Ο άγνωστος Paul Schazmann
Γνωστός μας κυρίως για τα εκπληκτικά σχέδια από τις ανασκαφές στο Ασκληπιείο, ο Πωλ Σάτζμανν ήταν ένας αρχιτέκτονας και αρχαιολόγος που προσέφερε πολλά στην επιστήμη του.
Γεννημένος στις 14 Μαρτίου 1871 στη Γενεύη, κάνει σπουδές αρχιτεκτονικής πρώτα στο πανεπιστήμιο της Γενεύης, και αργότερα στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης όπου και παίρνει το δίπλωμά του το 1895. Είναι στο πανεπιστήμιο της Ζυρίχης που θα συνεχίσει σπουδές στην αρχαιολογία. Από το 1897 έως το 1900 πηγαίνει στη Τυνησία όπου ο πατέρας του είναι διπλωμάτης, και ασχολείται με την αρχαία Uthina ως μέλος του ινστιτούτου της Καρχηδόνας.
Το 1901 με 1905 επιστρέφει στη Γενεύη όπου συνεχίζει τις σπουδές του στην αρχαιολογία και κλασική ιστορία. Αυτή την περίοδο θα του ζητηθεί να περατώσει την γλυπτοθήκη του καθεδρικού της πόλης (Αγίου Πέτρου) και του αναθέτουν την χαρτογράφηση και απεικόνιση μνημείων. Εκείνη την εποχή κάνει δωρεά στο μουσείο ιστορίας και τέχνης, την προσωπική συλλογή αρχαιοτητων που ο πατέρας συνέλεγε από τα βορειοαφρικανικα κράτη όπου υπηρετούσε.
Συστημένος από τον καθηγητή του αρχαιολογίας Blümner, γίνεται μέλος του γερμανικού ινστιτούτου αρχαιολογίας στην Αθήνα το 1905. Αρχίζει με περίφημους αρχαιολόγους της εποχής, ανασκαφές στην Πέργαμο, έως την αρχή του 1ου ΠΠ το 1914. Το 1907 ανακαλύπτει τα ερείπια του ναού της μητέρας των θεών που περιέγραψε ο Στράβων, και αναλαμβάνει εξολοκλήρου την ανασκαφή και αποτύπωση του ιερού. Αυτή η ανασκαφή θα είναι θέμα της πρώτης του δημοσίευσης όπου και θα φανεί το πλεονέκτημα που του έδωσε η ιδιότητα του αρχιτέκτονα. Θα ασχοληθεί και με άλλες ανασκαφές και θα κάνει σχέδια και αναπαραστάσεις για πολλά γνωστά μνημεία όπως το ιερό της Ήρας Βασιλείας στην Ακρόπολη της Περγάμου και του γυμνασίου της πολης, που όμως θα δημοσιευθούν μετά τον πόλεμο το 1923.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, λόγω της βαθείας του γνώσης των ελληνικών, της τουρκικής και της αραβικής γλώσσας, γίνεται ειδικός απεσταλμένος του Ερυθρού Σταυρού στη βόρεια Αφρική και στα Βαλκάνια. Στην μικρασιατική καταστροφή γίνεται πρόεδρος της ουδέτερης επιτροπής επίλυσης των ανθρωπιστικών προβλημάτων που δημιουργήθηκαν από την ανταλλαγή πληθυσμών, με βάση πρώτα τη Σμύρνη και έπειτα τη Θράκη.
Ήδη από το 1913 ασχολείται με τις ανασκαφές στο Aventicum στην Ελβετία, και από το 1918 γίνεται γενικός γραμματέας της ελβετικής εταιρείας ιστορικών μνημείων και μέλος του συμβουλίου του μουσείου ιστορίας και τέχνης της Γενεύης. Από το 1923 του ανατίθεται από το γερμανικό αρχαιολογικό ινστιτούτο η αρχιτεκτονική μελέτη για την δημοσίευση που όλοι γνωρίζουμε, της ανασκαφής του Ασκληπιείου της Κω, υπό την επίβλεψη του Αρχαιολόγου R.Herzog. Έπειτα από πολλές δυσκολίες και αμέτρητα προβλήματα, το βιβλίο με τα ιδιαίτερης ποιότητας σχέδια και αναπαραστάσεις του , βγαίνει το 1932.
Η διαμονή του στην Κω, μέρος που αγάπησε σαν την δεύτερη πατρίδα του, του επέτρεψε να κάνει ανασκαφές στο Χαρμυλειο στο Πυλί, για το οποίο δημοσίευσε τη μελέτη με σχέδια και φωτογραφίες το 1934, αλλά και να αναλάβει περαιτέρω ανασκαφές στο Ασκληπιείο μεταξύ 1927 και 1929. Οι τελευταίες του ανασκαφές τον οδήγησαν στην Κωνσταντινούπολη το 1935 όπου ανακάλυψε βυζαντινές τοιχογραφίες στο τέμενος Odalar. Από το 1929 ως το 1938 διδάσκει αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο της Λωζάνης. Το 1940 δημοσιεύει μια εκπληκτική τελευταία μελέτη πάνω στην Χρυσή προτομή του Μάρκου-Αυρηλίου που βρέθηκε τυχαία σε ρωμαϊκούς υπονόμους στο Aventicum.
Το 1922 ο βασιλεύς της Ελλάδας Κωνσταντίνος Ι απένειμε τον σταυρό του ταξιάρχη του τάγματος του Σωτήρος. Ήταν ιππότης του τάγματος από το 1919. Από το 1922 είχε doctorat honoris causa από το πανεπιστήμιο του Giessen της Γερμανίας. Παρόλα αυτά, η Ελβετία δεν τίμησε ποτέ το αξιόλογο αυτό παιδί της και η αρχαιολογία που τόσο αγάπησε και στην οποία τόσα προσέφερε, δεν τον αναγνώρισε ποτέ για την προσφορά και το ταλέντο του.
Πέθανε μόνος και ξεχασμένος στην Γενεύη στις 5 Ιουνίου 1946.
Νίκος Σοφράς, αρχιτέκτων μηχανικός
Πηγές:
1.«Paul Schazmann Archéologue Suisse 14 mars 1871-5 juin 1946»- Paul Collart Librairie de l'université de Lausanne,1947
2.ΈΝΑ ΜΙΚΡΌ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΌ ΤΑΞΊΔΙ ΣΤΟ ΑΣΚΛΗΠΙΕΊΟ ΤΗΣ ΚΩ[1901-2014]
3.Paul Schazmann : archéologue suisse (14 mars 1871
https://www.e-periodica.ch/cntmng?pid=edl-002%3A1947%3A21%3A%3A219
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Η αποτύπωση του ναού Α΄του Ασκληπιού από τον Σάτζμανν
Ανασκαφές του Ασκληπιείου
Ασκληπιείο Κω.
Αναρτήσεις
