Ένα διάσημο σκεύασμα χαραγμένο στο ναό του Ασκληπιού της Κω

Ο Ναός του Ασκληπιού στο ψηλότερο άνδηρο του Ασκληπιείου Κω, αρχές του προηγούμενου αιώνα.

Το Ασκληπιείο της Κω εκτός από διάσημο κέντρο Ιατρικής φαίνεται ότι ήταν ένας χώρος έρευνας θεραπευτικών βοτάνων και φαρμακολογίας.

Η χρήση θεραπευτικών φυτών είναι γνωστή τουλάχιστον από την εποχή των Σουμερίων το 2200 π.Χ. 

Ο Ιπποκράτης είχε καταγράψει περίπου 400 είδη βοτάνων που η χρήση τους ήταν γνωστή τον 5ο αιώνα π.Χ και ο Διοσκουρίδης κατά τον 1ο  αιώνα μ.Χ έγραψε την πραγματεία των βοτάνων του, χρησιμοποιώντας 600 φυτά. Αυτό το έργο ήταν η βάση για πολλές μεταγενέστερες βοτανικές έρευνες. 

Ο Πλίνιος Πρεσβύτερος τον 1ο αιώνα μ.Χ [Φυσική Ιστορία 12-37 § 20.100.1] αναφέρει ένα θεραπευτικό σκεύασμα του οποίου η συνταγή βρισκόταν στον Ναό του Ασκληπιού, δηλαδή στο ψηλότερο άνδηρο του Ασκληπιείου της Κω. Προφανώς ήταν ένα ιδιοσκεύασμα των γηγενών Ασκληπιάδων,αφού οι πρώτες ύλες συναντώνται στο νησί.Ο Πλίνιος αναφέρει τα εξής:

«Και τώρα που ετοιμάζομαι να αφήσω τα φυτά του κήπου, προσθέτω ένα πολύ διάσημο παρασκεύασμα από αυτά, το οποίο χρησιμοποιείται για να εξουδετερώσει το δηλητήριο ζώων. Είναι χαραγμένο σε στίχους πάνω σε μια πέτρα στο ναό του Ασκληπιού στην Κω. Πάρτε δύο δηνάρια άγριο θυμάρι, και το ίδιο από οποπάναξ[1] και σπινέλι αντίστοιχα, ένα δηνάριο σπόρο τριφυλλιού, από γλυκάνισο, μαραθόσπορο, αμί και μαϊντανό, έξι δηνάρια αντίστοιχα, και δώδεκα δηνάρια βίκο σκόνη. Αυτά αλέθονται και περνούν από κόσκινο, και στη συνέχεια ζυμώστε με το καλύτερο κρασί που μπορεί να βρεθεί σε παστίλιες, κάθε μία από ένα victoriatus. Μία από αυτές χορηγείται κάθε φορά αναμεμειγμένη με τρία κυάθια[κούπες] κρασί.Ο βασιλιάς Αντίοχος ο Μέγας λέγεται ότι χρησιμοποίησε αυτό το παρασκεύασμα ως αντίδοτο για το δηλητήριο όλων των δηλητηριωδών πλασμάτων εκτός από την asp[2] ».

Η συνταγή [θηριακή;]  μπορεί να ήταν γνωστή στον Γαληνό, οποίος ποτέ δεν είχε κάνει γνωστό την σύσταση ούτε και την δοσολογία της.

Η  Νατάσα Μασσάρ, επιμελήτρια Ελληνικών Αρχαιοτήτων Chez Royal Museums of Art and History[Βρυξέλλες] το 2007 στο βιβλίο της «Κοινωνική και πολιτιστική ιστορία της ελληνικής ιατρικής στην ελληνιστική εποχή» εκτιμάει ότι ο αναθέτης της επιγραφής, ίσως ήταν γιατρός που εκθείαζε την ιατρο-φαρμακευτική συνταγή-ανακάλυψη του στον Μέγα Βασιλέα.

[1]Το γένος Oπoπάναξ [οπός (χυμός)  + παν (όλα ) + ακέομαι (θεραπεύω ) δηλαδή είναι ο « χυμός που θεραπεύει τα πάντα». Πανάκεια ήταν άλλωστε και το όνομα μιας από τις κόρες του Ασκληπιού.

[2]Άσπις, είναι ελληνική λέξη για δηλητηριώδη φίδια που βρέθηκαν στην περιοχή του Νείλου[οχιά]. Πιστεύεται ότι αναφερόταν σε αυτό που σήμερα είναι γνωστό ως αιγυπτιακή κόμπρα.

Γεωδίφης

Πηγές: 

1.Φυσική Ιστορία- Πλίνιος Πρεσβύτερος

2. Βικιπαίδεια

3.http://biokipos.blogspot.com/2015/02/opopanax-chironium.html

4. Νοτιοδυτικά του Στυλοβάτη του Ναού Α-του Ασκληπιού, φωτογραφία  του R.Herzog.

5. Natacha MASSAR, Soigner et servir. Histoire sociale et culturelle de la médecine grecque à l'époque hellénistique.

https://www.persee.fr/doc/antiq_0770-2817_2007_num_76_1_2635_t2_0450_0000_2