Κινδύνεψαν οι Αργοναύτες από το ηφαίστειο της Σαντορίνης;

Οτιδήποτε συνέβαινε στο Αιγαίο επιδρούσε στην ψυχολογία και στις συμπεριφορές των κατοίκων του. Η προσπάθεια ερμηνείας των ακραίων φυσικών φαινομένων πολλές φορές ξέφευγε από την κοινή λογική. Τα πάντα αποδίδονταν σε υπερφυσικές σκοτεινές και ανεξέλεγκτες δυνάμεις. Η περίπτωση του ηφαιστείου της Σαντορίνης ίσως μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση του τρόπου καταγραφής παρόμοιων γεγονότων.

Τα Αργοναυτικά του Απολλώνιου του Ροδίου (IV 1684-1716) περιέχουν ορισμένα στοιχεία που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως βιώματα από ηφαιστειακή δραστηριότητα που είχαν οι Αργοναύτες στη θάλασσα ανάμεσα στην Κρήτη και στην Ανάφη. Όπως αναφέρει ήδη ο Luce (1969) τα δυο νησιά βρίσκονται πολύ κοντά στη Σαντορίνη. Το απόσπασμα περιέχει το επεισόδιο όπου ο γίγαντας Τάλως, «ο άνθρωπος από χαλκό» (IV. 1638 και εφεξής), πετάει ογκόλιθους (ηφαιστειακές βόμβες;) καταπάνω στον Ιάσονα και τους συντρόφους του που σκεπάζονται από βροχή τέφρας («μαύρο χάος που έπεφτε από τον ουρανό»):

«...κι αμέσως μετά, καθώς κινούνταν γρήγορα στο Κρητικό Πέλαγος, τους βρήκε ξαφνικά η νύχτα που την ονόμασαν «τρομακτικό έρεβος». Ούτε τ' αστέρια ούτε το φως του φεγγαριού μπορούσαν να διαπεράσουν το σκοτάδι. Το μαύρο χάος έπεφτε απ' τον ουρανό ή κάτι που έμοιαζε με άλλη μορφή ζόφου ξεπηδούσε από τα σπλάχνα της γης. Δεν ήξεραν αν βρίσκονταν στη θάλασσα ή διέσχιζαν τον Άδη. Αβοήθητοι, μόνο τη θάλασσα μπορούσαν να εμπιστευθούν και να ελπίζουν πως θα γύριζαν σώοι στην πατρίδα. Μέσα στην απελπισία του ικέτευσε ο Ιάσων τον Απόλλωνα να τους βοηθήσει κι ο θεός τούς οδήγησε (με τη λάμψη του τόξου του;) στην Ανάφη, ανατολικά από τη Θήρα, όπου έπιασαν στεριά και με το πρώτο φως της μέρας πρόσφεραν θυσία στον θεό».

Μετά τον φόνο του γίγαντα Τάλως, οι Αργοναύτες βρέθηκαν κάτω από ένα παχύ σύννεφο που σκοτείνιασε ξαφνικά τον ουρανό, και το οποίο έκρυψε τη Σελήνη και τα άστρα. Για να τους σώσει ο Απόλλων δημιούργησε το νησί της Ανάφης, ενώ ένας από αυτούς, ο Εύφημος, έριξε στη θάλασσα τον βώλο χώματος που του είχε χαρίσει ο Τρίτων στη Λιβύη. Από τον βώλο αυτό προέκυψε η Καλλίστη, η μετέπειτα Θήρα. Με το ξαφνικό σκοτείνιασμα του ουρανού απηχείται το νέφος που προκλήθηκε από τις τεράστιες ποσότητες τέφρας, ενώ η Καλλίστη ταυτίζεται με το ένα από τα τρία νησιά που προέκυψαν μετά τον κατακερματισμό του αρχικού.

Γεωδίφης

Πηγές

1.Φωτιά στην θάλασσα,W.Friedrich

2.Γ. Ντούμας καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Καθημερινή