«Ευρυπύλοιο» πόλιν
Η «Επιστροφή του Ποσειδώνα» του αγγλοαμερικανού ζωγράφου John Singleton Copley[1738-1815], πίνακας του 1754, συναντάται στο ΜΕΤ.
Τον 13ο αιώνα π.Χ μετά από καταιγίδα ή γιατί όχι από τσουνάμι ο Ηρακλής ναυαγεί στην Ακτή Ατσά, στα όρια μεταξύ Αντιμάχειας και Κεφάλου.
Σε μια πρώην ενεργή τεκτονική τάφρο που σήμερα είναι οροπέδιο της Κεντρικής Κω ο ημίθεος συναντάει τον Ανταγόρα. Ζητάει την βοήθεια του, όμως ο ντόπιος βοσκός του την αρνείται.
Τότε αρπάζεται με τον Ανταγόρα και σε λίγο η μάχη γενικεύεται με την συμμετοχή σε αυτή των συντρόφων τους. Ο Ηρακλής διαφεύγει κυνηγημένος και μασκαρεμένος στο Πυλί. Εκεί με την βοήθεια των Φυξιωτών εξεγείρεται εναντίον του βασιλιά του νησιού Ευρυπύλου, τον οποίο σκοτώνει μετά από σκληρή και αμφίρροπη μάχη.
Με το δέρμα του Ευρυπύλου ο γενάρχης μας ντύνει ασπίδα και την προσφέρει στην προστάτιδα του Αθηνά, με την αφιέρωση:«Ηρακλής από Μερόπων τάν Ευρυπύλου».
Ο Ηρακλής παντρεύεται την Χαλκιόπη, κόρη του σκοτωμένου βασιλιά, αναγνωρίζει ως νόμιμο διάδοχο στην Κω, Νίσυρο, Κάλυμνο και τα άλλα γειτονικά νησιά τον Χάλκωνα, γιο του Ευρυπύλου, και φεύγει για την Φολέγανδρο.
Με αυτό τον τρόπο οι Ηρακλειδείς μπαίνουν στις καρδιές των Κώων και αρχίζει η ιστορία του Ιπποκράτη του Πατέρα της Ιατρικής.
Με το όνομα Ευρύπυλος αναφέρονται στην μυθολογία μας 10 διαφορετικά πρόσωπα.Όμως, ποιός είναι αυτός που κάποτε η πόλη έφερε το όνομα του και αναφέρεται σε στίχο της ραψωδίας της Ιλιάδας;Τι μπορεί να συμβολίζει για το νησί και τους ανθρώπους του; Ποιός είναι ο βασιλιάς που με το τέλος του ανοίγει μία νέα πιο λαμπρή σελίδα στην Κω και τα γύρω νησιά;
Ετυμολογικά ο «ευρύπυλος ή ευρυπυλής» προέρχεται από το ευρυ+πυλος, δηλαδή είναι αυτός με την πλατειά ή ανοιχτή πύλη μεταφορικά αυτός που δεν περιορίζεται.
Ο Κώος Ευρύπυλος ήταν γιος του γαιήοχου Ποσειδώνα και της Αστυπάλαιας από την οποία έλαβε το όνομα η παλιά πρωτεύουσα της Κω.
Παντρεύτηκε την πανέμορφη Κλιτύα, κόρη του βασιλιά Μέροπα, και συνεχίζει την δυναστεία των Μερόπων. Από τους απογόνους τους δύο, ο Φείδιππος και ο Άντιφος, πήραν μέρος στον Τρωικό πόλεμο τον 12ο αιώνα π.Χ.
«Οι δ’ άρα Νίσυρον τ’ είχον Κράπαθόν τε Κάσον τε και Κών, Ευρυπύλοιο πόλιν,νήσους τε Καλύδνας των αύ Φείδιππός τε και Άντιφος ηγησάσθην Θεσσαλού υίε δύο ‘Ηρακλείδαο άνακτος. Τοις δε τριήκοντα γλαφυραί νέες εστιχόωντο»:Ομήρου, Ιλιάς Β’ 676.
Ο Ευρύπυλος έζησε και φονεύθηκε από τον Ηρακλή λίγο μετά τον 13ο αιώνα π.Χ, αν και γιος του παντοδύναμου θεού Ποσειδώνα.
Όσον αφορά στην ετυμολογία του θεωνυμίου, έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις, η επικρατέστερη είναι ότι προέρχεται από το Δᾶς αρχαϊκό όνομα της γης [πρβλ. δᾶ και Δήμητηρ],Πόσις Δᾶς δηλαδή ο Ποσειδώνας είναι ο «κύριος της γης».
Ως θεός ευθύνεται για την διαμόρφωση της γήινης επιφάνειας σχηματίζει με σεισμούς, ρήγματα, κατολισθήσεις και καταποντισμούς, νησιά, βουνά, χαράδρες, λεκάνες, πεδιάδες [Γαίης Κινητήρ, Γαιήοχος, Μοχλευτήρ, Σεισίχθων, Δασίχθων κά].
Το παιδί του Γαιήοχου, ο Ευρύπυλος είναι ντόπιος ηγέτης που σχετίζεται με τους σεισμούς του νησιού. Ιδίως με τα μεγάλα επεισόδια του Ρήγματος Κω, που κάθε 440 χρόνια αναστατώνουν τους κατοίκους του και κάθε 800-1000 χρόνια την σβήνουν από τον χάρτη μέχρι να ξαναναγεννηθεί.
Ο αρχαιολόγος W.Paton στο βιβλίο του Inscriptions of Cos[εκδόθηκε το 1891] επισημαίνει ότι η «Κως υπέφερε τρομερά από σεισμούς κατά την διάρκεια της ιστορίας της».Δεν είχε άδικο.
Ο ερχομός του Ηρακλή και το τέλος του Ευρυπύλου συμπίπτουν χρονικά με ένα σημαντικό και άγνωστο σεισμικό συμβάν.Με έναν υπερμέγιστο του Ρήγματος Κω που χρονικά τοποθετείται γύρω στον 13ο αιώνα π.Χ.
Μετά από τον υπερμέγιστο εμφανίζεται ο αγαπητός, καλός και δημιουργικός βασιλιάς Χάλκων που φέρνει ανάπτυξη, ασφάλεια και ευημερία μετά τις κακές ημέρες του πατέρα του.
Τον καιρό του Χάλκωνα συμβαίνει τεκτονικό επεισόδιο που συνδέεται με την δράση του Ρήγματος του Κοκκινόνερου, υποδεέστερο από τους σεισμούς της υποθαλάσσιας γεωδομής η οποία συναντάται ανάμεσα στην Κω και την Νίσυρο. Από κλωτσιά του εγγονού του Ποσειδώνα γεννιέται η πηγή της Βουρίνας.
«Τον έσπρωξες στην ατελείωτη θάλασσα και τον έριξες στις αμμουδιές της πολυάνθρωπης Κω και σχεδίαζες τον χαμό του. Μα εγώ τον έβγαλα από την εξορία και τον ξανάφερα στο Άργος», έτσι ο Δίας κατηγόρησε την Ήρα για τον ερχομό του Ηρακλή στην Κω.
Με τον γεωμύθο του «χωρίς όρια» Ευρυπύλου και την διαδοχή του Χάλκωνα στο θρόνο του πατέρα του οι απλοί Κώοι με την φαντασία τους ερμηνεύουν συμβολικά τους αγώνες και τις προσπάθειες απέναντι στο συγγενολόι του Κύριου της Γης, Ποσειδώνα.
Τότε εμφανίζεται ο απο μηχανής ημίθεος Ηρακλής που αγωνίζεται στο πλευρό τους μέχρι να αποκατασταθεί η κανονικότητα και επανέλθει η επιθυμητή ισορροπία.
Γεωδίφης
