«Λακητήρ» του Στράβωνα;

«Έχει δε [η Κως] προς νότον μεν άκραν τον Λακητήρα, προς δε τώ Λακητήρι χωρίον Αλίσαρνα. αφ' ού 60[στάδια] εις Νίσυρον προς δε τώ Λακητηρίω χωρίω Αλισαρνα από δυσεως δε το Δρέκανον, και κώμην καλουμένην Στομαλίμνην τούτο μενουν όσον 200 απέχει της πόλεως σταδίους ο δε Λακητήρ προσλαμβάνει 35 τώ μήκει του πλού..» 

Απόσπασμα χάρτη της Δυτικής Κω, Kiepert Heinrich[1818-1899] του 1890.

Οι περιγραφές του τότε γνωστού κόσμου στο έργο Στράβωνα τοποθετούνται χρονικά στο διάστημα που ηγέτης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν ο Τιβέριος. Έχουν περάσει περίπου 20 αιώνες από τότε. Συχνά ερευνητές προσπαθούν να ερμηνεύσουν τις πολύτιμες αναφορές του μεγάλου γεωγράφου  ανά τον κόσμο. 

Λέξεις στα κείμενα του σχετικές με την Κω, όπως «Αστυπάλαια», «Λακητήρ», «Στομαλίμνη», «Δρέκανο» κά, αποτελούν πολύπλοκες ιστορικές και γεωγραφικές σπαζοκεφαλιές.

Ο «Λακητήρ» του Στράβωνα είναι ένα αρχαίο ακρωτήριο της Δυτικής Κω. Για την ακριβή θέση του έχουν προταθεί περιοχές από γεωγράφους, περιηγητές, αρχαιολόγους που έχουν επισκεφθεί το νησί κατά το παρελθόν. Ως επί το πλείστον το σημειώνουν στο άκρο δυτικά της Κεφάλου.

Ο Ζαρράφτης ταυτίζει τη θέση του με τον Κρίκελλο της Κεφάλου, στο νοτιοδυτικό άκρο της Κω, ένα μέρος με φυσικό κυκλικό άνοιγμα που μοιάζει με κρικέλι. Όμως άλλοι δεν συμφωνούν με την προσέγγιση του. 

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο Λακητήρ ταυτίζεται με τον Γουρνιάτη ή Αγ.Νικόλαο ή Ακρ. Χελώνα δηλαδή την αρχαία θέση που ο ιστορικός Πολύβιος από τον 2ο αιώνα π.Χ δείχνει ως το μέρος της σύγκρουσης του Ποσειδώνα με τον Πολυβώτη.

Ωστόσο, τα ερωτηματικά παραμένουν μέχρι σήμερα. Πού θα μπορούσε να είναι ο Λακητήρ; Στο Κρίκελλο, τη Χελώνα ή κάπου αλλού;

Ας πάρουμε από την αρχή τα πράγματα, η ετυμολογία της λέξης σύμφωνα με τον Μιχάλη Σκανδαλίδη μπορεί να προέρχεται από την αρχαία ελληνική ρίζα λακ[ητήρ] που σημαίνει «σχίσμα, ρήγμα». Δηλαδή μια απλουστευμένη ερμηνεία του επίμαχου χωρίου του Στράβωνα θα μπορούσε να είναι η εξής: «προς νότο η Κως έχει το ακρωτήρι Λακητήρα μετά την Αλάσαρνα». 

Άρα μιλάει για ένα εντυπωσιακό γεωμορφολογικό χαρακτηριστικό που μοιάζει με σχίσμα, είναι ακρωτήριο και συναντάται ακριβώς μετά την αρχαία Αλάσαρνα. Ποιο θα μπορούσε να είναι αυτό; 

Ο Γουρνιάτης βρίσκεται ακριβώς μετά την Αλάσαρνα αλλά δεν είναι σχίσμα. Πρόκειται για φαραγγώδη κοιλάδα. Εξάλλου ο Στράβων τοποθετεί τον Λακητήρα μεταξύ Νισύρου, Δρέκανου, κώμης Στομαλίμνης και δυτικά της Αλασάρνας. Ακολουθώντας κατά γράμμα την αναφορά του γεωγράφου το μόνο χαρακτηριστικό που ξεχωρίζει με μορφή σχίσματος συναντάται στον Όρμο της Κεφάλου. 

Όχι στο Κρίκελλο, αλλά εκεί όπου 540 χιλ. χρόνια έγινε η κατάρρευση της καλδέρας της Κεφάλου μετά από μία τρομερή έκρηξη που σχημάτισε το Ζηνί αφήνοντάς πίσω την εκπληκτική «χαραματιά» που τέμνεται από δύο κάθετα ρήγματα.

Επιχείρησα, να τοποθετήσω τις αποστάσεις που μας δίνει ο Στράβων σε χάρτη. Δηλαδή  Δρέκανο 200Χ185μ.=37 χλμ, Στομαλίμνη [200 σταδίες] κάτι το οποίο φαίνεται ότι ισχύει, το Λακητήρα 35Χ185μ.=6,475 χλμ. και Λακητήρα-Νίσυρος σχεδόν 60Χ185μ.=11,100χλμ; Μπορώ να πω ότι όλες αυτές οι γραμμές συναντώνται σε ένα σημείο στον Ορμο της Κεφάλου που εμπίπτει σε γενικές γραμμές στις γεωγραφικές αναφορές του. Το σημείο έχει τοποθετηθεί στον χάρτη με κίτρινο κύκλο. 

Με βάση τα παραπάνω η Άκρα Λακητήρα εκτιμώ ότι είναι μια ευρύτερη περιοχή που περιλαμβάνει τον ορεινό όγκο που αρχίζει από το Κρίκελλο, το Ζηνί και τελειώνει μέσα στον Όρμο της Κεφάλου ακολουθώντας τις οδηγίες του Στράβωνα, την ετυμολογία και τη μοναδική γεωλογία της Δυτικής Κω.

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Γεωγραφικά -Στράβωνα

2.Κώια-Ι.Ζαρράφτη

3.Τοπωνυμικά και ονοματικά της Νήσου Κω- Μ.Σκανδαλίδης

4. Παιδί της Ρέας,τριλογία

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Ο Λακητήρ σύμφωνα με τον αρχαιολόγο R.Herzog, γύρω στο 1900.[Πηγή-ΑΠΘ]

Σε πανοραμική φωτογραφία ο Όρμος της Κεφάλου ή της παλιάς πρωτεύουσας του νησιού Αστυπάλαιας. Γεωλογικά είναι μία καλδέρα που δημιουργήθηκε από την δραστηριότητα ενός υποθαλάσσιου ηφαιστείου το οποίο άφησε πίσω του την «χαραματιά» που διέκρινε ο Στράβων.

Σε χάρτη, ο Λακητήρ και οι πιθανές γεωγραφικές αναφορές της Δυτικής Κω σύμφωνα με τον Στράβωνα. 

Όρμος της Κεφάλου.