωτογραφία- L.Morricone].

Η Κως μετά τον σεισμό του 1863 [από το Ρήγμα της Χάλκης] επί τουρκοκρατίας, είχε 17 μουσουλμανικά τεμένη, 2 τεκέδες δερβίσηδων, 8 ενοριακές χριστιανικές εκκλησίες και μία εβραϊκή συναγωγή [Ημερολόγιον  Oθωμανικό Νομαρχίας Αρχιπελάγους]. 

Σήμερα μόλις 6 τεμένη υπάρχουν.Το Τζαμί της Λότζιας είναι ένα από αυτά, έργο του 1786 που κατασκευάστηκε, από αρχαίο υλικό της πόλης, από τον ναύαρχο Γαζή Χασάν Πασά. Το τέμενος βρέθηκε αντιμέτωπο με τους σεισμούς του 1863, 1926[ από το ρήγμα της Τήλου όχι του Κιαχίτη της Αντιμάχειας], 1933 [Ρήγμα Κω] και το 2017 [ Ρήγμα Gokova]. 

Ολοι οι σεισμοί έχουν αφήσει τα ίχνη τους στο ιερό τέμενος. Επίσης,  ο σεισμός της 21ης Ιουλίου έχει προκαλέσει μεγάλες ζημιές και στον μιναρέ. Η κατάρρευση του πανύψηλου μιναρέ σε μία περιοχή με μεγάλη επισκεψιμότητα και με ιδιαίτερο τουριστικό ενδιαφέρον [μπαράκια, Πλάτανος του Ιπποκράτη,Κάστρο Νερατζιά κά] δεν είναι απίθανη.

Η κατάσταση του μιναρέ έχει επιβαρυνθεί ακόμη περισσότερο μετά τις έντονες βροχοπτώσεις του περασμένου χειμώνα. Οι ξηρές περιόδοι μετά από έντονα υγρές δεν είναι τόσο αθώες. Το ζήτημα χρήζει ιδιαιτέρας προσοχής.

Στην θέση του τεμένους υπήρχε παλαιότερα η παλαιοβασιλική του Αγ.Γεωργίου που καταστράφηκε το 554 μ.Χ. Στην ίδια θέση προηγουμένως ήταν η ανατολική στοά, το εμπορικό κέντρο που λειτούργησε από τον 4ο αιώνα π.Χ έως αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ και πλήγηκε από τους σεισμούς του 198-199 π.Χ και 139μ.Χ [Ρήγματα Ρόδου] και 334 μ.Χ [Ρήγμα Ula-Oren, Gokova].

Η Συνοικία του Λιμανιού συχνά καταπονείται από ισχυρές σεισμικές δονήσεις εξαιτίας των κακών γεωτεχνικών συνθηκών του εδάφους και της γειτνίασης της με σημαντικές τεκτονικές δομές της περιοχής. Συχνά επηρεάζεται από τα απομακρυσμένα ρήγματα της Ρόδου. Ομως άν ο σεισμός προέρχεται από τα γειτονικά ρήγματα προκαλεί ανεπανόρθωτες ζημιές.

Γεωδίφης

Το τζαμί Γαζή Χασάν μετά τον σεισμό του 2017.

Το εσωτερικό του τεμένους της Λότζιας, την δεκαετία του ΄20. Φωτογραφία του Ardito Desio.