Η μεσαιωνική κατοικία του F.Sans μέσα από τους σεισμούς της Κω

Dogana di Coo[Τελωνείο Κω] ή Οικία Σανς σε σχέδια του 1933-1934. Θεωρείται μία από τις παλαιότερες κατασκευές της Κω, που ακόμη υπάρχει στο σύνολο της.

Το μεσαιωνικό τείχος της πόλης Κω φτιάχτηκε τέλη 15ου ή αρχές του 16ου αιώνα από τους Ιωαννίτες.

Το 1514 κλείνει η περίοδος των μεγάλων κατασκευών στο Κάστρο της Κω  και στην ίδια την πόλη, από τους Ιωαννίτες, όπου το μόνο διατηρητέο κτίριο της ιπποτικής περιόδου ακουμπά στην κουρτίνα του μεσαιωνικού τείχους της πόλης, που πιθανότατα χρησιμοποιήθηκε ως παρεκκλήσι [κατά τον Gerola] φέρει την υπογραφή του Del Carretto και του αξιωματούχου  Sans με την ίδια ημερομηνία. 

Επί του τείχους βρισκόταν το «μεσαιωνικό σπίτι» η κατοικία του κυβερνήτη Fransesco Sans, διοικητή των ιπποτών της Κω από το 1513-1514. Αρα μπορούμε να υποθέσουμε ότι η κατοικία ανεγέρθηκε μετά την κατασκευή του τείχους. 

Βρισκόταν μέσα στο τείχος. Κάποια στιγμή επι οθωμανικής περιόδου παθαίνει ζημιά το τείχος από σεισμούς κυρίως του 19ου αιώνα. 

Συντηρείται και διανοίγεται η πόρτα και παράθυρα που βλέπουν προς την θάλασσα. Πιθανολογώ κυρίως  μετά από τον σεισμό της Χάλκης του 1863 ή ακόμη από μια σειρά από σεισμούς της ιδίας περιόδου [1812,1843,1864,1869, 1890, 1891,1894]. 

Προφανώς κάποιος σημαντικός Οθωμανός κατοικεί στην κατοικία, τέλη του 17ου αιώνα. 

Οταν φτάνει ο Ιταλός Gerola το 1912 το κτίριο δείχνει εγκαταλελειμμένο, ασυντήρητο. 

Η κατοικία καταπονείται ακόμη περισσότερο το 1926 από τον σεισμό με επίκεντρο νότια της Τήλου αλλά εξακολουθεί να υφίσταται. 

Ακολουθεί ο σεισμός του 1933 που προκαλεί σημαντικές ζημιές σε όλο το παραλιακό μέτωπο της σημερινής Ακτής Μιαούλη και κατ΄επέκταση στην οικία Sans.

Το 1938 η κατοικία επισκευάζεται από τους Ιταλούς και ανακαινίζεται την δεκαετία του 90; από την ελληνική αρχαιολογική υπηρεσία μετά από μελέτη και επίβλεψη της αρχιτεκτόνισσας Αγγελικής Στρατικοπούλου. 

Σήμερα λειτουργεί ως βιβλιοθήκη για τους αρχαιολόγους.

Γεωδίφης

Πηγές

1.Κάστρο της Κω,2021, 

2.Architettura coloniale italiana nel Dodecaneso 1912-1943- S.Martinolli, E.Marrioti

3.Ιστορία των Σεισμών της Κω, 2018-2023

4.Monumenti medievali delle tredici Sporadi-G. Gerola,1915

Η είσοδος στην οικία Sans.Τα πρώτα σχέδια για τη διαμόρφωση ενός τελωνείου στη Κω αναφέρονται στο 1928: χρονολογούνται επομένως από τον προσεισμικό σχεδιασμό και εκφράζουν σημαντικά μια διαφορετική στυλιστική πρόθεση.Τα οριστικά σχέδια του 1933 και του 1934 φέρουν τον τίτλο «Τελωνείο της Κω, ανοικοδόμηση ιπποτικής κατοικίας» και μάλιστα προβλέπουν το κτίριο, που προορίζεται αποκλειστικά για εμπορεύματα και για επιβάτες και τελωνειακές αποθήκες στο δημαρχείο.Το κτίριο που βρίσκεται στην Piazza Marina[Αποβάθρα], επομένως κατάλληλο για την εξυπηρέτηση του σταθμού μπροστά του, είναι χτισμένο σε πέτρα και στέκεται σε τετράγωνη κάτοψη, με λιγοστά ανοίγματα σε αυστηρό ιπποτικό στυλ .Η πρόθεση για ανάμνηση της αρχιτεκτονικής των Σταυροφόρων συνεχίζεται και στο εσωτερικό, όπου το ένα από τα δύο δωμάτια έχει θόλο, και τελικά επεκτείνεται στη συνδετική αψίδα - τη λεγόμενη Porta di San Nicola[Πύλη του Αγίου Νικολάου], που συνδέει το τελωνείο με την κοντινή οικία Sans. [Πηγή-S.Martinolli, E.Marrioti].

O Giuseppe Gerola [2 Απριλίου 1877-21 Σεπτεμβρίου 1938] στην οικία Sans της πόλης Κω το 1912. 

Ο ανακαινισμένος εσωτερικός χώρος της ιπποτικής κατοικίας.

Φωτογραφία του 1936-1937, ανεγείρεται το οικοδομικό συγκρότημα «Αμαρυλλίς» από τους Ιταλούς, ακριβώς πάνω από το βόρειο τμήμα του μεσαιωνικού τείχους της πόλης, το οποίο αχρηστεύθηκε και εγκαταλείφθηκε με τον καιρό λόγω σεισμών του 19ου αιώνα, και των τεχνικών παρεμβάσεων των Οθωμανών. Δεξιά διακρίνονται οι εργασίες αποκατάστασης της οικίας Sans[Dogana κατά τους Ιταλούς].