Σύλλογος Φίλων Αρχαίας Αλάσαρνας

Αξιότιμες κυρίες και αξιότιμοι κύριοι,

Αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι,

Σκοπός αυτής της επιστολής είναι να μοιραστούμε μαζί σας την αγωνία μας για το μέλλον τού αρχαιολογικού χώρου τής αρχαίας Αλάσαρνας στην Καρδάμαινα της Κω και να σας προσκαλέσουμε σε μια κοινή προσπάθεια για την ανάδειξή του.

Όπως ήδη γνωρίζετε, το Πανεπιστήμιο Αθηνών ανέλαβε το 1985 να διερευνήσει ανασκαφικά το χώρο στον οποίο μια καταστροφή – η παράνομη ανέγερση ενός ξενοδοχείου – αποκάλυψε τα κατάλοιπα του σπουδαίου ελληνιστικού ιερού τού Απόλλωνα Πυθαίου/Πυθαέως και του σημαντικού παλαιοχριστιανικού οικισμού που κτίστηκε πάνω του, όταν το ιερό είχε πια παρακμάσει. Έτσι, για 35 χρόνια, κάθε καλοκαίρι, δεκάδες φοιτητές Ιστορίας και Αρχαιολογίας, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί, εκπαιδεύονται στην πανεπιστημιακή ανασκαφή υπό την επίβλεψη τριών καθηγητριών τού Πανεπιστημίου Αθηνών, της υπογραφόμενης και των κκ. Σ. Καλοπίση-Βέρτη και Μ. Παναγιωτίδου-Κεσίσογλου, και των επιστημονικών συνεργατών τους. Οι παλαιότεροι από αυτούς τους φοιτητές τώρα πια στελεχώνουν πανεπιστημιακά ιδρύματα στην Ελλάδα και το εξωτερικό ή υπηρετούν στην Αρχαιολογική Υπηρεσία ή τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Σε κάθε περίπτωση, όλοι αναπολούν νοσταλγικά τη – συχνά πρώτη – ανασκαφική τους εμπειρία στα φιλόξενα χώματα της Καρδάμαινας ενώ πολλοί είναι οι νέοι φοιτητές που κάθε χρόνο αιτούνται να συμμετάσχουν. Εξάλλου, αρκετοί από τους συμμετέχοντες, υπό την καθοδήγησή μας, ασχολήθηκαν ερευνητικά στη συνέχεια της πορείας τους με τον τόπο, και έχουν δημοσιεύσει σε ελληνικά και ξένα περιοδικά, συνέδρια και βιβλία τα αποτελέσματα της ανασκαφικής μας έρευνας. Τελευταία και σημαντικότερη επιστημονική εργασία αποτελεί η εν εξελίξει έκδοση 10 τόμων επιστημονικών μελετών (για την αρχιτεκτονική, τη γλυπτική, τις επιγραφές, την κεραμική, τα μικροαντικείμενα, τα λυχνάρια και άλλα, τόσο των αρχαίων όσο και των παλαιοχριστιανικών χρόνων) στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος αριστείας «Θαλής», με το οποίο επιβραβεύτηκε η ανασκαφική και ερευνητική μας ομάδα. Παράλληλα με την ανασκαφή, το Πανεπιστήμιο Αθηνών διεξήγαγε μία εξαιρετικά συστηματική έρευνα επιφανείας, με την οποία συγκέντρωσε τα πρώτα στοιχεία για τη μελέτη όχι μόνο του ανασκαπτόμενου χώρου αλλά του ευρύτερου χώρου τής Καρδάμαινας γενικότερα. Μέριμνά μας, όμως, είναι και η διάχυση των αποτελεσμάτων της έρευνας στην τοπική αλλά και την ευρύτερη κοινωνία, και για το λόγο αυτόν τα τελευταία χρόνια λειτουργούμε ιστοσελίδα όπου παρουσιάζουμε τον χώρο και τα συμπεράσματά μας γι’ αυτόν· διοργανώσαμε μια ανοιχτή διημερίδα στην πόλη τής Κω, σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Ο Φιλητάς», πλαισιωμένη από φωτογραφική έκθεση και οργανωμένη ξενάγηση στον αρχαιολογικό χώρο, τον Οκτώβριο 2017 (τα πρακτικά τής οποίας θα τυπωθούν στα Κωακά)· αποστείλαμε φέτος (και θα αποστέλλουμε συστηματικά) δελτίο τύπου για τα πρόσφατα ευρήματά μας στα Μ.Μ.Ε.· πραγματοποιήσαμε –μία μόνο φορά, δυστυχώς – ένα οργανωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα στο χώρο κατά τη διάρκεια της ανασκαφής για τους μαθητές Δημοτικού και Γυμνασίου των γειτονικών σχολείων, το οποίο μάλιστα απέσπασε θετικά σχόλια από την τοπική κοινωνία και τα τοπικά Μ.Μ.Ε. αλλά και μία διάλεξη-ενημέρωση για τους δασκάλους και τους καθηγητές. Για τον ίδιο σκοπό  εξάλλου, με την υποστήριξη της τοπικής αυτοδιοίκησης, εκδώσαμε αρχαιολογικό οδηγό στα αγγλικά (2006) και στα ελληνικά (2010) για την ιστορία της αρχαίας Αλάσαρνας και τα αρχαιολογικά ευρήματα της ανασκαφής μας.

Ωστόσο, νέα προβλήματα ανακύπτουν διαρκώς και είτε δεν επιτρέπουν την επίτευξη ορισμένων παλιών ήδη στόχων μας, με σημαντικότερο αυτόν της ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου ώστε αυτός να γίνει επισκέψιμος και να αποδοθεί στην τοπική κοινωνία και στους επισκέπτες της, είτε δυσχεραίνουν δραματικά το συνεχιζόμενο ερευνητικό έργο, καθιστώντας για παράδειγμα εξαιρετικά δύσκολη τη διαβίωση των εθελοντών φοιτητών στο κτίριο του παλιού Δημοτικού Σχολείου. Η πανεπιστημιακή ανασκαφική ομάδα έχει ήδη λάβει πληθώρα πρωτοβουλιών για την αντιμετώπισή τους αλλά έχουν σχεδόν όλες ναυαγήσει, με πιο πρόσφατη την υποβολή ολοκληρωμένης πρότασης ήπιας ανάδειξης, εγκεκριμένης από το Υπουργείο Πολιτισμού, η οποία ωστόσο τελικά δεν έτυχε συμπερίληψης στο τελευταίο χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα Leader’s τής Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι η μόνη χρηματοδότηση που έχουμε είναι η ετήσια επιχορήγηση από τη Γενική Γραμματεία Αιγαίου που ανέρχεται κατά μέσο όρο σε περίπου 8.000€ κατ’ έτος και η οποία, βεβαίως, δεν επαρκεί ούτε για τα απολύτως απαραίτητα –εισιτήρια και διατροφή συνεργατών, αμοιβή αρχιτέκτονα, αμοιβή εργατών, αγορά στοιχειώδους εξοπλισμού. Εξυπακούεται ότι κανείς από τους συμμετέχοντες δεν προσπορίζεται ίδιον οικονομικό όφελος από την ανασκαφή αλλά αντιθέτως όλοι συμβάλλουν στη διεξαγωγή της καλύπτοντας τουλάχιστον μέρος των προσωπικών τους εξόδων.

Κρίνοντας από την κοινή γνώμη όπως την ακούμε και τη ζούμε κάθε καλοκαίρι στην Καρδάμαινα και την Κω, πιστεύουμε ότι υπάρχει η επιθυμία στήριξης της ανασκαφής, προκειμένου αυτή να μη σταματήσει, και ο πόθος ανάδειξης του χώρου. Πιστεύουμε, λοιπόν, ότι θα καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε τα παραπάνω προβλήματα μόνο με τη δική σας αρωγή, την οποία εξάλλου πολλοί από εσάς μας παρέχετε ήδη απλόχερα, είτε με το θεσμικό σας ρόλο είτε προσωπικά, και γι’ αυτό με την παρούσα επιστολή θα θέλαμε να σας προτείνουμε τη συγκρότηση Συλλόγου Φίλων Αρχαίας Αλάσαρνας, στον οποίο θεωρούμε ότι εσείς προσωπικά έχετε να συμβάλετε τα μέγιστα.

Οι στόχοι που θα μπορούσε να θέσει στο Καταστατικό του ένας τέτοιος Σύλλογος Φίλων Αρχαίας Αλάσαρνας θα μπορούσαν να συνοψισθούν στους εξής:

• υιοθέτηση του αρχαιολογικού χώρου τής αρχαίας Αλάσαρνας και ανάληψη δράσεων προς όφελός του,

• εκπροσώπηση της πανεπιστημιακής ανασκαφικής ομάδας στο νησί ολόκληρο τον χρόνο,

• υποστήριξη της πανεπιστημιακής ανασκαφικής ομάδας για τη συνέχιση του ερευνητικού της έργου, μέσω της εξασφάλισης απαραίτητων ειδών, χορηγιών, συνεργασιών ή με κάθε πρόσφορο τρόπο, για τη φύλαξη των ευρημάτων, τη φιλοξενία των συνεργατών και των εθελοντών φοιτητών και όποια άλλη ανάγκη,

• μέριμνα για τη διάχυση των ερευνητικών αποτελεσμάτων με κάθε πρόσφορο μέσο, σε συνεργασία με την πανεπιστημιακή ανασκαφική ομάδα, όπως παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού (posters, πινακίδες, φυλλάδια κ.ά.), πραγματοποίηση εκθέσεων, διοργάνωση ομιλιών από ειδικούς επιστήμονες για μαθητές και ενηλίκους, οργανωμένες ξεναγήσεις στον χώρο κατά τη διάρκεια της ανασκαφής ή και εκτός αυτής κ.ά.,

• και, κυρίως, ανάληψη δραστηριοτήτων από κοινού με την Πανεπιστημιακή ανασκαφική ομάδα για την υλοποίηση των φάσεων ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου και τη δημιουργία επισκέψιμων μουσειακών χώρων εντός αυτού, σύμφωνα με τις προτάσεις τής Πανεπιστημιακής ανασκαφικής ομάδας που έχουν ήδη εγκριθεί από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο του Υπουργείου Πολιτισμού, με τις τυχόν μελλοντικές απαραίτητες τροποποιήσεις τους.

Νομίζουμε ότι εδώ πρέπει να διευκρινιστεί ότι δεν επιδιώκουμε τη συγκέντρωση χρημάτων από εσάς –αν και θα έχετε μία κατά νόμο ελάχιστη εισφορά στον Σύλλογό σας – αλλά τη συγκρότηση ενός οργάνου που θα μπορεί πρωτίστως να αποδέχεται δωρέες και χορηγίες για χάρη της ανασκαφής και του χώρου και δευτερευόντως να συνεπικουρεί το έργο τής Πανεπιστημιακής ομάδας αναλόγως των δυνατοτήτων του.

Απευθύνουμε την πρότασή μας αυτή σε εσάς επειδή σας έχουμε γνωρίσει και έχετε ήδη εκδηλώσει τα φιλικά σας αισθήματα για την ανασκαφή και την ειλικρινή ανησυχία σας για τον τόπο και την ιστορία του. Στη φάση αυτή περιοριζόμαστε μόνο σε Καρδαμαινιώτισσες-Καρδαμαινιώτες και Κώες-Κώους γενικότερα. Γνώμη μας είναι ότι, τουλάχιστον στην αρχή, ο Σύλλογος θα μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα έτσι. Αργότερα, όταν θα έχει συγκροτηθεί και θα έχει τα δικά του όργανα για τη λήψη αποφάσεων, θα είναι δικό σας θέμα αν αυτή η στόχευση θα διευρυνθεί. Εμείς, αν και γνώμη μας είναι ότι η συνεργασία με την Πανεπιστημιακή ανασκαφική ομάδα πρέπει να προβλέπεται σαφώς στο Καταστατικό, θεωρούμε ότι πρέπει να απέχουμε από κάθε σχετικό όργανο του Συλλόγου, αν μη τι άλλο για λόγους διαφάνειας.

Ελπίζουμε ότι θα ανταποκριθείτε θετικά και θερμά στην έκκλησή μας, για το καλό του παρελθόντος, του παρόντος και κυρίως του μέλλοντος του τόπου που αγαπάτε και που έχουμε αγαπήσει κι εμείς.

Για την απάντησή σας, παρακαλούμε, απευθυνθείτε στον συνεργάτη τής ανασκαφής μας κ. Γιώργο Δουλφή, ο οποίος έχει αναλάβει τον προσωρινό συντονισμό αυτής της προσπάθειας, μέχρι τη σύσταση του Συλλόγου, και ο οποίος είναι βεβαίως στη διάθεσή σας για κάθε απορία ή παρατήρηση (τηλ. επικ. 6978879925, ηλ. ταχ. gdoulfis@yahoo.gr).

Με τιμή,

Γεωργία Κοκκορού-Αλευρά
Ομότιμη Καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας
Εκπρόσωπος Πανεπιστημιακής Ανασκαφής