Οι δεξαμενές στο Ιράκ βυθίζονται σε χαμηλά επίπεδα

Μια πολυετής ξηρασία έχει ασκήσει επιπλέον πίεση στους αγρότες και τους διαχειριστές υδάτων στη χώρα της Μέσης Ανατολής.  

Δορυφορικές παρατηρήσεις της λίμνης Θάρθαρ δείχνουν ότι η στάθμη του νερού της δεξαμενής έχει μεταβληθεί απότομα τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.

Η λίμνη, η μεγαλύτερη του Ιράκ, βρίσκεται μέσα σε μια ευρεία φυσική κοιλότητα μεταξύ των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη, αν και το νερό της προέρχεται μόνο από τον Τίγρη. Κατά τη διάρκεια περιόδων υπερβολικής ροής, οι διαχειριστές υδάτων εκτρέπουν τα νερά των πλημμυρών από τον ποταμό στο φράγμα Σαμάρα μέσω ενός καναλιού και στη δεξαμενή. Αυτές οι εισροές συνήθως προκαλούν απότομη αύξηση της στάθμης του νερού την άνοιξη, όταν το λιώσιμο του χιονιού στις πηγές του Τίγρη στην Τουρκία και το Ιράν ενώνεται με την απορροή από τις εποχιακές βροχές.

Ωστόσο, η έλλειψη χιονιού και βροχής, μαζί με τις εκτροπές προς τα ανάντη, έχουν στερήσει την εισροή από τη δεξαμενή τα τελευταία χρόνια, εμποδίζοντας την άνοδο των επιπέδων του νερού το 2021, το 2022 και το 2023. Παρά τη μικρή βελτίωση το 2024, η πτώση των επιπέδων του νερού συνοδεύτηκε από την πολυετή ξηρασία.

Τον Οκτώβριο του 2025, η στάθμη του νερού στη λίμνη Θάρθαρ μειώθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο που έχει παρατηρηθεί σε δορυφορικό αρχείο που χρονολογείται από το 1992. Τα δεδομένα προέρχονται από το Global Water Measurements , ένα έργο της NASA που ενσωματώνει παρατηρήσεις αλτιμετρίας από διάφορους δορυφόρους. Μια παρόμοια προσπάθεια, η Βάση Δεδομένων για Υδρολογικές Χρονοσειρές Εσωτερικών Υδάτων , έθεσε τη στάθμη του νερού στη Θάρθαρ κάτω από 40 μέτρα (130 πόδια) εκείνο τον μήνα (διάγραμμα παρακάτω), περισσότερο από 20 μέτρα χαμηλότερα από την κορυφή που παρατηρήθηκε μετά τις πλημμύρες το 1993.

Μακροπρόθεσμες επίγειες παρατηρήσεις επιβεβαιώνουν τα δορυφορικά ευρήματα, σύμφωνα με τον Χασάν Ντζέμπαν, γεωγράφο στο Πανεπιστήμιο Θι-Καρ στην ιρακινή πόλη Νασιρίγια. Μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου, όπως είπε, τα δεδομένα των μετρητών έδειξαν ότι η στάθμη του νερού της λίμνης Θάρθαρ βρισκόταν στο χαμηλότερο σημείο της από την κατασκευή της δεξαμενής το 1958, μειώνοντας τα 38,5 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Οι εικόνες ψευδοχρωμάτων από δορυφόρο παραπάνω (ζώνες 6-5-4 ), που καταγράφηκαν από το OLI (Operational Land Imager) στο Landsat 8 , δείχνουν πόσο συρρικνώθηκε η λίμνη μεταξύ Σεπτεμβρίου 2020 (πάνω), όταν η δεξαμενή ήταν κοντά στο όριο χωρητικότητας, και Οκτωβρίου 2025 (κάτω), μετά από χρόνια ασθενούς εισροής από τον Τίγρη. Η απότομη αύξηση της στάθμης του νερού το 2019 τροφοδοτήθηκε εν μέρει από ένα σύστημα χαμηλής πίεσης και έναν ατμοσφαιρικό ποταμό που προκάλεσαν ρεκόρ βροχοπτώσεων σε διάστημα δύο ημερών τον Μάρτιο, σύμφωνα με μετεωρολογική ανάλυση του ερευνητή της NASA Amin Dezfuli. Η γη κατά μήκος του καναλιού εξακολουθούσε να πλημμυρίζει το 2020, αλλά έκτοτε έχει στεγνώσει και έχει επαναχρησιμοποιηθεί για γεωργία, όπως συνέβαινε και κατά τις προηγούμενες ξηρές περιόδους.

Μια παρόμοια εξέλιξη έχει σημειωθεί στην κοντινή λίμνη Χαμπανίγια (παραπάνω), μια δεξαμενή που τροφοδοτείται από τον Ευφράτη. Όπως και η λίμνη Θάρθαρ, η Χαμπανίγια σχεδόν γέμισε το 2019, αφού το ίδιο καιρικό φαινόμενο προκάλεσε έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες. Ωστόσο, μέχρι τις 25 Σεπτεμβρίου 2025, η Χαμπανίγια είχε εξαντληθεί τόσο πολύ που δεν μπορούσε πλέον να διοχετεύει νερό πίσω στον Ευφράτη όπως κάνει συνήθως, δήλωσε ο Ντζέμπαν.

«Η στάθμη του νερού εκείνη την ημέρα ήταν 42,05 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και ο αποθηκευμένος όγκος νερού ήταν περίπου 555 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, σε σύγκριση με τη συνολική χωρητικότητα αποθήκευσης των 3,3 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων», δήλωσε ο Ντζέμπαν. Μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου, η στάθμη του νερού μειώθηκε στα 41,90 μέτρα και ο όγκος αποθήκευσης μειώθηκε στα 511 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, πρόσθεσε.

Ο Ντζεμπάν εργάζεται αυτή τη στιγμή σε ένα έργο που χρησιμοποιεί παρατηρήσεις του Landsat για να αναλύσει πώς η ξηρασία και άλλοι παράγοντες έχουν επηρεάσει τις μεγάλες λίμνες του Ιράκ τις τελευταίες δεκαετίες. «Η κλιματική αλλαγή -που εκδηλώνεται με την άνοδο της θερμοκρασίας, την αύξηση των ρυθμών εξάτμισης και τη μείωση των βροχοπτώσεων- έχει συμβάλει σημαντικά στην ξήρανση των εσωτερικών υδάτινων συστημάτων του Ιράκ, συμπεριλαμβανομένων των λιμνών, των βάλτων και των υγροτόπων μας», δήλωσε ο Ντζεμπάν. Αυτές οι επιπτώσεις, πρόσθεσε, έχουν ενταθεί από τις πολιτικές διαχείρισης των υδάτων ανάντη.

Εν τω μεταξύ, οι αγρότες που ζουν γύρω από τις λίμνες και σε όλο το Ιράκ αντιμετωπίζουν προβλήματα με το νερό. Αξιωματούχοι του υπουργείου υδάτων της χώρας δήλωσαν στα μέσα ενημέρωσης ότι τα αποθέματα νερού έφτασαν στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 80 ετών τον Αύγουστο. Για να βοηθήσουν στην εξοικονόμηση νερού για τους κατοίκους των πόλεων, περιόρισαν τα είδη καλλιεργειών που μπορούν να καλλιεργηθούν και την ποσότητα νερού που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για άρδευση. Πολλοί αγρότες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα χωράφια ή να μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους, σύμφωνα με ειδησεογραφικά δημοσιεύματα . Σε μια προσπάθεια να αναπληρώσουν τα ύδατα του ποταμού και να παρέχουν νερό σε ξερές πόλεις και αγρότες κατάντη, το υπουργείο ανέπτυξε επίσης «τεράστιες αντλίες» για να μεταφέρει νερό από τη λίμνη Θάρθαρ στον Τίγρη, σύμφωνα με τον Ντζέμπαν.

Βραχυπρόθεσμα, ο Ντζέμπαν ελπίζει ότι οι χειμερινές βροχές θα βοηθήσουν και ότι οι επιπτώσεις της ξηρασίας μπορούν να μετριαστούν διατηρώντας κάποιο νερό στη λίμνη, ρυθμίζοντας τις γεωργικές αποσύρσεις και ενθαρρύνοντας πρακτικές εξοικονόμησης νερού. «Μακροπρόθεσμα, η ολοκληρωμένη διαχείριση μεταξύ των ταμιευτήρων Χαμπάνιγια, Ραζάζα και Θάρθαρ είναι απαραίτητη για την επίτευξη βιώσιμης περιφερειακής ισορροπίας υδάτων», δήλωσε ο Ντζέμπαν. Δορυφορικά δεδομένα, σημείωσε, διαδραματίζουν βασικό ρόλο σε αυτό. «Τα δορυφορικά δεδομένα Landsat έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμα για την παρακολούθηση των αλλαγών στην επιφάνεια, τη θέση της ακτογραμμής και τη θολότητα όλων των μεγάλων λιμνών του Ιράκ».

Γεωδίφης με πληροφορίες από το Παρατηρητήριο της Γης

Εικόνες του Παρατηρητηρίου της Γης της NASA από τη Michala Garrison, χρησιμοποιώντας δεδομένα Landsat από την Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ και δεδομένα στάθμης νερού από το Global Water Measurements . Άρθρο από τον Adam Voiland .

https://earthobservatory.nasa.gov/images/154874/iraq-reservoirs-plunge-to-low-levels