Ασυλία και Μεγάλα Ασκληπιεία

Θεωροί της Κω, ταξίδεψαν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του αρχαίου κόσμου για να διεκδικήσουν την αναγνώριση της Ασυλίας του Ασκληπιείου τους και για να αναγγείλουν τους ιερούς αγώνες των Μεγάλων Ασκληπιείων.

Οι δρόμοι των Κώων Θεωρών

Ο οδικός χάρτης των 7-8 διαφορετικών αποστολών, οι γνωστές μέχρι σήμερα διαδρομές που ακολούθησαν με αφετηρία την Κω του 3ου αιώνα π.Χ. Σύμφωνα με τις αρχαίες επιγραφές στάλθηκαν απ’ την Κω αντιπρόσωποι «θεωροί» σε βασιλείς και σε πόλεις-κράτη ζητώντας τη δημόσια αναγνώριση του δικαιώματος της ασυλίας, της εκεχειρίας και του απαραβίαστου του Ασκληπιείου κατά τη διάρκεια των πανηγυρικών εκδηλώσεων των Μεγάλων Ασκληπιείων. Τα ονόματα των Κώων «θεωρών» είναι γραμμένα στις επιγραφές παράλληλα με κατάλογο ονομάτων τόσο των ηγεμόνων όσο και των πόλεων που δέχτηκαν του Κώους αντιπροσώπους .

Η αναγνώριση του δικαιώματος της Ασυλίας του Ασκληπιείου Κω ήταν από τα μεγαλύτερα και σπουδαιότερα επιτεύγματα των αρχαίων Κώων.

Το 366/5 π.Χ θεωρείται σημαντική χρονολογία καθώς τότε χτίζεται η νέα πόλη της Κω και αρχίζει η χρυσή εποχή του νησιού.

Μεγάλα Ασκληπιεία

Το 242 π.Χ οι Κώοι κατοχυρώνουν την πανελλήνια «Ασυλία του Ασκληπιείου» και την καθιέρωση των Μεγάλων Ασκληπιείων.Εκτός από τα ετήσια Μικρά Ασκληπίεια,τοπικοί αγώνες προς τιμήν του θεού Ασκληπιού, διοργανώνονται και τα Μεγάλα Ασκληπίεια που τελούνται ανά πενταετία.

Κατά τη διάρκεια των μεγάλων αγώνων παύουν τις τυχόν μεταξύ τους εχθροπραξίες οι πόλεις/κράτη.Σε αυτούς τους αγώνες συμμετέχουν θεωροί, μουσικοί και αθλητές από όλα τα ελληνικά κράτη. 

Μέχρι σήμερα δεν γνωρίζουμε άν οι πανελλήνιοι 5ετείς αγώνες γίνονταν στο αρχαίο Στάδιο της πόλης ή σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Ασκληπιείου σύμφωνα με την εκτίμηση του Ζαρράφτη.

Ο θεσμός της ασυλίας 

Στις  αυτόνομες πόλεις-κράτη υπήρχαν ιεροί χώροι όπου προσέφευγαν ικέτες που απέβλεπαν στην προστασία και την ασφάλεια τους. Πρόκειται για θεσμό που αφορούσε πρόσωπα ή τόπους ιερούς απαραβίαστους και σεβαστούς. 

Ο αρχαίος όρος προέρχεται από το στερητικό «ά» και το «συλάω-ῶ», σημαίνει «δικαίωμα κατάσχεσης, απόσπασης κάποιου με τη βία». Η λέξη αργότερα εξελίχθηκε σε «άσυλο» δηλαδή «καταφύγιο ή περιφραγμένη περιοχή», ασφαλής από τη βία χώρος.

Πρώτα στην αρχαία Ελλάδα και αργότερα στη Ρώμη το άσυλο αναφερόταν σε μέρος όπου μπορούσαν να καταφύγουν οι άνθρωποι που αντιμετώπιζαν διώξεις. Αυτές οι τοποθεσίες είχαν σε μεγάλο βαθμό θρησκευτικό χαρακτήρα, ναοί και άλλοι θρησκευτικοί χώροι, όπως ήταν το Ασκληπιείο. Οι ναοί, οι βωμοί, τα ιερά άλση και τα αγάλματα των θεών είχαν γενικά τα προνόμια να προστατεύουν σκλάβους, οφειλέτες και εγκληματίες, σε όσους αναζητούσαν σε αυτά καταφύγιο.

Οι νόμοι, ωστόσο, φαίνεται ότι δεν αναγνώριζαν πάντα αυτό το δικαίωμα αλλά το περιόριζαν σε έναν ορισμένο αριθμό ναών ή βωμών.Υπήρχαν πολλά μέρη στην Αθήνα με πιο γνωστό το Θησείο[ναό του Θησέα] που προοριζόταν κυρίως για την προστασία των κακομεταχειρισμένων σκλάβων. Άν και όλοι οι ιεροί τόποι υποτίθεται ότι μπορούσαν να προστατεύουν ένα άτομο σε κάποιο βαθμό, ο νόμος δεν παρείχε πάντα την επιθυμητή προστασία. 

Συχνά εξανάγκαζονταν άτομα που είχαν καταφύγει να εγκαταλείψουν το ιερό ή ακόμη τα έσερναν έξω με την βία. Στα περιστατικά παραβίασης του ασύλου περιλαμβάνονται οι θάνατοι του Κύλωνα των Αθηνών και του Παυσανία της Σπάρτης. Ο σεισμός της Σπάρτης του 464 π.Χ, έχει θεωρηθεί από τους σύγχρονους ως θεϊκή εκδίκηση για τη δολοφονία ειλώτων από τους Σπαρτιάτες έφορους κατά παραβίαση του ασύλου στο Ναό του Ποσειδώνα του Ταίναρου.

Στο Ασκληπιείο της Κω είναι γνωστά δύο περιστατικά παραβίασης του ασύλου. Το πρώτο γύρω στο 102 π.Χ, οι Κώοι αρνήθηκαν να παραδώσουν στον Μιθριδάτη ΣΤ’ Ρωμαίους που είχαν ζητήσει άσυλο, όμως από την άλλη πλευρά δέχτηκαν την παράδοση του Αλέξανδρου, εγγονού της Κλεοπάτρας Γ’ μαζί με τον θησαυρό του πτολεμαϊκού χρόνου και τα τάλαντα των Ιουδαίων της Μ.Ασίας. Η δεύτερη παραβίαση συνέβη όταν ο Τουρούλλιος έκοψε κυπαρίσσια από το ιερό άλσος για την κατασκευή των πλοίων το 31 π.Χ.   

Γεωδίφης

Περισσότερα,

1.Ο θεσμός της εκεχειρίας και ασυλίας στο Ασκληπιείο της Κω

https://geogeodifhs.blogspot.com/2014/02/blog-post_17.html

2.http://archive.csad.ox.ac.uk/CSAD/Images/400/Image478.html

3.https://www.attalus.org/docs/seg/s51_1056.html

4.http://archive.csad.ox.ac.uk/Kos/Lettering/palaeography.html

5.https://pierluigimontalbano.blogspot.com/2022/12/archeologia-neapolis-e-lasklepieion-di.html

6.https://topostext.org/place/369273SAsk

7.http://archive.csad.ox.ac.uk/CSAD/Aegean.html#Kos

8. Ασκληπιείο της Κω-Δ.Μποσνάκης

9.Ασκληπιείο-Ιακ.Ζαρράφτης

10.Περισσότερα ,μπορείτε να διαβάσετε από το βιβλίο του Τάσου Καραναστάση η «Ασυλία του Ασκληπιείου Κω»,1979.

https://drive.google.com/file/d/1PUUx-OjyAYzyWXKK5sQPNMSx6cyxaCxF/view?usp=sharing

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Ο Ναός του Απόλλωνα,2005.

Με «ιμάτια λευκά και στεφάνια ελιάς» Θεωροί της Κω, το 242 π. Χ ταξίδεψαν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του αρχαίου κόσμου για να διεκδικήσουν την αναγνώριση της Ασυλίας του Ασκληπιείου τους και για να αναγγείλουν τους ιερούς αγώνες των Μεγάλων Ασκληπιείων, οι οποίοι θα γίνονταν κάθε 5 χρόνια προς τιμή του συζύγου, συντρόφου της Κώας Ηπιόνης και θεού της ιατρικής Ασκληπιού. Στον οδικό χάρτη των 7-8 διαφορετικών αποστολών, οι γνωστές μέχρι σήμερα διαδρομές που ακολούθησαν με αφετηρία την Κω του 3ου αιώνα π.Χ.

H επιγραφή, που αποτελεί επιστολή του βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίου Γ' για την αναγνώριση της Ασυλίας του ιερού χώρου, 242π.Χ. Από το επιγραφικό Μουσείο του Ασκληπιείου.