Γιατί είναι τόσο επικίνδυνα τα ηφαιστειακά αέρια;

Η τελευταία έκρηξη  στο ανατολικό άκρο του αιγαιακού ηφαιστειακού τόξου συνέβη το 1887 στη Νίσυρο.Όμως δεν ήταν μία ηφαιστειακή έκρηξη όπως αυτή που είδαμε πρόσφατα από το ηφαίστειο Merapi  της Ινδονησίας. Ήταν μία υδροθερμική έκρηξη  από την οποία τα  πετρώματα εξαλλοιώθηκαν σημαντικά εξαιτίας της γεωθερμικής δραστηριότητας. Απο αυτή τη δράση προήλθε ο 20μετρος κρατήρας του Μικρού Πολυβώτη που συναντάμε σήμερα στη Νίσυρο.

Ωστόσο όσοι έχετε επισκεφθεί το πανέμορφο νησί της Νισύρου θα έχετε παρατηρήσει  μέσα στον κρατήρα του Στέφανου, κάτι  μικρές τρύπες, τις «ξεφυσίστρες» από τις οποίες εκλύεται το θείο αναδύοντας την χαρακτηριστική μυρωδιά του κλούβιου αβγού  στην ατμόσφαιρα. Η θερμική κατάσταση της περιοχής και η μαγματική δράση του ηφαιστείου, συντελούν στο χαρακτηρισμό του νησιού ως «κοιμώμενο ενεργό ηφαίστειο». Όμως ο κοιμώμενος γίγαντας θα ξυπνήσει και πάλι . Όσο θα βυθίζεται η αφρικανική πλάκα κάτω  από την μικροπλάκα του Αιγαίου τόσο το μάγμα θα προσπαθεί να βρει διόδους προς την επιφάνεια. Αργά ή γρήγορα, η περιοχή μας και αυτή θα δοκιμαστεί απο μια ηφαιστειακή έκρηξη.

Στη διάρκεια μιας έκρηξης επέρχεται διάσπαση και αποσυμπίεση του μάγματος, ενώ συγχρόνως απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα μεγάλες ποσότητες αερίων. H βλαβερή ή όχι επίδραση τους εξαρτάται από την πυκνότητά τους. Αν όμως η έκλυση αερίων έχει μορφή έκρηξης, τότε εξαφανίζεται κάθε ίχνος ζωής γύρω από την περιοχή της έκρηξης. Γενικά τα αέρια που εκλύονται στην περιοχή ενός ενεργού ακόμη ηφαιστείου περιέχουν θειούχα και ανθρακικά αέρια και γίνονται αντιληπτά μόνο από την δυσάρεστη οσμή τους. Πολλές φορές δίνουν δηλητηριώδη αέρια και αν βρίσκονται σε μεγαλύτερη πυκνότητα, τότε οι συνέπειες τους μπορεί είναι ολέθριες. Τα θειούχα αέρια (π.χ το υδροξείδιο του θείου) προσβάλλουν τα μέταλλα και είναι για τους ανθρώπους είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα. Γίνονται ωστόσο εύκολα αντιληπτά από τη χαρακτηριστική μυρωδιά τους - σαν κλουβιά αβγά - και από το κιτρινωπό χρώμα τους και, κατά κανόνα, μπορεί κανείς να τ' αποφύγει. Στην περίπτωση του μονοξειδίου ή του διοξειδίου του άνθρακα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Αυτά τα αέρια είναι άχρωμα και άοσμα και γι αυτό τον λόγο πολύ επικίνδυνα για τον άνθρωπο και τα ζώα. Εκλύσεις διοξειδίου του άνθρακα  παρατηρούνται συχνά σε ηφαιστειακούς κρατήρες και περιοχές με παλιές λάβες που δεν έχουν ακόμη τελείως ψυχθεί. Επειδή το διοξείδιο του άνθρακα έχει μεγαλύτερο ειδικό βάρος από τον ατμοσφαιρικό αέρα, απλώνεται στην επιφάνεια του εδάφους, γεμίζει - ακριβώς εξαιτίας του βάρους του - τις κοιλότητες στο έδαφος και μετά κατηφορίζει τις πλαγιές. Καμιά φορά δηλητηριάζονται σκύλοι, πρόβατα κι άλλα μικρόσωμα ζώα. Αντίθετα, οι άνθρωποι που είναι πιο ψηλοί δεν επηρεάζονται εύκολα από αυτά τα αέρια. Στην περιοχή Αιφελ της Γερμανίας, όπου υπάρχουν σβησμένα ηφαίστεια, είναι γνωστές μερικές τοποθεσίες όπου εκλύεται φυσικό διοξείδιο του άνθρακα. Εκεί είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο να μπαίνει κανείς μέσα σε υπόγειους χώρους. Ακόμη και ο νεκροθάφτης πρέπει να λάβει εκεί τα μέτρα του για να μη σκάψει «τον ίδιο του τον τάφο».

Πριν μερικά χρόνια συγκλονίστηκε η παγκόσμια κοινή γνώμη με την είδηση δυο φοβερών καταστροφών από διοξείδιο του άνθρακα. Το 1979 στην περιοχή Ντιέγκ της Ιάβας 156 άνθρωποι έπαθαν ασφυξία από ατμούς διοξειδίου του άνθρακα και το 1986,  σε ένα χωριό του Καμερούν, 1700 άνθρωποι έπαθαν θανατηφόρα δηλητηρίαση από την έκλυση διοξειδίου του άνθρακα στη λίμνη Νιός. Πιθανόν να βρήκαν τον θάνατο και προϊστορικοί κάτοικοι της περιοχής μας  από την έκλυση θειούχων αερίων ή διοξειδίου του άνθρακα. Για τον λόγο αυτό πρέπει να ενημερωθούν όλοι οι κάτοικοι τουλάχιστον του ηφαιστειακού τόξου του Αιγαίου για αυτά τα τόσο επικίνδυνα ηφαιστειακά αέρια και πως πρέπει να συμπεριφερθούν σε μια ηφαιστειακή έκρηξη. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ζούμε σε ένα ενεργό ηφαιστειακό τόξο και ότι κάποια στιγμή θα βρεθούμε αντιμέτωποι με μία τέτοια  δυσάρεστη κατάσταση.

Γεωδίφης

Πηγή- Φωτιά στη θάλασσα, του W.Friedich

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ