Που και πότε συμβαίνουν οι μετασεισμοί;
Οι μεγάλοι μετασεισμοί όχι μόνο σπάνε τα νεύρα, αλλά μπορούν επίσης να προκαλέσουν νέες καταστροφές και τραυματισμούς και να επιδεινώσουν τις δομές που έχουν ήδη πληγεί από τον αρχικό σεισμό. Οι μετασεισμικές δονήσεις προκαλούν πονοκέφαλο στους σεισμολόγους οι οποίοι θέλουν πραγματικά να ξέρουν πού αναμένεται να εκδηλωθεί ο μεγάλος μετασεισμός ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα.
Πολλά ενεργά ρήγματα διασχίζουν τον Κόλπο Gökova, απέναντι από την Κω, στη Δυτική Ανατολία. Η σεισμική δραστηριότητα της περιοχής ελέγχεται ως επί το πλείστον από κανονικά χερσαία και υποθαλάσσια ρήγματα.
Το θανατηφόρο γεγονός των 6.7R που συγκλόνισε την ευρύτερη περιοχή της Κω, στις 21 Ιουλίου, πιθανόν προήλθε από ένα από αυτά ή από το ρήγμα Gokova το οποίο αρκετοί επιστήμονες το βλέπουν ως ενιαίο με μήκος περίπου 100χλμ και με δυνατότητα να δώσει έως 7,3R.
Όμως, γιατί περιμένουμε μετασεισμούς μετά από τα 6,7R; Η τεκτονική και τα ρήγματα της περιοχής προσπαθούν να σταθεροποιήσουν τις συνθήκες εδάφους που έχουν αλλοιωθεί σημαντικά από την τεράστια δόνηση, δηλαδή ο φλοιός αναζητά μία νέα φάση ισορροπίας μετά από μία έντονη αναταραχή.
Οι σεισμοί έρχονται σε ομάδες. Σε κάθε ομάδα, ο μεγαλύτερος ονομάζεται κύριος. Οι μετασεισμοί είναι σεισμοί που συμβαίνουν συνήθως κοντά στο ρήγμα. Η πίεση που ασκείται στο ρήγμα του αρχικού σεισμού αλλάζει και οι περισσότερες μετασεισμικές δονήσεις εμφανίζονται στο ίδιο ρήγμα. Μερικές φορές η αλλαγή στο στρες είναι αρκετά μεγάλη για να προκαλέσει μετασεισμούς επίσης σε κοντινά ρήγματα.
Όλοι οι επιφανειακοί σεισμοί όπως ήταν ο πρόσφατος [βάθος μικρότερο από 60 χλμ] συνοδεύονται από μετασεισμούς ενώ οι ενδιάμεσου εστιακού βάθους [60-180 χλμ] σπάνια ακολουθούνται από μετασεισμικές δονήσεις.
Μια τελευταία μελέτη του Van der Elst διαπιστώνει ότι οι μεγαλύτερες μετασεισμικές δονήσεις έχουν την τάση να χτυπάνε στην άκρη του αρχικού σεισμού. Κατά το μοντέλο των Karakaisis et.al[1985] η εστία του σεισμού επειδή ήταν στο δυτικό άκρο του ρήγματος Gokova η μετασεισμική δράση αμέσως θα επεκταθεί στο άλλο άκρο του ρήγματος όπου αναμένεται να γίνει ο μέγιστος μετασεισμός δηλαδή προς το ανατολικό τμήμα.
Σύμφωνα με τον σεισμολόγο Β.Παπαζάχο οι στατιστικές πιθανότητες ο μεγαλύτερος μετασεισμός να συμβεί μετά την πρώτη ημέρα είναι 53%, μετά την πρώτη εβδομάδα 34%, μετά τον πρώτο μήνα 19%, μετά τους δύο μήνες 12% και μετά τους τρεις μήνες 8%.
Οι μεγαλύτεροι μετασεισμοί συνήθως χτυπάνε μέσα σε λίγες μέρες από τον κύριο σεισμό, και συνεχίζουν τις επόμενες μέρες και μήνες. Ο μεγαλύτερος μετασεισμός μετά από τα 9R της Ιαπωνίας το 2011 ήταν μεγέθους ο 7,9R της ίδιας ημέρας. Ο σεισμός της Αϊτής του 2010, μεγέθους 7R, συνοδεύτηκε από μετασεισμό μεγέθους 5,9R οκτώ ημέρες μετά τον κύριο.
Σε γενικές γραμμές, όσο μεγαλύτερος είναι ο κύριος σεισμός, τόσο μεγαλύτεροι και πιο πολλοί είναι οι μετασεισμοί που θα ακολουθήσουν. Στην δική μας περίπτωση αναμένουμε επεισόδια με 5-6 Ρίχτερ ή κάτι περισσότερο σύμφωνα με τους σεισμολόγους.
Η τοποθεσία είναι τόσο σημαντική όσο και το μέγεθος του σεισμού στην πρόβλεψη των μεγάλων μετασεισμών. Οι μετασεισμοί, εξ ορισμού, είναι μικρότεροι από το κύριο σεισμό και πρέπει να εκδηλωθούν κατά μήκος της ρήξης του ρήγματος του αρχικού σεισμού[Η ρήξη του ρήγματος είναι η περιοχή που σπάει κατά τη διάρκεια του σεισμού.]
Η σεισμική ανάλυση Van der Elst μας δείχνει ότι μικρότερες μετασεισμικές δονήσεις έχουν την τάση να χτυπάνε μέσα στην αρχική ρήξη, σε αδρανή κομμάτια του ρήγματος που δεν έχουν σπάσει κατά τον αρχικό σεισμό. Αυτό περιορίζει το μέγεθος του σεισμού, γιατί δεν υπάρχουν πολλά τμήματα να σπάσουν.
Οι μεγαλύτεροι μετασεισμοί ξεκινούν από την άκρη του κύριου σεισμού, και μετακινούνται σε αδιάσπαστα τμήματα του ιδίου ρήγματος. Μπορεί επίσης να συνεχίσουν κατά μήκος ολοκλήρου του ρήγματος, καθώς ο γύρω βράχος προσαρμόζεται στη νέα του θέση. Ένας πραγματικά μεγάλος μετασεισμός σπάει ένα νέο φρέσκο κομμάτι του ρήγματος και συνήθως παρατηρείται έξω από την κύρια αρχική ρήξη.
Υπάρχουν κάποιες ειδικές περιπτώσεις που αφορούν τους μετασεισμούς. Μερικές φορές ένας μετασεισμός είναι μεγαλύτερος από τον αρχικό σεισμό. Στην περίπτωση αυτή, οι γεωλόγοι θα τον μετονομάσουν σε κύριο σεισμό, και θα γίνει πλέον προσεισμός η προηγούμενη δόνηση. Για τον λόγο αυτό είναι κρίσιμο το πρώτο 48ωρο, καθώς πρέπει να γνωρίζουμε ότι πράγματι τα 6,7R ήταν ο κύριος σεισμός.
Επίσης, υπάρχουν και άλλα σημαντικά ρήγματα γύρω από αυτό που έδωσε τον τελευταίο σεισμό που έχουν συσσωρεύσει ενέργεια κατά τη διάρκεια των ετών[παράδειγμα το ρήγμα του Δίαυλου Κω-Νισύρου, συσσωρεύει ενέργεια εδώ και 85 χρόνια].Ενας κοντινός σεισμός μπορεί να ωθήσει αυτά τα ρήγματα σε αστοχία. Αυτά τα γεγονότα δεν θεωρούνται μετασεισμικές δονήσεις, ωστόσο, επειδή το προστιθέμενο στρες από το σεισμό ήταν ακριβώς στο κρίσιμο σημείο που προκάλεσε το ρήγμα μπορεί να απελευθερώσει συσσωρευμένη ενέργεια, με αποτέλεσμα ένα νέο σεισμό.
Η σεισμική δραστηριότητα φαίνεται να εκτονώνεται όμως ο χορός από τα ρίχτερ θα κρατήσει για αρκετό χρόνο. Ο μέγιστος μετασεισμικός χώρος που θα εμπλακεί έχει την δυναμική να είναι ίσος με το μήκος του ρήγματος που έδωσε τον κύριο σεισμό. Είναι παρήγορο ότι μετά τον κύριο σεισμό ακολούθησε ισχυρή μετασεισμική δόνηση 5,1R μέσα στην πρώτη ώρα. Το επόμενο 24ωρο το ποσοστό των μετασεισμών είχε αρχίσει να εξασθενεί και αυτό είναι θετικό γεγονός. Η επόμενη μέρα δίνει περίπου τους μισούς μετασεισμούς της πρώτης ημέρας. Σε γενικές γραμμές δέκα μέρες μετά τον κύριο θα εκδηλωθεί μόνο το 1/10 του αριθμού των μετασεισμών.
Σχετικά με τον σεισμό της Κω, εφόσον η σεισμική ακολουθία συνεχίσει να εκτονώνεται ομαλά, αναμένονται περίπου 1000 μετασεισμοί την πρώτη εβδομάδα, 500 την επόμενη, 100 την τρίτη και ούτω καθεξής.
Το επόμενο διάστημα θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τους μετασεισμούς και οφείλουμε με ψυχραιμία να τους ενσωματώσουμε στην καθημερινότητα μας. Κάνουμε την ζωή μας αλλά είμαστε προσεκτικοί. Ακολουθούμε μόνο τις οδηγίες των αρμοδίων αρχών. Αν είμαστε σε παραλία και ένας ισχυρός σεισμός μας ρίξει κάτω ή μας κουνήσει τότε πρέπει το συντομότερο δυνατό να μετακινηθούμε σε υψηλότερο κοντινό μέρος χωρίς πανικό αφού έχουμε στην διάθεση μας κάποια λεπτά [με κάθε επιφύλαξη, 5-10].
Γεωδίφης
Πηγές
1.USGS
2.EMSC
3. Οι σεισμοί της Ελλάδας -Β&Κ Παπαζάχος
4. temblor.net
