Παληόκαστρο, σφυρηλατημένο με φωτιά και ανθεκτικό στο χρόνο!

Σε χάρτη του Ενετού χαρτογράφου Bordone Benedetto   του 1547, από το Isolario [Περιγραφή των νησιών], εμφανίζεται το Παληόκαστρο σε πορτοκαλί πλαίσιο.

Τα τείχη της αρχαίας ακρόπολης της Νισύρου είναι φτιαγμένα από τεράστιες πέτρες από βασαλτικό ανδεσίτη ένα από τα σκληρότερα πετρώματα στον κόσμο. 

Το πέτρωμα αυτό μας δίνει πληροφορίες για το μάγμα που το δημιούργησε. Μας λέει ότι βγήκε στην επιφάνεια αφού παρέμεινε για μεγάλο διάστημα αποθηκευμένο στο φλοιό, αυξάνοντας κυρίως το ποσοστό πυριτίου, καλίου και νατρίου.

Tο τείχος είναι χτισμένο πάνω από το Μανδράκι σε υψόμετρο 106-108μ.  από την στάθμη της θάλασσας.

Το Παληόκαστρο διακρίνεται σε ιστορικούς χάρτες τόσο του Πίρι Ρέις, Sonetti, Colonelli και άλλων περιηγητών του 15ου-19ου αιώνα.Το 1912 ο αρχαιολόγος Giuseppe Gerola αν και το αναφέρει δεν το παρουσιάζει διότι ενδιαφέρεται μόνο για τα μεσαιωνικά οχυρά του νησιού. 

Έχει φτιαχτεί πάνω σε λάβες του πρώτου υποθαλάσσιου κώνου 70000-150000 χρόνων. Περιτριγυρίζεται από λάβες νεώτερες και από τέφρα που προήλθε από τις 2 μεγάλες εκρήξεις του νησιού.Παράκτια, κοντά του, συναντώνται οι παλαιότερες λάβες που σχηματίστηκαν κατά την δημιουργία του νησιού,160000 χρόνια πριν.

Εντύπωση προκαλεί ακόμη και σήμερα η λάξευση και η τοποθέτηση των τεράστιων πετρών ώστε να επιτυγχάνεται  το τέλειο ταίριασμα των πλευρών τους.

Εσωτερικά στο τείχος υπάρχει γέμισμα από ηφαιστειακά πετράδια και λατύπη. Tο μέσο πλάτος του είναι 3,50-3,80 μ. και χρονολογείται από το τρίτο τέταρτο του 4ου αι. π.X. 

Το τείχος που περιέβαλλε την αρχαία πόλη της Νισύρου, δεν έχει ακόμη ανασκαφεί, ήταν χτισμένο τουλάχιστον από τον 8ο αιώνα π.Χ.Μέσα στο τείχος σώζονται τα ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής που πιθανόν έπαθε ζημιά από τον σεισμό του 554 μ.Χ.

Θεωρείται από τους αρχαιολόγους ως ένα από τα καλύτερα σωζόμενα αμυντικά έργα της αρχαιότητας στον αιγαιακό χώρο. 

Βόρεια της πύλης του τείχους είναι χαραγμένη η επιγραφή «ΔΑΜΟΣΙΟΝ ΤΟ ΧΩΡΙΟΝ ΠΕΝΤΕ ΠΟΔΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΤΕΙΧΕΟΣ», η οποία ορίζει το πλάτος της δημόσιας ζώνης έξω από την οχύρωση που όφειλε να παραμείνει ελεύθερη από κάθε χρήση για αμυντικούς λόγους.

Η συνολική οχύρωση καλύπτει συνολικό εμβαδόν 130 περίπου στρεμμάτων, με περίμετρο, σχεδόν 2 χλμ, ενώ κάποιες από τις ηφαιστειακές πέτρες που το αποτελούν ζυγίζουν έως και 3,5 τόνους.

Οι σκούροι βασαλτικοί ανδεσίτες φτιάχτηκαν πριν από τις καταστροφικές εκρήξεις της Νισύρου και οικοδόμησαν τον πρωτο ηφαιστειακό κώνο του νησιού. Είναι ηλικίας τουλάχιστον 50000 χρόνων.

Περιέχουν περίπου 55% σίλικα. Οι βασάλτες και ανδεσίτες αποτελούνται κυρίως από αστρίους, πυροξένους και ολιβίνες. Το είδος τους εξαρτάται άμεσα από τη σύσταση του μάγματος το οποίο τροφοδοτεί τη δράση που τα γεννά.

Το Παληόκαστρο είναι ένα αρχαίο θαυμάσιο τεχνικό επίτευγμα που επιβίωσε από την καταστροφική μανία του Εγκέλαδου και τους τσακωμούς του Ποσειδώνα με τον Πολυβώτη. 

Αν και περιβάλλεται από δύο ενεργά χερσαία ρήγματα [δες χάρτη] τον κύριο ρόλο στην ιστορία του έπαιξε το υποθαλάσσιο Ρήγμα Κω που περνάει βορειοδυτικά του.

Προϋπήρχε του σεισμού του 411 π.Χ. από τον οποίο έπαθε σοβαρές ζημιές και φαίνεται ότι αποκαταστάθηκε κατά την ελληνιστική περίοδο του νησιού.

Το μνημείο υπέστη μεγάλες ζημιές από σπουδαία σεισμικά επεισόδια του Ρήγματος Κω όπως και του Ρήγματος της Κνίδου. Οι σεισμοί του 554, 469[από την Κνίδο], 1493 και 1933  άφησαν τα σημάδια τους στο τείχος ωστόσο μετά από την πρόσφατη αποκατάσταση του αποτελεί ένα στολίδι 24 αιώνων που αξίζει κανείς να επισκεφτεί και να το θαυμάσει από κοντά.

Γεωδίφης

Πηγή-Πέντε Πόδια από το Τείχος

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Το Παληόκαστρο στις αρχές του 1900.

Σε φωτογραφία του Helbig Konrad τα τείχη της αρχαίας ακρόπολης της Νισύρου φτιαγμένα από βασαλτικό ανδεσίτη[13/9/1983].

Το Παληόκαστρο μετά την αποκατάσταση του, φωτογραφία από το διαδίκτυο.

Φωτογραφία πριν από το 1933, επί ιταλοκρατίας.

Η τοποθεσία του Παληόκαστρου και οι μεγάλοι σε μέγεθος ιστορικοί σεισμοί του Ρήγματος Κω.

Ανδεσίτικη λάβα της Νισύρου, από το Ηφαιστειολογικό Μουσείο των Νικιών.

Παλαιόκαστρο,Νισύρου -ΔΑΜΟΣΙΟΝ ΤΟ ΧΩΡΙΟΝ ΠΕΝΤΕ ΠΟΔΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΤΕΙΧΕΟΣ, σε σκίτσο R. Heyne,1896.

Σε καρτ ποστάλ ιταλικής περιόδου, η εσωτερική σκάλα του Παλαιόκαστρου, του 4ου αιώνα π.Χ, της Νισύρου.