Ποια ήταν η πραγματική πατρίδα του Οδυσσέα;

Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα πιστεύαμε ότι τις τοποθεσίες και τους χαρακτήρες  που περιέγραφε ο Όμηρος στην Ιλιάδα και Οδύσσεια ήταν προϊόντα ενός μυθομανούς τόσο σε ιστορική όσο και γεωγραφική βάση. 

Ωστόσο, όταν ο Σλήμαν το 1870, ανακάλυψε τις Μυκήνες και την Τροία και ο Έβανς τα ανάκτορα της Κνωσού, τότε πολλές απόψεις αναθεωρήθηκαν. Τότε έγινε αποδεκτό ότι κάτι συνέδεε την αρχαιολογική πραγματικότητα με τους στίχους του Ομήρου. Λεπτομερείς έρευνες και χρονολόγηση ιζημάτων τόσο στην  Αργολίδα, την οποία ο Όμηρος περιγράφει ως τη γη του Διομήδη στην Ιλιάδα, και η πεδιάδα της Τροίας στη Μικρά Ασία ήταν ακριβείς σύμφωνα με τις περιγραφές του. Από τότε πολλοί ερευνητές προσπάθησαν να ανασκευάσουν τις αφηγήσεις του Ομήρου και παρ’ όλες τις ανακαλύψεις που έγιναν τα τελευταία χρόνια, η πατρίδα του Οδυσσέα, δηλαδή της αρχαίας Ιθάκης δεν έχει ποτέ βρεθεί.

Σήμερα η θέση της γενέτειρας του βασιλιά έχει συσχετιστεί με το σύγχρονο νησί του Ιονίου που έχει αυτό το όνομα, αλλά ανασκαφές που έγιναν εκεί έχουν οδηγήσει σε αρχαιολογικές απογοητεύσεις ενώ επίσης από την επιστημονική κοινότητα αντιμετωπίζεται με «γκρίνια» η γεωγραφική ασυνέπεια σύμφωνα με τις αναφορές του Όμηρου.    

Η σημερινή Ιθάκη διαθέτει φυσικά χαρακτηριστικά, διαφορετικά από εκείνα που έθεσε ο Όμηρος. Αυτό οδήγησε διάφορους ερευνητές σε μια αναζήτηση εναλλακτικών τοποθεσιών για την αρχαία Ιθάκη, κυρίως στα γειτονικά νησιά του Ιονίου. Η λεπτομερής περιγραφή της γεωγραφικής Κεφαλονιάς από το Στράβωνα, περιορίζει την έρευνα για την τοποθεσία της αρχαίας Ιθάκης αλλά βοηθά στη λύση του χρόνιου αινίγματος. 

Μετά από γεωλογικές και γεωφυσικές έρευνες το δυτικότερο τμήμα της Κεφαλονιάς δηλαδή εκείνο της χερσονήσου της Παλίκης είναι το μέρος που μοιάζει περισσότερο με την αρχαία Ιθάκη όπως περιγράφεται στην Οδύσσεια του Ομήρου. 

Η Κεφαλονιά βρίσκεται βορειοδυτικά από εκεί όπου γίνεται η σύγκρουση των τεκτονικών πλακών της Ευρασίας και της Αφρικής. Αυτή η περιοχή έχει συχνά δοκιμαστεί από μεγάλους σεισμούς ενώ έχει τον υψηλότερο σεισμικό κίνδυνο στην Ελλάδα. Η γεωγραφική της θέση δε διαφέρει με αυτή της Σουμάτρα της νοτιοανατολικής Ασίας, ενώ οι περιοχές του Ιονίου έχουν υποστεί πολλαπλά πλήγματα από τσουνάμι μετά από μεγάλα σεισμικά γεγονότα.

Η ύπαρξη ενός καναλιού, το οποίο παρέμεινε καταδεδυμένο όλα αυτά τα χρόνια, απομόνωσε τη χερσόνησο της Παλίκης από την υπόλοιπη Κεφαλονιά. Κατά τη διάρκεια μεταξύ 1ου–13ου αιώνα μ.Χ, το κανάλι με το καιρό χάθηκε και τη θέση του πήρε η σημερινή κοιλάδα. Πρόκειται για μια περίοδο κατά την οποία το δυτικό τόξο ήταν ιδιαίτερα επιρρεπές σε σημαντικά γεγονότα σεισμών και τσουνάμι. Η κοιλάδα έχει ανυψωθεί και συνεπώς αυξήθηκε σε ύψος περίπου 180 μέτρα, με υλικά που μεταφέρθηκαν από πτώσεις βράχων και κατολισθήσεις σε μόλις 2.000 χρόνια. 

Η χερσόνησος της Παλίκης ήταν ένα ξεχωριστό νησί, το οποίο αντιστοιχεί με την αρχαία Ιθάκη σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες θεωρίες. Τα γεωλογικά δεδομένα της περιοχής μας παρέχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το θαλάσσιο κανάλι, που ανέφερε ο Στράβωνας στα συγγράμματα του, υπήρχε πράγματι κάτω από την Θύνια, και χώριζε το αρχαίο νησί της Ιθάκης από τη σημερινή Κεφαλονιά. Οι νέες έρευνες έδειξαν ότι είναι εφικτό για το αρχαίο νησί της Ιθάκης να μετατράπηκε σε χερσόνησο της Παλίκης μέσα σε μερικές χιλιάδες χρόνια.

Γεωδίφης

Πηγή-Γεωστοχασμοί, Nature Geoscience