Πως μεγάλωσαν οι Άνδεις;

Θα σας φανεί παράξενο, όμως και τα βουνά γεννιούνται, αναπτύσσονται και κάποια στιγμή στο τέλος της ιστορίας τους  χάνονται.Με προηγούμενες αναφορές σας παρουσίασα πώς ένα βουνό σχηματίζεται από τις κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών. 

Οι δυνάμεις συμπίεσης και εισροής διάπυρου υλικού εξωθούν βραχώδεις επιφάνειες προς τα επάνω, δημιουργώντας μια έκταση γης πιο υψηλή σε σχέση με την περιβάλλουσα. Ανάλογα με το ύψος των διάφορων σημείων του περιβάλλοντος, η δημιουργημένη έκταση λέγεται λόφος ή βουνό εάν είναι ψηλότερη η κορυφή από 300 μέτρα.

Τα περισσότερα βουνά, οφείλουν τη δημιουργία τους στις κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών. Ανάλογα με την εποχή που δημιουργήθηκαν οι πτυχώσεις των ορίων τους   διακρίνεται και η ηλικία των βουνών. Έτσι, με την πιο πρόσφατη Αλπική πτύχωση δημιουργήθηκαν οροσειρές όπως οι Άλπεις. Οι οροσειρές αυτές χαρακτηρίζονται από έντονο επιφανειακό ανάγλυφο και χαρακτηρίζονται ως οροσειρές αλπικού τύπου. Αντίθετα, οι σκανδιναβικές οροσειρές, που δημιουργήθηκαν πολύ παλαιότερα, έχουν πολύ πιο ήπιο ανάγλυφο και χαρακτηρίζονται ως οροσειρές σκανδιναβικού τύπου.

Σας ενδιαφέρει να μάθετε πως γίνεται αυτή η ανύψωση; Πριν από καιρό κάποιοι μελετητές έδειξαν πως γίνεται αυτή η ανύψωση. Κατά μήκος των δυτικών ακτών της Νότιας Αμερικής, εκτείνεται η οροσειρά των  Άνδεων, με μέσο υψόμετρο 3.960 μέτρων.  Στις Άνδεις η άνοδος ήταν σταδιακή  και όχι απότομη. Το ζήτημα του πόσο γρήγορα τα βουνά φτάνουν σε τέτοια ύψη υπήρξε επίμαχο σημείο στην γεωλογική έρευνα. Μια νέα έρευνα από τον Christopher Poulsen και τους συνεργάτες του δείχνουν ότι η εκτίμηση για γρήγορη άνοδο στηρίζεται σε εσφαλμένη ερμηνεία. Τα πορίσματά της  έκθεσης που  δημοσιεύθηκαν στο Science Express μας δίνουν περισσότερα στοιχεία.

Τα αποτελέσματα που προέρχονται από την ανάλυση των ισοτόπων οξυγόνου, το οξυγόνο -18 και το οξυγόνο -16, που χρησιμοποιούνται για να υπολογισθεί το υψόμετρο του παρελθόντος, έδειξαν στον Poulsen, αναπληρωτή καθηγητή στο τμήμα των Γεωλογικών Επιστημών, Ατμόσφαιρας και Διαστημικών Επιστημών) πως γίνεται αυτό. Στο σύγχρονο κλίμα, υπάρχει μια αντίστροφη σχέση μεταξύ των ισοτοπικών τιμών του οξυγόνου που προέρχονται από την βροχή με εκείνα τα ισότοπα της ανύψωσης της οροσειράς, είπε ο Poulsen. Όταν ένα σύννεφο βροχής ανεβαίνει μια οροσειρά, γίνεται πιο φτωχό σε οξυγόνο -18 καθώς και η αναλογία οξυγόνου -18 προς οξυγόνο -16 μειώνεται. Οι γεωλόγοι χρησιμοποιούν αυτή τη σχέση μεταξύ ισοτόπων, που διατηρείται στα πετρώματα, για να δούν πως κατά το παρελθόν έγιναν οι αυξήσεις μιας οροσειράς.

"Εάν η αναλογία μειώνεται με το χρόνο, καθώς τα δείγματα που παίρνουμε είναι νεότερα σε ηλικία, η ερμηνεία θα είναι κατά κανόνα ότι υπήρξε μια αύξηση σε ύψωμα στον τόπο αυτό," δήλωσε ο Poulsen. Χρησιμοποιώντας ισότοπα οξυγόνου σε ανθρακικά πετρώματα, οι ερευνητές είδαν  ότι οι κεντρικές Άνδεις αυξήθηκαν περίπου 2.500 με 3.500 μέτρα σε 3 εκατομμύρια χρόνια, αντί να κερδίζουν ύψος πάνω από δεκάδες εκατομμύρια χρόνια, όπως πίστευαν άλλοι μελετητές μέχρι σήμερα. Αλλά η ανύψωση δεν είναι ο μόνος παράγοντας που επηρεάζει τις αναλογίες ισοτόπων οξυγόνου. Το βασικό αποτέλεσμα της μελέτης μοντελοποίησης έδειξε ότι εντόπισαν ένα όριο ανύψωσης που συσχετίζεται με το κλίμα της περιοχής και ιδίως με τις βροχοπτώσεις. 

Για τις Άνδεις κατέληξαν ότι σε ποσοστό μεγαλύτερο από το 70% της τρέχουσας ανύψωσης, το ποσοστό βροχόπτωσης απότομα αυξήθηκε. Η αυξημένη βροχόπτωση προκάλεσε επίσης την αναλογία οξυγόνου-18 προς οξυγόνο-16 να μειωθεί σημαντικά. Η μείωση του δείκτη δεν σημειώθηκε από απότομη αύξηση του υψόμετρου αλλά από απότομη αύξηση των βροχοπτώσεων. Το συμπέρασμα αυτό υποστηρίζεται και από γεωχημικές και ιζηματολογικές μελέτες.

Υπάρχει στενή σχέση της κίνησης των λιθοσφαιρικών πλακών και του κλίματος και αυτό καταγράφεται στα πετρώματα των οροσειρών.

Γεωδίφης με πληροφορίες από το Science Express

Το πέρασμα Los Caracoles είναι ένας ύπουλος ορεινός δρόμος που βρίσκεται στις Άνδεις στη χιλιανή πλευρά των συνόρων Αργεντινής-Χιλής. Σε υψόμετρο 3.175 μέτρων, είναι ένας από τους κορυφαίους 5 πιο επικίνδυνους δρόμους στον κόσμο, με πολλές απότομες στροφές κατά την κάθοδο.