Ο Γρύπας του Κυβερνείου

Τραπεζόμορφη παράσταση Γρύπα από μάρμαρο (ίσως της Κω) στην  όψη του Διοικητηρίου επί της Πλατείας Πλατάνου. Ενδεχομένως είναι το  αριστερό τμήμα από μια μεγαλύτερη αρχιτεκτονική σύνθεση της οποίας το δεξιό τμήμα (2ου αιώνα μ.Χ)συναντάται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κω.

Οι γρύπες περιγράφηκαν για πρώτη φορά εγγράφως από τον ταξιδιώτη Αριστέα γύρω 675 π.Χ..Σε ένα από τα ταξίδια του στην Κεντρική Ασία, αντιμετώπισε μια φυλή από νομάδες Σκύθες, τους Ισσηδόνες, που ζούσαν κοντά στα Όρη Αλτάι, το όνομά τους προέρχεται από λέξη της τοπικής γλώσσας για το χρυσό. Περιγράφονται ως τετράποδο πουλί στο μέγεθος ενός λιονταριού, που φωλιάζει στα βουνά και φυλάσσει τον χρυσό. 

Η ιστορία του Αριστέα έγινε απίστευτα δημοφιλής στην Ελλάδα μετά την επιστροφή του, εγκαινιάζοντας μια νέα εποχή για τους γρύπες που θα διαρκέσει σχεδόν 1000 χρόνια.Αν οι αρχαίοι πίστευαν ότι ήταν ένα πραγματικό ζώο και όχι κάποιο μυθικό τέρας, τότε τι ήταν αυτό που αρχικά τους ενέπνευσε;

Σε μια τοποθεσία που ονομάζεται Flaming Cliffs, μόλις 48 χλμ. από τα βουνά Αλτάι, ο Roy Chapman Andrews[ Αμερικανός παλαιοντολόγος που εργάστηκε στο Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στη δεκαετία του 1920 και η δράση του αποτέλεσε έμπνευση για τον διάσημο Ιντιάνα Τζόουνς] και η ομάδα του συγκέντρωσαν πάνω από έναν τόνο απολιθωμάτων, συμπεριλαμβανομένων 100 σκελετών από Πρωτοκεράπτορες και Ψιττακόσαυρους. 

Σε πολλές περιπτώσεις, οι δεινόσαυροι που βρέθηκαν στην περιοχή ήταν ακόμα ανέπαφοι και αρθρωτοί, ένα πολύ σπάνιο φαινόμενο στην παλαιοντολογία.

Οι συχνές αμμοθύελλες στα τέλη της Κρητιδικής περίπου 66 εκατομμύρια χρόνια έθαψαν ολόκληρα ζώα, μερικές φορές στη θέση όπου έζησαν.Μεταξύ αυτών ο Πρωτοκεράπτορας ο οποίος θα μπορούσε να φτάσει μέχρι και τα 2 μέτρα σε μήκος, ενώ ο Ψιττακόσαυρος ελαφρώς λιγότερο. Έχουν τέσσερα άκρα και ένα μεγάλο ράμφος, με το κεφάλι του πουλιού. 

Απολιθώματα τους είναι απίστευτα άφθονα στην περιοχή όπου οι μύθοι με τους γρύπες προέρχονται, βρίσκονται συχνά στη θέση που έζησαν γύρω από τις φωλιές κοντά σε κοιτάσματα χρυσού.

Γεωδίφης

Μινωικό χάλκινο στιλέτο με γρύπα,1450-1375 π.Χ. Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου