Ο βωμός του Δία στον Αττάβυρο!
Ο Ήλιος προστάτευε την Ρόδο από πολύ παλιά. Η κορυφαία θεότητα του νησιού προέκυψε από προελληνικά λατρευτικά και θρησκευτικά κέντρα. Ομως, με τη μετοίκηση των Κρητών του Αλθαιμένη στην Κάμειρο, φτάνει ο Δίας στην Ρόδο. Στο ψηλότερο βουνό της Ρόδου με τα 1216μ. ιδρύεται ο βωμός του Αταβυρίου Δία. [βουνό με το ίδιο όνομα υπάρχει και στη Σικελία,ονομάστηκε από Τελχίνα, πρώτο δηλαδή κάτοικο της Ρόδου].Η λατρεία του Δία στη Ρόδο σχετίζεται με την Κρήτη. Η επιλογή του χώρου του ιερού στην Αττάβυρο έγινε κυρίως για γεωλογικούς και θρησκευτικούς λόγους. Ο βωμός έπρεπε να ήταν σε κορυφή του ψηλότερου ή σημαντικότερου βουνού και να είναι λατρευτικός με ιστορία και παράδοση. Ενας ανάλογος βωμός του Δία, του 4ου αιώνα π.Χ, βρισκόταν στο Ζηνί [βουνό του Δία] της Κεφάλου, 97 χλμ. μακριά από τον Αττάβυρο. Στην μέση εποχή του χαλκού εμφανίζονται οι Μινωίτες στην Ρόδο, και η ύπαρξη τους κορυφώνεται στην υστερομινωϊκή περίοδο. Στα Τριάντα ,στα Σεράγια Κω και σε άλλα σημεία του Αιγαίου, ιδρύονται οικισμοί που όμως δεν είμαστε βέβαιοι ότι πρόκειται για γνήσιες μινωικές αποικίες. Ένα σπουδαίο μέρος από την γεωλογική ιστορία της Ρόδου είναι γραμμένο στον Αττάβυρο. Το βουνό ανυψώθηκε κατά την διάρκεια της αλπικής ορογένεσης και αποτελείται ως επι το πλείστον από ασβεστόλιθους 89 εκ.ετών, φλύσχη και νεογενή πετρώματα. Από ασβεστόλιθους του βουνού κατασκευάστηκε ο ελληνιστικός βωμός, τα ερείπια του οποίου είναι ακόμη ορατά. Ο ναός είχε υποστεί σημαντικές επεμβάσεις κατά τα βυζαντινά χρόνια. Πως μπορεί να καταστράφηκε το ελληνιστικό ιερό; Μάλλον από το σεισμικό γεγονός με μέγεθος 7.5 βαθμών που κατέστρεψε τον Κολοσσό, το 222 ή 227 π.Χ. Ο σεισμός εκδηλώθηκε υποθαλάσσια, το εκτιμώμενο επίκεντρο βρισκόταν 30χλμ. ανατολικά από τον βωμό και προήλθε από σπάσιμο του Ρήγματος της Ν.Ρόδου.Τις πρώτες ανασκαφές του ναού έκαναν οι Ιταλοί αρχαιολόγοι την δεκαετία του 30.
Πηγές-1.Π. Τριανταφυλλίδη, Η αρχαιολογική έρευνα στο παρροδιακό ιερό του Αταβυρίου Διός 2. Ιστορικές φωτογραφίες του 1916 με τα ευρήματα του ναού από το αρχείο του Σταύρου Γεωργαλλίδη,
Ο Mario Lago στον Αττάβυρο της Ρόδου στο ψηλότερο βουνό της Δωδεκανήσου, στον Ναό του Δία.Τις πρώτες ανασκαφές του Βωμού του Δία στον Αττάβυρο έκαναν οι Ιταλοί αρχαιολόγοι την δεκαετία του 30. Στις ιστορικές φωτογραφίες από τις ανασκαφές διακρίνεται ο πανταχού παρόν, ο διοικητής των ιταλοκρατούμενων νήσων της Δωδεκανήσου Mario Lago [1878-1950] μαζί με τον Ιταλό αρχαιολόγο Julio Jacopi [1898-1982].