Βιβλιοθήκη Ασκληπιείου Κω η πρώτη αμιγώς ιατρική του αρχαίου κόσμου;

Τα αρχαία μεγάλα ασκληπιεία ήταν ιατρικά θεραπευτικά πολύκεντρα με κτιριακές υποδομές για τη στέγαση και τη νοσηλεία των ασθενών. Περιείχαν ναούς, θέατρα, στάδια, ωδεία, ιπποδρόμους, λουτρά, γυμνάσια για την ψυχαγωγία των επισκεπτών και των νοσηλευομένων. 

Ένα από τα μεγάλα ασκληπιεία του αρχαίου κόσμου ήταν αυτό της Κω. Στον διάσημο χώρο έχουν βρεθεί μέχρι στιγμής λουτρά, ναοί, βωμός, εξέδρα, θησαυροί, κρήνες και αίθουσες που λειτουργούσαν ως βιβλιοθήκες. Δεν έχει βρεθεί στάδιο, θέατρο, γυμνάσιο, ωδείο κά, όμως αυτό δεν συνεπάγεται ότι δεν υπήρχαν. 

Οι κτιριακές εγκαταστάσεις δεν εντοπίστηκαν στο σύνολο τους, επειδή από την εποχή των Ιταλών δεν έχει γίνει καμία ουσιαστική σε βάθος ανασκαφή. 

Βόρεια των σημερινών εγκαταστάσεων στην ανεξερεύνητη Β΄αρχαιολογική ζώνη και δυτικά, όμορα του Ασκληπιείου είναι πιθανόν να «κρύβονται» οι υποδομές που έχουν προαναφερθεί. 

Είμαι πεπεισμένος και συμφωνώ με τον Ιάκωβο Ζαρράφτη ότι λίγα γνωρίζουμε για το πιο σημαντικό ιατρικό κέντρο της αρχαιότητας.

Το Ασκληπιείο Κω δεν είναι αυτό που βλέπουμε σήμερα. Άλλωστε έχει πληγεί από πολλούς και διάφορους σεισμούς, ακόμη και από τσουνάμι, ενώ οι χώροι του έχουν επανειλημμένα επισκευαστεί και λεηλατηθεί στο πέρασμα της ιστορίας.

Στα αρχαία και διάσημα ιατρικά θεραπευτικά κέντρα υπήρχαν ανεξάρτητες ιατρικές σχολές σύμφωνα με ιστορικές αναφορές, ιδιαίτερα αυτές της Κνίδου και της Κω. Σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους φυλάσσονταν «λίθινα βιβλία» ή πάπυροι, αργότερα. Μέχρι σήμερα δεν είναι γνωστό αν σχετίζονταν άμεσα με το «άβατον». Προς το παρόν όλα όσα αναφέρονται είναι υποθέσεις. 

Οι αρχαίοι γιατροί της Κω την θεραπευτική εμπειρία τους αρχειοθετούσαν σε ένα είδος συνταγολογίου που αρχικά φαίνεται ότι ήταν από λίθινες πλάκες. Πως το γνωρίζουμε αυτό; Στα ερείπια του Ασκληπιείου της Κω ο αρχαιολόγος C. H. Callmer αναγνώρισε ως βιβλιοθήκες 2 χώρους σε κτίσμα στο προαύλιο του ναού του Ασκληπιού, το οποίο είχε ανεγερθεί πάνω σε προγενέστερο μεγαλύτερο οικοδόμημα.

Το βέβαιο είναι ότι το κωακό πολύκεντρο ήταν ιατρικό και θεραπευτικό. Πως το ξέρουμε; Πλην των άλλων που ανέφερε πρόσφατα ο συγγραφέας Θεοδόσης Διακογιάννης και από την βιβλιοθήκη την οποία δώρισε στο Ασκληπιείο ένας από τους μεγαλύτερους γιατρούς της εποχής του, ο Γάιος Στερτίνιος Ξενοφών. 

Ο γιατρός του αυτοκράτορα Κλαύδιου και υπουργός Υγείας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η βιβλιοθήκη της Κω ήταν μία από τις πρώτες, ίσως η πρώτη, που ιδρύθηκε κατά τα ρωμαϊκά χρόνια. Ο Στερτίνιος γεννήθηκε στην Κω, σύμφωνα με τον Τάκιτο κατάγεται από το γένος των Ασκληπιάδων.

Η επιγραφή από τις ανασκαφές του 1903 που βρέθηκε στο πρώτο άνδηρο του Ασκληπιείου, πρωτοπαρουσιάστηκε  από τον Γερμανό αρχαιολόγο R. Herzog, λέει τα εξής: «Γάιος Στερτίνιος Ηρακλείτου υιός  Ξενοφών φιλόκαισαρ ιερεύς Ασκλαπίου Υγείας Απιόνας και των Σεβαστών τοι(ς) Σεβαστοίς και τώι δάμωι εκ των ι[δί]ων ταν βυ[βλιοθήκαν…]».

Τα «λίθινα βιβλία» και οι πάπυροι αργότερα βρίσκονταν σε αίθουσες που λειτουργούσαν ως βιβλιοθήκες. Αυτό δεν είναι υπόθεση καθώς επιγραφές μνημονεύουν την ύπαρξή τους. 

Η βιβλιοθήκη του Ασκληπιείου της Κω περιείχε ίσως τα πρώτα, σημαντικότερα και πιο προηγμένα επιστημονικά ιατρικά συνταγολόγια του αρχαίου κόσμου. 

Γεωδίφης 

Πηγές:

1.Στο Ασκληπιείο της Κω γινόντουσαν θεοκρατικές θεραπείες;-Θεοδόσης Διακογιάννης

2.staikoslibraries.gr

3.Ασκληπιείο Κω-Herzog και Schazmann,1932

4.Κώια-Ιακ.Ζαρράφτης

Κάτοψη του χώρου τον οποίο αναγνωρίζει ως βιβλιοθήκη στο Ασκληπιείο Κω [πηγή- Ch. Callmer]

Σήμερα, το Ασκληπιείο Κω[Βικιπαίδεια]