Ιχνηλατώντας την Αλικαρνασσό του 4ου π.Χ
Γεωαρχαιολογικό σκίτσο της Αλικαρνασσού.
Το 1000 π.Χ ιδρύεται η πατρίδα του Ηροδότου- Πατέρα της Ιστορίας- η Αλικαρνασσός όχι το Μπόντρουμ όπως αναφέρεται από τα επίσημα τουρκικά φυλάδια.Τότε το Κάστρο και οι φυλακές του Μπόντρουμ δεν υπήρχαν.
Οι Δωριείς εγκαθίστανται γύρω από το νησί Ζεφύριο [Κάστρο Αγ.Πέτρου] που συνδεόταν με αμμώδη ισθμό [τόμπολο] με την ξηρά.Εκεί ανακαλύφθηκαν ερείπια από ιωνικό ναό του Απόλλωνα [5ου αιώνα π.Χ]. Οι νέοι άποικοι περιορίζουν τους αυτόχθονες Κάρες στον λόφο Kaplan Kalesi [Σαλμακίς] και σιγά σιγά εξαπλώνονται στο εσωτερικό, στην περιοχή δυτικά από το λιμάνι.
Στα χρόνια του Μαυσώλου [377-352 π.Χ] η πόλη εκτείνεται αμφιθεατρικά πάνω από τη θάλασσα [δες χάρτη]. Στο χαμηλότερο έδαφος βρισκόταν ο κύριος δρόμος για την Αγορά ,στη θέση ενός παλαιότερου που υπήρχε από τον 5ο αιώνα π.Χ. Ο Μαύσωλος έφτιαξε μια νέα μεγαλοπρεπή αγορά, που έμοιαζε με αυτή της Ρόδου. Βορειότερα στο κέντρο της ακρόπολης [Ακρόλιθος] υπήρχε ναός αφιερωμένος στον Άρη, με κολοσσιαίο άγαλμα του, το οποίο φτιάχτηκε από τον Λεωχάρη [ή τον Τιμόθεο].
Στην κορυφή του δεξιού τμήματος της πόλης βρισκόταν ο ναός της Αφροδίτης και του Ερμή, κοντά στην περίφημη πηγή Σαλμακίδα[εδώ γεννήθηκε ο γεωμύθος του Ερμαφρόδιτου] όπου οι Κάρες είχαν χτίσει την ομώνυμη πόλη που μετέπειτα προσαρτήθηκε στην Αλικαρνασσό. Επίσης υπήρχαν ένα υπαίθριο ιερό αφιερωμένο στη Δήμητρα,και στη νοτιοανατολική πλαγιά [Göktepe] το αρχαίο θέατρο του 4ου αιώνα π.Χ, χωρητικότητας 12.000-13.000 θεατών, σε υψόμετρο 44μ.
Η πόλη επικοινωνούσε με την ενδοχώρα, στα ανατολικά με την πύλη των Μυλάσων, η οποία δεν σώζεται, και δυτικά με την πύλη της Μύνδου που πρέπει να ήταν ένα από τα πιο αδύναμα τμήματα της γραμμής άμυνας της πόλης. Κοντά βρισκόταν το σατραπικό μαρμάρινο παλάτι του Μαύσωλου.
Η πόλη της Αλικαρνασσού περιβαλλόταν από ισχυρό τείχος που σχεδίασε ο Μαύσωλος και χτίστηκε το 364 π.Χ, το οποίο έφτανε σε περίμετρο τα 7 χιλιόμετρα. Το μεγαλύτερο μέρος του είναι πολυγωνικό - εκτός από τη δυτική πλευρά. Για την κατασκευή του είχαν χρησιμοποιηθεί ντόπια υλικά, από τραχείτη, ασβεστόλιθο και ιγκνιμβρίτη.
Κοντά στην αγορά ήταν το Μαυσωλείο σε βραχώδες υπόβαθρο με υψόμετρο 11μ. από την τωρινή στάθμη της θάλασσας.
Τον 2ο αιώνα π.Χ, η Αλικαρνασσός αποτελεί μια μετρίου μεγέθους ακμάζουσα πόλη. Επιγραφή από την Κω αναφέρει ότι είχε 4.000 πολίτες.