Νερά του Ιπποκράτη;

Το ημερολόγιο έλεγε Σάββατο, 16 Δεκεμβρίου 1815, και η θερμοκρασία στην πόλη της  Κω ήταν περίπου 16 βαθμοί Κελσίου:

«Στη μία [κρατήθηκα μέσα όλο το πρωί εξαιτίς μίας αδιάκοπης βροχής] έφτασα σε ένα μουλάρι, συνοδευόμενο από έναν Έλληνα, για να δω τα μόνα αρχαία που έμειναν στο εσωτερικό του νησιού. Πήγαμε νοτιότερα αφήνοντας την θάλασσα πίσω μας: για το πρώτο μισό της διαδρομής μας διασχίζουμε την πεδιάδα που περιβάλλει την πόλη, η οποία βρίσκεται σε κήπους που είναι άφθονοι με φρούτα, κυρίως αμπέλια. Στα περίχωρα της πόλης βρίσκεται ένα μεγάλο κιόσκι, που ανήκει στον Καπετάνιο Πασά, ο οποίος έχει μια τεράστια έκταση γης γεμάτη αμπέλια. Ο δρόμος συνόρευε σε κάθε πλευρά με υδραγωγείο [δηλ. Δύο από αυτά] που κατασκευάστηκαν από τους Βενετούς, για να φέρουν νερό από τα βουνά στην πόλη και διατηρήθηκαν από τους Τούρκους, όμως επισκευάζοντας τα. Κοντά στα βουνά είναι από απλά τούβλα, αλλά καθώς πλησιάζουν στην πόλη, υψώνονται σε τοίχους, ανάλογα με το ύψος του εδάφους, 7 ή 10μ. και τοξωτοί κάτω, καθώς τώρα χρησιμοποιούνται ως τοίχοι των κήπων και ως υδραγωγεία. Οι Τούρκοι έχουν μπλοκάρει τις καμάρες για να ολοκληρώσουν το περίβλημα. Το άλλο μισό του δρόμου μας ήταν η ελαφριά άνοδος της αρχής ενός ψηλού βουνού, σε μερικά σημεία βραχώδη, αλλά, ως επί το πλείστον, που αποτελείται από ένα ωραίο πλούσιο κόκκινο χώμα, εντελώς ακαλλιέργητο και καλυμμένο με γαιδουράγκαθα και φρύγανα. Στο δρόμο υπήρχαν 3 ή 4 μικρά σπήλαια, από τα οποία οι Έλληνες και οι Τούρκοι έσπαγαν την πέτρα για οικοδόμηση. Σε μία ώρα πλησιάσαμε την τοποθεσία με τα νερά, που ονομάζεται εδώ τα «Νερά του Ιπποκράτη». Περάσαμε ένα πέρασμα, περίπου 61μ. σε μήκος, 0,90μ. φαρδύ, και 2,44μ. ψηλό, από το οποίο, μερικώς, ένα μέρος κόπηκε στο βράχο και ένα μέρος χτίστηκε. Ένα κανάλι τέμνεται στο οδόστρωμα της διόδου, με το οποίο το νερό ρέει προς τα έξω. Στο τέλος αυτού του περάσματος μπήκαμε σε ένα κυκλικό θάλαμο διαμέτρου περίπου 3,66μ. και σχήματος κύβου ζάχαρης, με ύψος περίπου 9,14μ. ο οποίος τελειώνει πάνω σε ένα σημείο όπου ήταν ένα άνοιγμα περίπου 0,91 τετρ.μέτρων. Ο θάλαμος είναι χτισμένος με μεγάλες πέτρες, στρογγυλεμένες για να σχηματίσουν τον κύκλο του εσωτερικού χώρου και σε δύο θέσεις κόπηκε για να αφήσουν δύο πόρτες [μία στο σπήλαιο του νερού και μία στην είσοδο], μιας οβάλ μορφής πάνω από 1,83μ. σε ύψος. Εκείνη η οποία είναι φυσική, περίπου 1,5μ. βαθιά και τόσο μεγάλη, και σε βάθος περίπου 0,3μ, καθαρή ως ο καθαρότερος κρύσταλλος, ανεβαίνοντας συνεχώς από μια πηγή στο άλλο άκρο της σπηλιάς, και οδηγεί προς το εξωτερικό από το κανάλι που ανέφερα. Αυτό το νερό, λένε οι Έλληνες του νησιού, ήταν αρχικά κακής ποιότητας και ανθυγιεινό, μέχρι να θεραπευτεί από βότανα, τα οποία έριξε ο Ιπποκράτης. Το κτίριο που το περιβάλλει είναι αναμφισβήτητα ελληνιστικής περιόδου, αλλά δεν ξέρω ποια σχέση έχει το όνομα του Ιπποκράτη με την ιστορία του. Το νερό είναι υπέροχο, αλλά δεν έχει άλλη γεύση παρά αυτή του καθαρού νερού. Η θερμοκρασία του ήταν 19.44, ενώ εκείνη του θαλάμου ήταν 17.78, και του εξωτερικού αέρα 12.78 βαθμών Κελσίου. Σχετικά με την είσοδο στο θάλαμο, είναι ένα μικρό παράθυρο μέσω του οποίου βλέπει κανείς ένα άλλο πέρασμα, χτισμένο όπως τα υπόλοιπα με μεγάλες πέτρες και πλάτους περίπου 4 μέτρων. Σε αυτό δεν υπάρχει κανένας τρόπος πρόσβασης από το εσωτερικό του θαλάμου. Ο εξωτερικός χώρος [ο εσωτερικός χώρος από το εξωτερικό μέχρι το πέρασμα, είναι περίπου 1,5μ. ψηλός και 0,9μ. πλατύς] είναι ένα μικρό παράθυρο περίπου 0,91 τετρ.μέτρων που οδηγεί σε αυτό το πέρασμα, το οποίο δεν έχει μήκος πάνω από 30,4μ. και από το οποίο είναι δύσκολο να συλλάβεις τη χρήση. Το στόμιο, με το οποίο ο θάλαμος εκπέμπει φως από πάνω, δεν φθάνει μέχρι το ύψος 0,91μ., ώστε να αποφευχθεί η πτώση της σκόνης ή της βρωμιάς στο νερό. Και αποδίδω σε αυτή την προφύλαξη ότι οι αρχαίοι έχουν σχηματίσει αυτό το τοίχωμα από ενιαία πέτρα για να αποφύγουν τις σχισμάδες. Τα βουνά, πάνω στα οποία βρίσκονται αυτά τα νερά, είναι μια μεγάλη αιχμηρή κορυφογραμμή, η οποία είναι ορατή. Στη νότια πλευρά της είναι μια μεγάλη πεδιάδα και στη βόρεια πλευρά η πεδιάδα που περιέχει την πόλη».

Κάπως έτσι είδε την Βουρίνα στις αρχές του 19ου αιώνα, ο περιηγητής W.Turner. 

Όμως τι ακριβώς ήταν η Βουρίνα; Γιατί κατασκευάστηκε και τι κρύβεται πίσω από αυτό το παμπάλαιο έργο;

Γεωδίφης

Πηγή-Journal of a Tour in the Levant-W.Turner