Αστική γεωλογία της Πύλης Αγ.Νικολάου, Κω
Η Πύλη του Αγ.Νικολάου είναι κατασκευασμένη από τραβερτίνη [πορώδη ασβεστόλιθο] από το λατομείο του Πυλιού. Επιπλέον περιέχει αρχ.μέλη μάλλον από την τοποθεσία Μάρμαρα του Δίκαιου.
Τέσσερα αρχιτεκτονικά μέλη από λευκό μάρμαρο πιθανόν του ρωμαϊκού Θεάτρου έχουν τοποθετηθεί από τους Ιταλούς μηχανικούς στην Πόρτα του Αγ.Νικολάου.
Φαίνεται ότι οι Ιταλοί αρχιτέκτονες επιθυμούσαν να προσδώσουν μεγαλοπρέπεια στην περίτεχνη πύλη.
Δεν γνωρίζω αν υπήρχε προηγουμένως κάτι άλλο στη θέση της που να συνδέεται με το μεσαιωνικό τείχος της πόλης ή με κάτι ρωμαικό.[1][2]
Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους η ακτογραμμή περνούσε λίγο βορειότερα από την είσοδο.
Η όλη κατασκευή στηρίζεται πάνω σε τμήμα κίονα από μάρμαρο τσιπολίνο, μάλλον της Σκύρου. Πρόκειται για υλικό που ίσως είχε χρησιμοποιηθεί στην Συνοικία του Λιμανιού [παλαιοβασιλική του Αγ.Γεωργίου ή Ανατολική Στοά].
Η Πύλη δεν έπαθε καμία ζημιά από τον σεισμό του 2017. Φτιάχτηκε σε ακατάλληλο γεωτεχνικά έδαφος ωστόσο τα κατάλληλα υλικά και η σωστή τεχνοτροπία κατασκευής την έσωσαν από τις αλλεπάλληλες δονήσεις του Εννοσιγαίου.
Η Πόρτα συναντάται στην νότια είσοδο της συνοικίας του Λιμανιού, από την Ακτή Μιαούλη, πίσω από το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη.
Σήμερα τα μαρμάρινα θραύσματα έχουν υποστεί χημική και μηχανική αποσάθρωση. Τα μάρμαρα όπως και όλα τα ασβεστολιθικά πετρώματα, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στην υποβάθμιση με οξέα χημικά λόγω της αποσάθρωσης. Η «χρόνια» έκθεση σε εξωτερικό χώρο και ιδίως οι όξινες βροχές έχουν οδηγήσει τα μαρμάρινα μέλη στην υποβάθμισή τους.
Στα τέλη του 1935 οι Ιταλοί ανακήρυξαν ως πολιούχο και προστάτη της πόλης τον Άγιο Νικόλαο. Κατασκεύασαν την Πόρτα του Αγ.Νικολάου των καθολικών με το ορειχάλκινο άγαλμα του Αγίου το οποίο φτιάχτηκε στην Νάπολη [Ιταλία]. Μετά την αποχώρηση των Ιταλών το άγαλμα μεταφέρθηκε στη Ρόδο, στο παρεκκλήσι του Μεγάλου Μαγίστρου όπου στεγάζεται.
Αργότερα μπροστά της χωροθετήθηκε το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη. Δυστυχώς η τεχνική παρέμβαση της δεκαετίας του 80[;] έχει κλείσει την είσοδο και ο ρόλος της Πύλης έχει υποβαθμιστεί.
Ωστόσο, η Πύλη παραμένει ένα από τα ωραιότερα, αρτιότερα και πλέον αντισεισμικά αρχιτεκτονικά έργα των Ιταλών στο νησί.
Με την επανατοποθέτηση του ορειχάλκινου αγάλματος του Αγ.Νικολάου και ταυτόχρονα την μεταφορά του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη και των μεταλλικών ιστών σε νέα θέση, θα μπορούσε να λάμψει ξανά η είσοδος προς την Αρχαία Αγορά της πόλης και να αναδυθεί μία πανέμορφη μαρμάρινη επιγραφή. Που κρύβεται και γίνεται αντιληπτή από ελάχιστους περαστικούς. Η ευχή των Κώων μετά τον σεισμό του 1933:
«ΑΓΙΕ ΝΙΚΟΛΑΕ ΕΥΔΟΚΗΣΟΥ ΕΥΛΟΓΕΙΝ ΚΑΙ ΣΚΕΠΕΙΝ ΤΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΠΟΛΙΝ ΔΕΟΜΕΘΑ ΣΟΥ ΕΠΑΚΟΥΣΟΝ ΗΜΩΝ»
Με πληροφορίες από τον Κώστα Κογιόπουλο
[1]Σύμφωνα με τον Κ.Κογιόπουλο στην ίδια περίπου τοποθεσία δημιουργήθηκε μία πύλη (Ναυτική Πύλη – Porta Marina) από τους ιππότες με την δημιουργία του οχυρωματικού περιβόλου της πόλης, μετά την πρώτη πολιορκία της Ρόδου. Μπροστά της υπήρχε ξύλινη σκάλα για να ξεφορτώνουν τα πλοία διότι το λιμάνι ήταν αβαθές. Πιθανά στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα έγινε η σημερινή σκάλα από ντόπιους μαστόρους. Στη δεκαετία του 1870 οι Τούρκοι σύμφωνα με την μόδα της εποχής κατεδάφισαν τα παραθαλάσσια τείχη σε όσα έμειναν δεν είχαν ανοιχτεί παράθυρα και κατοικούσαν άνθρωποι. Όπως τα τείχη της οδού Ιπποκράτους πριν τον σεισμό. Έτσι η ναυτική πύλη εξαφανίστηκε μετά τον σεισμό.
[2]Οι Οθωμανοί στις 22/4/1863 βρέθηκαν αντιμέτωποι με έναν τρομερό σεισμό από το Ρήγμα της Χάλκης, τουλάχιστον 7.5 βαθμών που κατέστρεψε τζαμιά της πόλης [Καπου Γενέ, κά] τον καθεδρικό ναό της πόλης και αρκετές κατοικίες. Μάλλον κάποια τμήματα από τα τείχη[ απόσταση από το εκτιμώμενο επίκεντρο ήταν 60 χλμ] έπαθαν ζημιά. Ζημιές έπαθε η Κέφαλος,Αντιμάχεια, Πυλί κά. Γενικά τον ένιωσε όλο το νησί της Κω. Εκτιμώ ότι αυτός είναι ο κύριος λόγος που τα κατεδάφισαν. Μεγάλες ζημιές έπαθε η Μονή του Πανορμίτη[Σύμη], κά. Στην Ρόδο τουλάχιστον 300 σκοτώθηκαν.[Πηγή-Ιστορία των Σεισμών της Κω-Γεωδίφης, 2018]
Η αστική γεωλογία της Πύλης.
Πόρτα Αγίου Νικολάου,1936[φωτο-Alinari].
Η Πύλη με το άγαλμα του Αγ.Νικολάου γύρω στο 1937[φωτο-L.Morricone].
Γερμανός στρατιώτης μπροστά από την πύλη του Αγ.Νικολάου[Φωτο-Κ.Κογιόπουλος].
Ο μαρμάρινος κίονας της Πύλης
Θραύσμα από το Ρωμαϊκό Θέατρο της Κω;
Πύλη του Αγ. Νικολάου σε σκίτσο, με το ομώνυμο ορειχάλκινο άγαλμα, μια πρόταση που τελικά δεν προτιμήθηκε από τους Ιταλούς μηχανικούς την δεκαετία του ΄30.