Το όνομα «Κως» και η γεωμυθολογική προσέγγιση του!

Φωτογραφία, λεπτομέρεια από το μωσαϊκό του Ποσειδώνα με τον Τιτάνα Πολυβώτη που βρέθηκε στην Κω.

«Κοίος, ο πατέρας της Λητώς[ούς]», μητέρας του Απόλλωνα αναφέρεται στη Σούδα, ένα από τα σημαντικότερα ελληνικά λεξικά/εγκυκλοπαίδειες που γράφτηκε τον 10ο αιώνα. 

Η Κως είχε και άλλες ονομασίες κατά το παρελθόν: «Αστυπάλαια Κώων» από την αρχαιότερη πρωτεύουσα του νησιού, «Κων Ευρυπύλοιο» από τον βασιλιά Ευρύπυλο, «Καρίς» από τους Κάρες, «Κυννίς» από τον γίγαντα Κύννο, Κως «Μεροπίς» από τον μυθικό βασιλιά Μέροπα,«Νυμφαία» από τα νερά και τις λίμνες της, «Οφιδούσα» από τα φίδια της, «Νερανζία» από τις νεραντζιές ή καλύτερα τις πορτοκαλιές της, «Istankoy» και «Stanchio»[δες πιο κάτω] και «Lango» από συμπροφορά του La Co ή La[n]go [λίμνη] κατά τη μεσαιωνική περίοδο. 

Ωστόσο, στο πέρασμα των αιώνων μπόρεσε να διατηρήσει ένα από τα παλαιότερα ονόματα της. 

Οι Οθωμανοί την έλεγαν Istankoy μία τουρκική λέξη δανεισμένη από την ελληνική γλώσσα, Istan είναι από τη λέξη «εις την» δηλαδή στην, και koy=κως. Λέγανε, πάμε «Στην Κω»[Istankoy]που σημαίνει «εις την Κω»[Stan chio=coy]. 

Όμως, από που μπορεί να προήλθε το όνομα «Κως»; Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές εκδοχές για την προέλευση του ονόματος. Μία από αυτές προτείνει το Κόω [=Κως] από την κόρη του «μυθικού» βασιλιά Μέροπα Β', γιο του Τρίοπα Β, απόγονο των Ηλιάδων.

Άλλη από το Ομηρικό «Κώας-Κως» που σημαίνει δέρμα προβάτου ή από την καρική λέξη «κοίον»[σημαίνει πρόβατο] χάρη στα πολλά πρόβατα του νησιού. Επίσης «Κώους» έλεγαν τα κοιλώματα και τα σπήλαια παλαιότερα σύμφωνα με τον Στέφανο Βυζάντιο, ο οποίος επίσης αναφέρει και όρυγμα στην Κόρινθο που λεγόταν Κως.

Ωστόσο, κατά μία άλλη εκδοχή την οποία θεωρώ επικρατέστερη έχει να κάνει με τον Ορφικό Ύμνο της Λητώς Κοιογένειας, δηλαδή αυτής που γεννήθηκε από τον Κοίον. Επίσης ο μεγάλος ποιητής Πίνδαρος αναφέρει: «ἀλλ' ἁ κοιογενὴς ὁπότ' ὠδίνεσσι θύοισ' ἀγχιτόκοις ἐπέβαινεν». 

Στη γιγαντομαχία οι θεοί έτρεψαν σε φυγή τους γίγαντες. Ο  Κοίος, ο Φοίβος και ο Κύννος κατέφυγαν στο νησί. Ο γίγαντας Κόιος ή Κοίος ήταν έναν από τους τιτάνες, γιος του Ουρανού και της Γαίας.

Το όνομα του νησιού σύμφωνα με όσα έχουν ειπωθεί πιο πάνω μπορεί να έχει μυθολογική προέλευση και πιθανότητα συνδέεται με το ενεργό γεωπεριβάλλον και τους γεωμύθους του. Σχετίζεται με την αφάνταστη δύναμη των γιγάντων που μπορούσαν να ξεκολλούν με ευκολία βράχους ολόκληρους και να τους εκσφενδονίζουν μακριά σε μία ενεργή και έντονα σεισμική γη. 

Ποιος μπορεί να είναι ο ακαταμάχητος σε δύναμη τιτάνας Κοίος που τα έκανε όλα ρημαδιό και συνεχίζει να κρύβεται, να ταλαιπωρεί τους Κώους; 

Γιατί όχι, το Ρήγμα Κω- ο Κοίος που σύμφωνα με την τοπική γεωμυθολογία και τεκτονική για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια αναστατώνει το νησί και τον ευρύτερο Κεραμεικό Κόλπο.

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Παιδί της Ρέας [τριλογία]

2. Λεξικό Σούδα

3. Εθνικά -Στέφανος Βυζάντιος

4. Ιστορία των σεισμών της Κω, 2018-2023

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Η γη σείεται δυνατά, βράζει, οι Θεοί τρέπουν σε φυγή τους Τιτάνες. Το τέλος της μάχης είναι μακρινό, αβέβαιο. Ο Κοίος,ο Φοίβος και ο Κύννος  φτάνουν  κυνηγημένοι σε μία γωνιά του Αιγαίου, στην Κω...« κοιογενὴς ὁπότ' ὠδίνεσσι θύοισ' ἀγχιτόκοις ἐπέβαινεν»[Ησίοδος].Ο Κοίος γιος του Ουρανού και της Γαίας, πατέρας της Κοιογενούς Λητώς και προπάππους του Απόλλωνα, της Άρτεμης εγκαθίσταται και κρύβεται στην ενεργή, έντονα σεισμική γη της Κω. Τα χρόνια περνάνε, οι βασιλιάδες, οι δυναστείες αλλάζουν και από την κόρη του «μυθικού» βασιλιά Μέροπα Β΄, γιο του Ηλιάδη Τρίοπα Β΄ θα γεννηθεί η Κόω [=Κως], το όνομα του νησιού της Κω σύμφωνα με την τοπική γεωμυθολογία. Πριν από τον ερχομό του Ηρακλή, των Ασκληπιάδων, τον Τρωικό πόλεμο, πριν από τον 13ο αιώνα π.Χ και μετά το όνομα Καρίς και την πρώτη, αρχαία πρωτεύουσα του νησιού Αστυπάλαια.

Η λέξη Κως όπως έχει καταγραφεί στο γεωγραφικό λεξικό με τίτλο «Εθνικά» του Στέφανου Βυζάντιου, ενός Έλληνα συγγραφέα που έζησε στα τέλη του 5ου αιώνα μ.Χ.