Πως προέκυψε η 7η Μαρτίου ως χρονικό σύμβολο

Ο δημόσιος βίος είναι γεμάτος από σύμβολα και όπως κάποτε προσφυώς ανέφερε ο γάλλος πρόεδρος Francois Mitterand : Eξουσία είναι η διαχείριση των συμβόλων. Δεν γνωρίζω, αν ο γάλλος πρόεδρος είχε υπόψη του ,όταν συσχέτισε την Πολιτική με τα σύμβολα,   ένα κλασσικό παράδειγμα, αυτό της επιλογής της 7ης Μαρτίου, ως τοπικής επετείου για τα Δωδεκάνησα. Το θέμα είναι πάντως ενδιαφέρον πολιτικά .Για τον προσδιορισμό του απαραίτητου χρονικού συμβόλου, που μέσω επαναλαμβανόμενων δημόσιων εκδηλώσεων ,θα υπενθυμίζει σε τακτά χρονικά διαστήματα (άρα θα συντηρεί την μνήμη του γεγονότος και θα την μεταφέρει στις επόμενες γενεές) του ιστορικού γεγονότος της προσάρτησης -ενσωμάτωσης (όχι απελευθέρωσης) των Δωδεκανήσων ,στο νεοελληνικό κράτος μας, θα μπορούσαν να προταθούν 5 εναλλακτικές ημερομηνίες: 

1) 8/5/1945 υπογραφή στη Σύμη του  σχετικού πρωτοκόλλου παράδοσης άνευ όρων, της γερμανικής στρατιωτικής φρουράς των νησιών   στους Άγγλους-Λήξη της γερμανικής κατοχής.

2)15/5/1945.Επίσκεψη στη Ρόδο του αντιβασιλέα Δαμασκηνού.

3)27/6/1946.Απόφαση του συμβουλίου των 4 υπουργών εξωτερικών των μεγάλων δυνάμεων στο Παρίσι, για απόδοση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα.

4)10/2/1947.Υπογραφή της συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων, με την οποία η Ιταλία, παραχωρεί τα νησιά στην Ελλάδα.

5)31/3/1947.Εναρξη της ελληνικής στρατιωτικής διοίκησης Δωδεκανήσου. Οι άγγλοι παραδίδουν την διοίκηση των νησιών στον υποναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη και για πρώτη φορά επίσημα αναρτάται η ελληνική σημαία στη Ρόδο.

6)28/10/1947.Δυνάμει του  αρθρ.1 Ν.518/9-1-1948, ,τα νησιά προσαρτώνται αναδρομικά στην ελληνική επικράτεια, από την παραπάνω ημερομηνία, σε ανάμνηση της έκρηξης του ελληνοιταλικού πολέμου του 1940.

Επέτειος της ενσωμάτωσης πια (όχι προσάρτησης κατά την νομική ορολογία του Ν.518/1948) έγινε η 7η Μαρτίου (1948) ,ημέρα επίσκεψης στη Ρόδο του βασιλικού ζεύγους, που συνοδεύτηκε ή δικαιολογήθηκε , από άνευ σημασίας νομικές ενέργειες (Ανάγνωση από τον πρωθυπουργό ενός Β.Δ, περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου που δεν έχει αριθμό και δεν  περιέχεται στις επίσημες εκδόσεις του εθνικού τυπογραφείου, το οποίο επαναλαμβάνει τα άρθρα του Ν.518  πράγμα που δεν ήταν τελικά  απαραίτητο, αφού είχε ψηφιστεί και δημοσιευτεί στο ΦΕΚ ο υπέρτερης νομικής τυπικής ισχύος  Ν.518 ήδη από τον Ιανουάριο. Το ίδιο ισχύει και για το συνεχόμενο προφορικό  διάγγελμα του βασιλιά Παύλου, που κυρώνει την προσάρτηση των νησιών, πράγμα και αυτό χωρίς καμιά νομική βαρύτητα, γιατί υπήρχε ήδη ο  ανωτέρω νόμος ,που η ισχύς του δεν εξαρτιόνταν από το κυρωτικό Βασιλικό Διάγγελμα και το Βασιλικό Διάταγμα.

Τελικά ο προσδιορισμός του χρονικού συμβόλου υπήρξε μάλλον, αποτέλεσμα  εσωτερικού πολιτικού χειρισμού και σκοπιμοτήτων, πράγμα που σε κάθε περίπτωση των πάντως δεν αναιρεί την ουσία, δηλαδή  την απόδοση ετήσιων  τιμών στο ιστορικό γεγονός της μεταπολεμικής εθνικής αποκατάστασης των Δωδεκανησίων, που ονειρεύτηκαν, τουλάχιστον από την επανάσταση του 1821 και την συνεχόμενη ίδρυση του νεοελληνικού κράτους μας, πριν από 200 χρόνια, οι έλληνες (ανέκαθεν) κάτοικοι των νησιών.

Αχιλλέας Κουτσουράδης

 

Απόσπασμα από αδημοσίευτη επετειακή ομιλία του καθηγητή Αχιλλέα Κουτσουράδη,πριν από 15 περίπου χρόνια στον σύλλογο Δωδεκανησίων βορείου Ελλάδος και σε καρπαθιακό τοπικό σωματείο στον Πειραιά.

1.Ο στρατιωτικός διοικητής των γερμανικών δυνάμεων στα Δωδεκάνησα, υποστράτηγος Wagener ,παρέδωσε τύποις  αλλά και ουσία στον Άγγλο αρχιστράτηγο των Δυνάμεων της Μέσης Ανατολής, Paget, εκπροσωπούμενο από τον  ταξίαρχο Moffat και τον  ναύαρχο Tennant , την γερμανική φρουρά και την κατοχή των νησιών,ενώ η κατά το διεθνές δίκαιο ,ιταλική κυριαρχία διατηρήθηκε τότε ανέπαφη. Η παρουσία κατά την τελετή παράδοσης, στη Σύμη ελλήνων και γάλλων στρατιωτικών είχε μη νομική ,απλά συμβολική σημασία.

2.Πρόκειται στη ουσία για κίνηση αντιπερισπασμού των Άγγλων, στη κατάληψη της Τεργέστης την 1/5/1945 από τις δυνάμεις του Τίτο και την είσοδο του στη πόλη. Νομικά και πολιτικά η επίσκεψη Δαμασκηνού  δεν είχε καμιά σημασία για το μελλοντικό καθεστώς των νησιών, την στιγμή μάλιστα που οι Άγγλοι δεν είχαν ξεκαθαρίσει ακόμη την στάση τους για το μέλλον και απεργάζονταν την  «αυτονομία» κατά το πρότυπο της Κύπρου ή ακόμη την παραχώρηση στη Τουρκία της Σύμης ,της Κω και του Καστελλόριζου, λογω της γεωγραφικής εγγύτητας.

3. Η ιστορία αναφέρει πώς το δημιουργηθέν αδιέξοδο έληξε με την δήλωση του σοβιετικού υπουργού Β.Μολότωφ ,πως η τότε ΕΣΣΔ δεν θα είχε αντίρρηση να δοθούν τα νησιά στην Ελλάδα. Η μεταστροφή της ΕΣΣΔ παραμένει μυστήριο ,όσο και διεξάγεται έρευνα, που  ανέκαθεν συνιστώ ενθερμως στα αρχεία του ρωσικού πλέον υπουργείου εξωτερικών ,που εύχομαι να είναι πια προσβάσιμα. Εικάζω πώς ο λόγος έγκειται στη αυξανόμενη δυσαρέσκεια της ΕΣΣΔ προς τον Τίτο, που εκδήλωνε τάσεις απεξάρτησης από την Μόσχα και θέλησε με τον τρόπο αυτό να εκδηλώσει την αποσύνδεση του θέματος της Τεργέστης από αυτό των Δωδεκανήσων ,στο οποίο μέχρι τότε επέμενε ,αλλά και για να ενισχύσει σίγουρα το ΙΚΚ και τον αρχηγό του Παλμιρο Τολιάττι, που πρέσβευε την επιστροφή της πόλης στην Ιταλία ,ίσως δε και το ΚΚΕ υπό τον Νίκο Ζαχαριάδη ,που ακολουθούσε αντιαγγλική Πολιτική. Βλ. ειδικά για το Ε.Μ.Π.Α (Εθνικό Μέτωπο Πανδωδεκανησιακής Απελευθέρωσης) αριστερής κατεύθυνσης οργάνωσης στο διάρκεια της Αγγλοκρατίας(1945-1947),Διακογιάννη,Οι ανυπότακτοι της Σύμης. Αθήνα 2005,75επ.

 

Το πρόγραμμα της τελετής της 7η Μαρτίου 1948.