Πώς το ηφαίστειο Tambora «παγίδευσε» τον Ναπολέοντα στο Waterloo;

Στις 5 Μαΐου 1821, ήταν τα γενέθλια του Γάλλου πολιτικού, στρατηγού και αυτοκράτορα Ναπολέων Βοναπάρτη. Η ήττα του στο Βατερλό οφείλεται και στην πιο ισχυρή ηφαιστειακή έκρηξη στη σύγχρονη ιστορία.

Στο μυθιστόρημα του Les Miserables, ο Γάλλος συγγραφέας Βίκτωρ Ουγκώ είπε για τη Μάχη του Βατερλό [18 Ιουνίου 1815, εικόνα του Denis Dighton] ότι «ένας ασυνήθιστα συννεφιασμένος ουρανός αρκούσε για να προκαλέσει την κατάρρευση ενός Κόσμου». Πράγματι, ο κακός καιρός που προκλήθηκε από μια ηφαιστειακή έκρηξη η οποία συνέβη πολύ μακριά μπορεί να έχει διαδραματίσει ρόλο.

Τον Φεβρουάριο του 1815, ο Ναπολέων Βοναπάρτης, πρώην αυτοκράτορας της Γαλλίας, κατάφερε να εγκαταλείψει την εξορία του στο μικρό νησί της Έλβας. Γρήγορα ανέκτησε τη δύναμη του και αντιμετώπισε τον συνδυασμένο στρατό της Μεγάλης Βρετανίας, Αυστρίας, Πρωσίας και της Ρωσίας, ετοιμαζόμενος να επιτεθεί στη Γαλλία από πολλές κατευθύνσεις.

Η αποφασιστική μάχη θα πραγματοποιηθεί σε ένα χωράφι κοντά στο χωριό Waterloo στο Βέλγιο. Στις 15 Ιουνίου 1815, ο Ναπολέων διέσχισε τα βελγικά σύνορα με σχεδόν 130.000 άντρες για να συγκρουστεί με τον συμμαχικό στρατό, που αποτελείτο με πάνω από 500.000 στρατιώτες, κοντά στις Βρυξέλλες. Πρώτα συντρίβει μια μικρή Πρωσική δύναμη, και μετά μεταφέρει τις επιθέσεις του στα βρετανικά στρατεύματα. Οι Βρετανοί κατέλαβαν δύο οχυρωμένες αγροικίες σε μια κορυφογραμμή. Στη συνέχεια περίμεναν τη γαλλική επίθεση μέχρι το ξημέρωμα. Ωστόσο, κανένας δεν ήρθε.

Η βροχή της προηγούμενης έντονης νύχτας είχε κάνει το έδαφος πολύ λασπώδες για να βάλει τα κανόνια στη θέση του. Ο Ναπολέων δεν είχε άλλη επιλογή από το να περιμένει μέχρι να στεγνώσει το έδαφος, αυτό του κόστισε πολύτιμο χρόνο. Οι βρετανικές δυνάμεις περίμεναν να λάβουν ενισχύσεις και όταν άρχισε τελικά η μάχη, ήταν ήδη το μεσημέρι. Καθώς οι Βρετανοί υπερασπίστηκαν με επιτυχία τη θέση τους, οι πρωσικές ενισχύσεις αιφνιδίασαν τον γαλλικό στρατό. Έχοντας πίσω του τους Πρώσους και αντιμετωπίζοντας το βρετανικό ιππικό και το πεζικό, υπέφερε από βαριές απώλειες ο γαλλικός στρατός, τελικά υποχώρησε. Οι βροχερές και λασπώδεις συνθήκες του πεδίου μάχης στο Waterloo βοήθησαν τον συμμαχικό στρατό να νικήσει τους Γάλλους.

Δύο μήνες πριν από την τελική ήττα του Ναπολέοντα, το όρος Τάμπορα, ένα ηφαίστειο στο νησί Sumbawa της Ινδονησίας, έδειξε τα δόντια του με εντυπωσιακό τρόπο. Στις 10 και 11 του μήνα, έστειλε λιωμένο πέτρωμα πάνω από 40 χλμ. στον ουρανό στην πιο ισχυρή έκρηξη των τελευταίων 1000 ετών. Δισεκατομμύρια τόνοι σκόνης, αερίου, πετρωμάτων και τέφρας, αναμεμειγμένα με εκατομμύρια τόνους οξειδίου του θείου, ανέβηκαν στη στρατόσφαιρα της Γης. Το διοξείδιο του θείου εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο.Σε συνδυασμό με υδρατμούς, το θειικό σχηματίζει μικροσκοπικά σταγονίδια που αντανακλούν μέρος του φωτός που προέρχεται από τον ήλιο. Οι παγκόσμιες θερμοκρασίες μειώθηκαν ως απάντηση, διαταράσσοντας τις καιρικές συνθήκες στην Αμερική και την Ευρώπη. Η Mary Wollstonecraft Shelley, διάσημη συγγραφέας του Frankenstein, περιγράφει τον καιρό εκείνη την εποχή ως «υγρό, ασυνήθιστο καλοκαίρι με συνεχείς βροχοπτώσεις μας κράτησαν μέσα στο σπίτι».

Έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2018 υποστηρίζει ότι όχι μόνο τα εκπεμπόμενα αέρια αλλά και η ηφαιστειακή τέφρα του Tambora επηρέασαν τον καιρό. Η ηλεκτρισμένη ηφαιστειακή τέφρα από την έκρηξη αυξήθηκε πολύ υψηλότερα από ότι πιστεύαμε προηγουμένως, στην ιονόσφαιρα - το ανώτερο επίπεδο της ατμόσφαιρας που είναι υπεύθυνο για τον σχηματισμό νέφους. Εδώ τα ηφαιστειακά σωματίδια προσελκύουν υδρατμούς, σχηματίζοντας σταγονίδια και προκαλώντας σχηματισμό νέφους με αυξημένο ρυθμό. Το πυκνό σύννεφο έφερε έντονη βροχή σε όλη την Ευρώπη, καθιστώντας αδύνατο για το γαλλικό πυροβολικό να επιτεθεί εγκαίρως στους Βρετανούς και συμβάλλοντας έτσι στην ήττα του Ναπολέοντα Βοναπάρτη στο Βατερλό.

Γεωδίφης

Πηγές :

1.Electrostatic levitation of volcanic ash into the ionosphere and its abrupt effect on climate- Matthew J. Genge

2.David Bressan/Forbes