«Τρεις φορές πήγε κι’ ήρθε η θάλασσα»

Χάρτης της Καρπάθου, Scarpanto, χρονολογία έκδοσης  1688-PIACENZA, Francesco [Με το βλέμμα των Περιηγητών].
Ήταν 3 το μεσημέρι, 9 Φλεβάρη 1948 όταν ένας υποθαλάσσιος σεισμός 7.1 βαθμών εκδηλώνεται δυτικά του Ολύμπου της Καρπάθου και 32 χλμ. βορειοδυτικά της πρωτεύουσας του νησιού. Ο κύριος σεισμός συνοδεύτηκε από αρκετούς μετασεισμούς με τον ισχυρότερο να έχει κατσγραφεί στις 29/03/1948 με μέγεθος Μ=5.6. Η σεισμική δραστηριότητα διήρκησε από  9/02/1948 έως 28/12/1950.

Ο σεισμός προήλθε από το κανονικό Ρήγμα Κάρπαθος [1] μία γεωδομή που ολισθαίνει 0,5-3 χιλιοστά τον χρόνο και μπορεί να δώσει σεισμούς 6.8-7.1 βαθμών.
 Μετά το κύριο σοκ ακολούθησε τσουνάμι που κατέκλυσε την παραλία σε βάθος ενός χιλιομέτρου. «Τρεις φορές πήγε κι’ ήρθε η θάλασσα» ανέφεραν οι κάτοικοι, που στη συνέχεια μάζευαν ψάρια από τα δέντρα. 

Σύμφωνα με τον καθηγητή φυσικών καταστροφών, Κώστα Συνολάκη το κύμα έφτασε στην ακτή, σε ύψος 20 μέτρων, από το λιμάνι του νησιού και ανέβηκε μέχρι τη σημερινή πιάτσα των ταξί. Στην Αγία Κάρα είχε ύψος 20,3μ. από την επιφάνεια της θάλασσας και προχώρησε περίπου 200μ., μέσα στη ξηρά. Στο Διαφάνι, το ύψος των κυμάτων έφτασε τα 3,8μ. από την επιφάνεια της θάλασσας.

Παρόλη τη σφοδρότητα του φαινομένου, μόνο μία ηλικιωμένη γυναίκα φέρεται να πνίγηκε στο λιμάνι από τα κύματα που εισήλθαν στο υπόγειο ενός καφενείου.

Οι εφημερίδες της εποχής κατέγραψαν εκτενώς τον σεισμό και τις καταστροφές που προκάλεσε. Ανέφεραν για 1000 αστέγους και εκατοντάδες σπίτια κατεστραμμένα, μόνο στα χωριά Απέρι, Όθος, Πυλές και Βωλάδα. Περίπου 137 σπίτια είχαν σοβαρότατες ζημιές, ενώ 113 χτυπήθηκαν λιγότερο.Το πλοίο Χαλκιδική έφτασε στην Κάρπαθο και μοίρασε σκηνές, κουβέρτες και υλικά στους κατοίκους.

Έχουν περάσει 71 χρόνια από τότε, τα Πηγάδια της Καρπάθου είναι μια σύγχρονη κωμόπολη 3.000 περίπου κατοίκων. Εδώ βρίσκεται η αρχαία ακρόπολη του Ποσειδίου. Κατά την αρχαιότητα, υπήρχαν 4 οχυρωμένες πόλεις στο νησί: η Αρκάσια, η Βρυκούς, η Κάρπαθος και η Σάρος, στη νησίδα Σαρία. Στην πορθμό πλάτους 100 περίπου μέτρων που χωρίζει τα δυο νησιά, από τη μεριά της Καρπάθου, υπάρχουν ερείπια του αρχαίου ναού του Πορθμίου Ποσειδώνα, ενώ ο όρμος του Τριστόμου ήταν το μεγάλο φυσικό λιμάνι της αρχαίας Βρυκούντος.

Γεωδίφης