Πάλοι Νισύρου
«Είναι το καλύτερο ή μάλλον το λιγότερο κακό αγκυροβόλιο του νησιού» σύμφωνα με τον L.Ross το 1841.
Κατά τον Ι.Χατζηγιαννάκη αποτελεί όρμο του Εμπορειού με το ασφαλέστερο λιμάνι του νησιού. «Υπάρχουν αρχαία ερείπια που μαρτυρούν την κατοίκηση του χωριού τα αρχαία χρόνια» γράφει στο βιβλίο του με τίτλο Δράματα εν Νισύρω που εκδόθηκε το 1898.
Το βορειοδυτικό άκρο της Νισύρου αποτελείται από πρόσφατες παράκτιες αποθέσεις και κορήματα, κίσσηρη ηλικίας 15000 ετών και λάβες 30-40000 ετών.
Ο σημερινός οικισμός των Πάλων οριοθετείται ανάμεσα σε δύο ακρωτήρια, το Ακρωτήρι και το Κατσούνι. Συναντάται βορειοανατολικά από το Μανδράκι, θεωρείται το επίνειο του Εμπορειού και σύμφωνα με ιστορικές πηγές άρχισε να κατοικείται στα τέλη του 19ου αιώνα.
Ωστόσο τοπωνύμια, λουτρά και πάνω από όλα η σπουδαία θέση των Πάλων,μεταξύ της αρχαίας Αλάσαρνας της Κω και της ελληνιστικής Κνίδου, μαρτυρούν λαμπρό παρελθόν.
Η τοποθεσία Ελληνικά στον χάρτη του ο Λ.Κοντοβερού υποδηλώνει μέρος αποβίβασης αρχαίου ελληνικού στρατού με εύφορο έδαφος.Το ίδιο τοπωνύμιο συναντάται στην Κω, την Κέφαλο και κάτω από το Αργος της Νισύρου.
Η περιοχή πρέπει να κατοικήθηκε τουλάχιστον από την κλασική περίοδο.
Η πηγή της Θερμιανής είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Η επιγραφή στα ερείπια της μεγάλης στοάς των ρωμαϊκών λουτρών τα οποία λειτουργούσαν στην ίδια περιοχή αναφέρει: «Ολβιος άνερ ός κατ’ ελάινον ουδόν Ιπποκράτους βαλανείων νοσειρών νόσων ώδ’ έσσεται» δηλαδή ευτυχισμένος ο άνδρας που θα γίνει έτσι [θα ιαθεί, μόλις διαβεί] το ελέινο [από ξύλο ελιάς] κατώφλι των λουτρών του Ιπποκράτη [που ξεπλένουν] τις βλαβερές αρρώστιες.Μέχρι σήμερα δεν είναι γνωστή η σχέση του Ιπποκράτη με το αρχαίο ιαματικό λουτροθεραπευτικό κέντρο.
Η πηγή στα βόρεια του παραλιακού οικισμού είναι «ιαματική υδροθειούχος αλιπηγή».Σε αυτή αναφέρεται ο Ιταλός καλόγερος και γεωγράφος C.Buondelmonti [1386-1430] σαν ιαματικά λουτρά: «Στην κοντινή ακτή, στις παρυφές του βουνού, υπάρχει μια σπηλιά όπου όσοι υποφέρουν από πόνους έρχονται να γιατρευτούν, μένουν για κάποιο διάστημα και κατόπιν αναχωρούν υγιείς».
Σε χάρτες περιηγητών του 14ου και 150ου αιώνα δεν υπάρχουν αναφορές για παραθαλάσσιο οικισμό.
Εκτιμώ, ότι υπήρχε οικισμός στην τοποθεσία πριν από τον 5ο αιώνα μ.Χ. Το 469 μ.Χ έπαθε μεγάλες ζημιές από σεισμό από το κοντινό Ρήγμα της Κνίδου.Οσοι διασώθηκαν, εγκατέλειψαν την τοποθεσία και ίδρυσαν τον ορεινό Εμπορειό.
Από τον 6ο έως τον 18ο αιώνα δεν έχουμε πληροφορίες για οικισμό στην περιοχή.
Μετά από τον σεισμό του 1863 από το Ρήγμα της Χάλκης, το 1871 ιδρύεται ο μικρός ναός της Παναγιάς Θερμιανής σε βράχο του σχηματισμού της Κυράς.
Κοντά της είναι ένα εντυπωσιακό πέτρινο κτιριακό συγκρότημα που παραμένει αναξιοποίητο. Τα «Ιπποκράτεια Λουτρά» κατασκεύασε ο γιατρός Πανταλέοντας Παντελίδης το 1895. Εως το 1927 τρεις φορές κάθε εβδομάδα στο πολυτελέστατο κέντρο ιαματικού τουρισμού ερχόταν κόσμος από την Ευρώπη, την Αίγυπτο και την Μέση Ανατολή.
Το 1920 σε χάρτη των Sapper-Plieninger το Ακρωτήρι των Πάλων σημειώνεται ως Αγ.Φωκάς,όπου εμφανίζονται τα πρώτα κτίσματα του οικισμού.
Σήμερα οι Πάλοι είναι ένα τουριστικό θέρετρο με αμμουδερή παραλία και μαρίνα όπου μπορούν να δέσουν σκάφη αναψυχής.
Μαζί με τον Εμπορειό, το νησίδιο Άγιο Αντώνιο και τη νησίδα Στρογγύλη αποτελούν τη τοπική κοινότητα Εμπορειού που ανήκει στο δήμο Νισύρου .Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχουν 239 κατοίκους.
Γεωδίφης
