Το «χωλό» τσουνάμι της 21-7-2017
Το 2ο κύμα στην Λ.Φοινίκων.
«Το να λυπάται κανείς για τέτοιες συμφορές είναι χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης, το να απορεί, όμως, και να εκπλήσσεται δείχνει άνθρωπο πού αγνοεί το παρελθόν και το ότι από τη φύση του τούτος ό υλικός κόσμος είναι εκτεθειμένος σε πολυποίκιλα παθήματα.»
Με αυτά τα γλαφυρά λόγια ο Αγαθίας Σχολαστικός αφηγείται το τσουνάμι [με ύψος κατά προσωπική εκτίμηση 25 μέτρα] που ακολούθησε τον σεισμό μεγέθους 7 Ρίχτερ, το οποίο έπληξε το νησί της Κω και τα γύρω παράλια, το 556 μ.Χ. Το επίκεντρο του ισχυρότερου σεισμού που έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα στην Κω ήταν ο υποθαλάσσιος χώρος του Δίαυλου Κω-Νισύρου.
Όμως και ο φονικός σεισμός με τα 6,6R [σύμφωνα με την τελευταία αναθεώρηση του Ευρωμεσογειακού Κέντρου] στις 21/7/2017 προκάλεσε σοβαρή διαταραχή του υδάτινου συστήματος του κόλπου Gokova.
Την στιγμή που ο ισχυρός σεισμός αφαιρούσε την ζωή από δύο νέα παιδιά, κατέστρεφε το μνημείο του Πλατάνου του Ιπποκράτη, το τέμενος της Πλατείας Ελευθερίας και προκαλούσε σημαντικές ζημιές τόσο στην πόλη της Κω όσο και στα απέναντι γειτονικά μικρασιατικά παράλια, σε κλάσματα δευτερολέπτου μία έκταση του θαλάσσιου πυθμένα μετακινήθηκε. Στην περιοχή του σεισμικού επικέντρου τα νερά μετατοπίστηκαν κατακόρυφα με αποτέλεσμα να εκτραπούν από την θέση ισορροπίας τους, λόγω όμως της βαρύτητας επανήλθαν σύντομα δημιουργώντας έτσι τα κύματα τσουνάμι που χτύπησαν τις παραλιακές πόλεις του Κεραμεικού.
Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων το πρώτο κύμα έφτασε μόλις 5 λεπτά μετά το κύριο σεισμικό γεγονός, χτύπησε την πόλη της Κω και τα απέναντι τουρκικά παράλια.
Πρέπει να ήταν μικρό σε ύψος, εκτιμώ έως 20 εκατοστά, αφού από πολλούς δεν έγινε αντιληπτό. Παραλιούχος και ιδιοκτήτης σκαφών αναψυχής στην τοποθεσία Αγ. Γαβριήλ της Κω, ανέφερε ότι κοιμόταν σε τροχόσπιτο κοντά στην ακτή όταν συνέβη ο σεισμός και δεν αντιλήφθηκε το πρώτο κύμα το οποίο όμως παρέσυρε ένα από τα καταμαράν του που βρίσκονταν στον αιγιαλό. Μετά από περίπου μισή ώρα εμφανίστηκε το δεύτερο κύμα το οποίο πρέπει να είχε ύψος έως 70 εκατοστά. Εκείνη την στιγμή η θάλασσα τραβήχτηκε, τα ταχύπλοα σκάφη του βρέθηκαν στον βυθό και κατόπιν με όχι ιδιαίτερη δύναμη χτύπησαν τα κύματα την παραλία. Πριν εμφανιστεί ένα ισχυρό τσουνάμι, η στάθμη της θάλασσας χαμηλώνει και το νερό αποτραβιέται από την ακτή, δίνοντας την εντύπωση ότι «όλη η θάλασσα μετακινείται προς τα πίσω».
To τρίτο κύμα το οποίο ήταν σαφώς εξασθενημένο, συνέβη περίπου 15 λεπτά αργότερα, όμως λόγω της νύκτας και του πανικού που επικρατούσε διέφυγε της προσοχής των περισσοτέρων.
Στα Δελφίνια το πρώτο κύμα παρατηρήθηκε από τους θαμώνες των καφετεριών. Το ισχυρότερο δεύτερο κύμα έγινε αντιληπτό από όλους σχεδόν τους πολίτες που έτυχε να βρίσκονται στην παραλία της πρωτεύουσας εκείνη την ώρα. Χτύπησε τον ιταλικό λιμενοβραχίονα που αξίζει να αναφερθεί ότι άντεξε και δεν έπαθε ιδιαίτερη ζημιά. Κατέκλυσε την ενδοχώρα και έφτασε έως το υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας δηλαδή 70-80 μέτρα από το λιμάνι και σε ύψος 7 μέτρα από την στάθμη της θάλασσας.
Στην πλατεία Ρ. Φερραίου τα κύματα έφτασαν έως την ταβέρνα Fish House, ενώ ακούστηκε ότι η θάλασσα πέταξε δύο μεγάλους κέφαλους στην ακτή.
Το θαλασσινό νερό κατέκλυσε σχεδόν όλη την Λεωφόρο των Φοινίκων και την επόμενη μέρα μία μικρή βάρκα βρέθηκε στο πεζοδρόμιο κάτω από την γέφυρα αλλά μάλλον προήλθε από τα γειτονικά παρτέρια και όχι από την θάλασσα.
Επιπλέον αναφέρθηκε ότι από το δεύτερο κύμα παρασύρθηκε αυτοκίνητο με γυναίκα και το παιδί της η οποία ωστόσο κατόρθωσε να απεγκλωβιστεί και να μην πάθει σχεδόν τίποτα.
Το τσουνάμι δεν έπληξε τη Λάμπη, τα Κρητικά και την τοποθεσία Βενζίνες στον Αγ. Φωκά. Η παραλία στο Ψαλίδι από το ξενοδοχείο Ραμίρα έως το Ακρωτήριο Λούρος άν και έπαθε καθίζηση και ρευστοποίηση εδάφους δεν κατακλύστηκε από τσουνάμι σύμφωνα με παραλιούχο που έτυχε να βρίσκεται εκεί την ώρα του σεισμού. Από ότι φαίνεται χτύπησε μόνο το κεντρικό τμήμα του λιμανιού της Κω έως την περιοχή Ελληνικά του Ψαλιδιού.
Τα τσουναμογενή κύματα μετρήθηκαν από παλιρροιογράφους του Bodrum, εγκατεστημένους 12 χλμ. βόρεια του επίκεντρου, όπου καταγράφηκε ανωμαλία της κορυφής περίπου 30 εκατοστά πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Κατά πάσα πιθανότητα εκδηλώθηκε κοντά στο επίκεντρο, σε θαλάσσιο χώρο που απείχε περίπου 10,5 χλμ. από την Κω και 12,5 χλμ. από το Bodrum. Εάν ο χρόνος που έκαναν τα κύματα να φτάσουν στην Κω ήταν περίπου 300 δευτερόλεπτα τότε είχαν ταχύτητα περίπου 34 μέτρα/ δευτερόλεπτο γεγονός που σημαίνει ότι κινήθηκε απελπιστικά νωθρά. Μάλλον ήμασταν τυχεροί αυτή την φορά που η μετατόπιση του βυθού έγινε σε βάθη 110-120 μέτρα και η ενέργεια δεν βρήκε τεράστιο όγκο νερού να μεταφέρει. Έπληξε τις ακτές όχι όμως με την μανία και το ύψος [έως 3μ.] του σεισμού του 1933 που προήλθε από ρήγμα με διαφορετική γεωμετρία, χαρακτηριστικά και από την λεκάνη της Κω που φτάνει σε βάθη έως 700 μέτρα.
Τα τσουνάμι μπορεί να καταστρέψουν ολόκληρες πόλεις υπό προϋποθέσεις. Δεν χρειάζεται πανικός, μπορούν να αντιμετωπιστούν με ψυχραιμία και γνώση των κινδύνων κάθε περιοχής. Συνήθως, ο ισχυρός σεισμός και το πρώτο κύμα που δεν είναι ούτε το πιο σημαντικό, ούτε το πιο καταστρεπτικό μας βοηθάνε να προετοιμαστούμε. Τα δεύτερα κύματα είναι επικίνδυνα και μπορούν να είναι φονικά. Τα κύματα του λιμανιού [τσουνάμι] είναι μια από τις πιο ύπουλες φυσικές καταστροφές, με τη δυνατότητα να προκαλέσουν τεράστιες ζημιές σε ευρείες εκτάσεις παράκτιων περιοχών.
Τα πρόσφατα γεγονότα κατέδειξαν ότι ο κίνδυνος από τσουνάμι έχει αυξηθεί σημαντικά από το τελευταίο τραγικό περιστατικό του 1956 [κύματα 3m χτύπησαν το λιμάνι της Κεφάλου], κυρίως λόγω της επέκτασης της παράκτιας ανάπτυξης και των θαλάσσιων κοινοτήτων.
Η επιστήμη του τσουνάμι έχει γίνει ένας από τους πλέον διεπιστημονικούς ερευνητικούς τομείς. Οι κοινωνικές επιστήμες, τα εφαρμοσμένα μαθηματικά, η μηχανική και η γεωλογία είναι εξίσου σημαντικά για την έρευνα τους, όπως η παραδοσιακή σεισμολογία και η ωκεανογραφία. Η γνώση των τοπικών συνθηκών κρίνεται κρίσιμη. Για παράδειγμα οι Ιταλοί χρησιμοποιούσαν τα ισόγεια των δημόσιων κτιρίων ως βοηθητικούς χώρους. Είχαν διδαχθεί από Ιάπωνες μετά το θανατηφόρο τσουνάμι της Μεσσήνης του 1908 που άφησε πίσω του περίπου 100.000 νεκρούς.
Ο σχεδιασμός χωρίς γνώση των ιδιατεροτήτων της τοπικής γεωλογίας ίσως αποβεί μοιραίος. Τα τσουνάμι ολοκληρώνουν μία καταστροφή και συχνά είναι πιο φονικά από τους ίδιους τους σεισμούς που τα προξένησαν.
Όμως, πρέπει να τονισθεί ότι τόσο η δημόσια μηχανή όσο και η τοπική κοινότητα φάνηκαν εντελώς απροετοίμαστες. Δεν άκουσα καμία σειρήνα μετά τον κύριο σεισμό. Μελέτες υπάρχουν αλλά δεν έχουν ποτέ δοκιμαστεί ή εφαρμοστεί τουλάχιστον επί χάρτου. Ο πανικός την νύχτα είναι απολύτως κατανοητός σε τέτοιες ακραίες καταστάσεις. Όμως κανένας δεν ήξερε τι έπρεπε να κάνει. Αναφέρθηκε κομφούζιο ιδίως στο ιστρορικό κέντρο και αυτό ήταν αναμενόμενο από την στιγμή που οι λειτουργικές προτεραιότητες της πόλης έχουν λιγότερο να κάνουν με την ασφάλεια των πολιτών σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
Από τύχη δεν θρηνήσαμε θύματα από την ακολουθία κυμάτων. Η ώρα και ο βυθός του τμήματος του ρήγματος που έσπασε μάλλον έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον μετριασμό των επιπτώσεων του φαινομένου.
Στην Τουρκία ίσως υπήρξαν θύματα που σκόπιμα δεν έχουν αναφερθεί για ευνόητους λόγους.
Τα τελευταία χρόνια σχεδόν οι περισσότερες πολιτισμένες κοινωνίες έχουν εκπονήσει λειτουργικά και εφαρμόσιμα σχέδια προετοιμασίας, με καταφύγια και χάρτες επικινδυνότητας τσουνάμι. Οι πινακίδες με οδηγίες μιας ακτής [που είναι εκτεθειμένη σε κίνδυνο τσουνάμι ]ειναι ορατές σε κάθε πολίτη/φιλοξενούμενο ακόμη και στα πιο τουριστικά μέρη του κόσμου. Δεν καταστρέφει το τουριστικό μάρκετινγκ η ενημέρωση για φυσικούς κινδύνους μιας περιοχής αντίθετα το επιβραβεύει.
Σε περίπτωση που το τσουνάμι έχει δημιουργηθεί από ένα τοπικό σεισμικό γεγονός κοντά στις ακτές της Κω, μην περιμένετε τους αρμόδιους για να πάρετε τις όποιες αποφάσεις σας. Έχετε στην διάθεση σας ελάχιστο χρόνο. Όμως πρέπει να ενεργήσετε από μόνοι σας. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι τα τσουνάμι είναι σπάνια φαινόμενα και ότι όλοι οι σεισμοί δεν δίνουν τέτοια κύματα. Ωστόσο, ένας πολύ δυνατός σεισμός πρέπει να μας κάνει να τρέξουμε το συντομότερο δυνατό σε υψηλότερο έδαφος. Το δεύτερο κύμα σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να μας βρει στην ακτή. Δεν πλησιάζουμε μετά το δεύτερο κύμα την παραλία. Η κόρη του Ερμή και της Αφροδίτης, η αρχαία προστάτιδα των πόλεων δεν θα είναι πάντα εκεί και τα πράγματα, όπως διδάσκει η διεθνής εμπειρία, μπορεί να μην έχουν θετική κατάληξη.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ετοιμότητα τσουνάμι πρέπει να επικοινωνείτε με τον τοπικό συντονιστή του προγράμματος έκτακτης ανάγκης ή να συμβουλευθείτε το Περιφερειακό πρόγραμμα.Εάν σας ενδιαφέρει να μάθετε περισσότερα και να λάβετε οδηγίες μπορείτε να κατεβάσετε το pdf, «Η Ετοιμότητα Σώζει Ζωές».
https://geogeodifhs.blogspot.com/2023/01/e-book2011.html
Γεωδίφης
Πηγές
1.Ευρωμεσογειακό Κέντρο EMSC
2.NOAA
3.Η ετοιμότητα σώζει ζωές, pdf
4.Φωτογραφίες-.Μ.Δρόσος,AP,web
