Τα «μαργαριτάρια» της Κεφάλου

Το μη ηφαιστειακό σπήλαιο του Πάνα [Άσπρη Πέτρα] ηλικίας 140 -100 εκ. χρόνων αποτελείται από τεφρόλευκους χαρακτηριστικούς ασβεστόλιθους,  στο βάθος ο ρυολιθικός δόμος του Κρίκελλου ηλικίας 2,7 εκ. ετών ένα ακόμη παιδί των ηφαιστείων της Κεφάλου. Η Δυτική Κω αποτελείται από μία σειρά από ηφαιστειακούς δόμους που δημιουργήθηκαν τα τελευταία 3-1,8 εκ.χρόνια εξαιτίας της σύγκρουσης της Αφρικανικής με την πλάκα του Αιγαίου.

Η Κέφαλος βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του νησιού της Κω. Ο Ιάκωβος Ζαρράφτης αναφέρει ότι έχει «έδαφος φτωχό και κισσηρώδες διακεχωρισμένο δια φαράγκων και κρημνών δεικνυόντων τρομεράς μεταβολάς και καταστροφάς σεισμών αλλεπάλληλων». Πολύτιμοι λίθοι και μαργαριτάρια στην περιοχή της Κεφάλου δεν έχουν βρεθεί. 

Ωστόσο, τα βουνά της είναι πλούσια από ένα υλικό που αποχωρίζεται σε σφαιρικές επιφάνειες, μοιάζει με τις πέρλες(μαργαριτάρια),στις οποίες οφείλεται η ονομασία του γνωστού σε όλους μας,περλίτη. Ο περλίτης είναι ρυολιθικό γυαλί δηλαδή όξινο ηφαιστειακό υλικό ρυολιθικής συστάσεως με υαλώδη ιστό(περλίτικη υφή). Όταν θερμανθεί σε θερμοκρασία 700-1200 βαθμούς Κελσίου διογκώνεται στο δεκαπλάσιο εξαιτίας του αυξημένου ποσού νερού που περιέχει.

Ο Κεφαλιανός περλίτης σχετίζεται με την ηφαιστειότητα των τελευταίων 3- 2,5 εκατομμυρίων ετών. Σχηματίστηκε από εκχύσεις λαβών, ισάριθμων μικροαγωγών οι οποίοι προέρχονταν από τη ίδια μαγματική εστία, όταν ανερχόμενη λάβα έφτανε στον υδάτινο ορίζοντα. Σήμερα τα προϊόντα των εκρήξεων εμφανίζονται ως κοιτάσματα στην χερσόνησο της Κεφάλου και καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της ανώτερης ζώνης των υψωμάτων Λάθρα ,Θυμιανό,Στίψη, Κερί,Ζηνί, Εβριόκαστρο, Χάρακα και Κρίκελο(Αγ.Μάμμα).

Για χρόνια οι πέρλες της Κεφάλου, αποτελούσαν τον βασικότερο πυλώνα της τοπικής οικονομίας. Την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων άρχισε πρώτος ο Ν.Μπούρας το 1961 και το 1971 παραχωρήθηκαν τα δικαιώματα εξόρυξης από την τότε κοινότητα Κεφάλου στην εταιρεία Ηλιόπουλου η οποία τα κατείχε μέχρι το έτος 1986. Τότε για ανεξήγητους λόγους σταμάτησαν οι λατομικές δραστηριότητες που πλέον είχαν περιέλθει στην κοινότητα παρά την αλματώδη ανάπτυξη της σύγχρονης βιομηχανίας και τις αυξανόμενες ανάγκες της σημερινής κοινωνίας.

Ο περλίτης της Κεφάλου είναι άκρως απαραίτητος για τον σύγχρονο πολιτισμό μας .Θεωρείται κατάλληλος για μία μεγάλη ποικιλία εφαρμογών, στην γεωργία,στην ανθοκομία, στην κηπουρική για την διατήρηση της υγρασίας,στην βιομηχανία κατασκευών, ως αδρανές πληρωτικό στην βιομηχανία πλαστικών και χρωμάτων(βερνίκι, κόλλες κά),στην στεγανοποίηση των γεωτρήσεων πετρελαίου, στα εκρηκτικά, στα υφάσματα,στην κατασκευή καλουπιών , στην βιομηχανία χαρτιού κά .Αποτελεί άριστο μονωτικό ήχου και θερμοκρασίας ενώ συνεχώς μεγαλύτερες ποσότητες χρησιμοποιούνται ως μέσο διήθησης .Η ελαφρύτητα του και οι μονωτικές του ιδιότητες το έχουν καθιερώσει στις οικοδομικές κατασκευές και ιδίως στα γυψοκονιάματα αντί της άμμου.

Τελευταία ένα πρόσφατο νομοθέτημα [2013] επί της ουσίας χωρίς κάποια τεκμηριωμένη πολυκριτηριακή ανάλυση κήρυξε ολόκληρη την περιοχή του Ζηνιού ως αρχαιολογική ζώνη. Σήμερα στις δύσκολες οικονομικές στιγμές τόσο για τον τόπο που μαστίζεται από ανεργία όσο και για την χώρα χάνεται ακόμη ένας ελκυστικός πόρος για την οικονομική ανάπτυξη και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στο νησί!

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Βικιπαίδεια
2.Περλίτες Κεφάλου-Ι.Κανάρης&Γ.Κοσιαρης (ΙΓΜΕ)
3.Γεωλογικός χάρτης Κω-ΙΓΜΕ
4.Κώια-Ιάκωβος Ζαρράφτης

5. Ο μύθος των Κώων για το ακρωτήριο Χελώνη

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Τα χερσαία ηφαίστεια της Κεφάλου [Δυτική Κω] και πότε δημιουργήθηκαν.

Το «μαργαριτάρι» της Κεφάλου.

Κοιτάσματα περλίτη της Κεφάλου.