Ο πρωτοπόρος Πραξαγόρας ο Κώος και η Σχολή του

Επανέρχομαι σε έναν από τους μεγάλους αδικημένους Κώους της ιατρικής ιστορίας και της φιλοσοφίας, τον Πραξαγόρα: ιδρυτή της μεγάλης αλεξανδρινής ιατρικής σχολής και δάσκαλο του πατέρα της ανατομίας Ηρόφιλου. 

Η ανατομία τού σώματος μετά τον θάνατο απαγορευόταν αυστηρά στην αρχαία Ελλάδα.Ο Αριστοτέλης, ίσως ο πρώτος βιολόγος της ανθρωπότητας, ήταν ο πρώτος ερευνητής που έκανε ανατομία σε μεγάλο αριθμό ζώων.

Ο Ηρόφιλος ήταν ο πρώτος που βάσισε τα συμπεράσματά του στην ανατομή του ανθρώπινου σώματος και το γεγονός αυτό οφείλεται στον μεγάλο δάσκαλο του, τον τολμηρό και ανήσυχο Πραξαγόρα.

Δυστυχώς, μέχρι σήμερα ποτέ κανένας από τους πνευματικούς και πολιτικούς άρχοντες του τόπου δεν ασχολήθηκε με την προσωπικότητα και το έργο του μεγάλου συμπατριώτη μας. 

Κανένας δεν έχει δώσει την δέουσα προσοχή ούτε έχει τιμήσει τον πρωτοπόρο ερευνητή των αρτηριών και των φλεβών και διάσημο Κώο γιατρό.

Ακολουθεί ένα άρθρο για τον Πραξαγόρα, όπως δημοσιεύθηκε στον έγκριτο ιστοχώρο academia.edu, από τον Ρώσο καθηγητή Ευγένιο Αφονασίν[Κρατικό Πανεπιστήμιο του Νοβοσιμπίρσκ]:

Οι θεωρίες του Πραξαγόρα της Κω [περίπου 300 π.Χ] και των οπαδών του αποτελούν σημαντικό ορόσημο στην ιστορία της αρχαίας ιατρικής γνώσης. Οι κύριες αρχαίες μαρτυρίες για τον Πραξαγόρα και τη σχολή του σώζονται στον Γαληνό, τον γιατρό Καίλιο Αυρηλιανό [5oς αιώνα μ.Χ], τον λεγόμενο Ανώνυμο του Παρισιού και σε άλλους μεταγενέστερους συγγραφείς. 

Γνωρίζουμε ότι ο Πραξαγόρας διακρίθηκε σε όλους τους μεγάλους κλάδους της ιατρικής «τέχνης» όπως η ανατομία, φυσιολογία, σφυγμολογία, διαιτολογία, θεραπευτικές μέθοδοι και ούτω καθεξής. Εξάλλου, διακρίνεται και για τις θεωρητικές εικασίες που συνδέονται με αυτές τις πρακτικές πτυχές, οι οποίες τον τοποθετούν στο πλαίσιο της αρχαίας φιλοσοφίας της φύσης, κυρίως της περιπατητικής σχολής. 

Τέτοιες ιδιαιτερότητες της διδασκαλίας του Πραξαγόρα όπως η ιδέα του ότι οι αρτηρίες χτυπούν από μόνες τους και γεμίζουν με πνεύμα, ότι η ψυχή κάθεται στην καρδιά κ.λπ. καθώς και οι τολμηρές μέθοδοι θεραπείας που επέτρεψαν στον Αυρηλιανό, για πολλά χρόνια, να τον αποκαλεί τολμηρό [protervus] χειρούργο, είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες και απαιτούν επεξήγηση, αναζήτηση σε βάθος.

Αν και η διδασκαλία του Πραξαγόρα είναι αναπόφευκτα εκτός οποιασδήποτε ιστορίας της αρχαίας ιατρικής, ξεχωριστές μελέτες, αφιερωμένες στον Κώο γιατρό, είναι εκπληκτικά σπάνιες. Μια συλλογή από τα αποσπάσματα της διδασκαλίας του Πραξαγόρα, η οποία περιλαμβάνει επίσης ενότητες, αφιερωμένες στους άμεσους οπαδούς του Φιλότιμου, Πλιστόνικου και Ξενοφώντα, εκδόθηκε από τον Fritz Steckerl το 1958. Πολυάριθμες μαρτυρίες σχετικά με το δόγμα του πιο καλού μαθητή του Ηρόφιλου έχουν πρόσφατα συλλεγεί από τον H. von Staden [1989]. Οι ιπποκρατικές πηγές των θεωριών του Πραξαγόρα μελετήθηκαν από τον D. Nickel σε άρθρο του 2005.

Μια ανασκόπηση μιας νέας μελέτης από την Orly Lewis, αφιερωμένη σε έναν από τους πιο διάσημους αρχαίους Έλληνες γιατρούς Πραξαγόρα της Κω, αυτές οι διδασκαλίες συχνά θεωρούνται ότι αποτελούν μια σημαντική γέφυρα μεταξύ της περιπατητικής βιολογίας και της ανθρώπινης ανατομίας των Αλεξανδρινών γιατρών [Ηρόφιλος και Ερασίστρατος]. 

Μερικοί συγγραφείς σημειώνουν επίσης την επιρροή του στους Στωικούς. Το βιβλίο πραγματεύεται τα δόγματα του Πραξαγόρα για τις αρτηρίες, τους παλμούς και το πνεύμα. Σκιαγραφεί τη θέση του στην ιστορία της αγγειακής ανατομίας, φυσιολογίας και, γενικά, στην αρχαία φυσική φιλοσοφία. 

https://drive.google.com/file/d/1-bHT75keETSYUurmGOhkpDQagUbE1C-6/view?usp=sharing

Praxagoras of Cos on Arteries, Pulse and Pneuma. Review, Eugene V. Afonasin

Η φωτογραφία είναι από το βιβλίο της Orly Lewis, εκδόθηκε το 2017, αφιερωμένο στον Πραξαγόρα από την ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Humboldt του Βερολίνου.

Γεωδίφης