Η Λέφινδρος;
Απόσπασμα από χάρτη, έκδοσης του 1680, του Ολλανδού χαρτογράφου και εκδότη Nicolaes Visscher I [1618-1679]. Μετά το θάνατό του συνέχισε την χαρτογράφηση ο γιος του. Ωστόσο, κανένας από τους δύο δεν επισκέφθηκε το Αιγαίο, ούτε την πολυνησία της Νισύρου.Η χαρτογράφηση τους στηρίζεται σε δεδομένα και ιδέες άλλων περιηγητών.
Σημειώνουν ένα νησάκι στο Triopium Mare, δηλαδή στη Θάλασσα του Τρίοπα λόγω Κνίδου και Δωρικής Εξάπολης, δίπλα στην Νίσυρο με το όνομα Lefindra [Λεφίνδρα]. Με το ίδιο όνομα εμφανίζεται και σε γκραβούρες άλλων περιηγητών του 17ου αιώνα μ.Χ.
Το λέφι είναι η φλόγα, όμως το τοπωνύμιο είναι άγνωστης προέλευσης. Τα Λέφινδρα ή [η]Λέφινδρος είναι προελληνικό τοπωνύμιο [παραπέμπει σε καρικό], όπως το -νδος, το -νθος, που δεν μπορεί να συσχετιστεί με ρίζα, λέξη ή σύνθεση, γι αυτό είναι άγνωστη η ερμηνεία του.
Ποιό είναι το νησάκι;
Είναι η Παχειά μια νησίδα που συναντάται δυτικά από το Κάτερο της Νισύρου. Για τους Ιταλούς είναι η isola di Pascia. Λέγεται επίσης Ραχειά [Στεφάνη] από τους Νισύριους.Ίσως είναι η «Εσδιρέγγιλος» που αναφέρεται σε οθωμανικούς τίτλους του 19ου αιώνα.
Τα τοπωνύμια Πασκιά και Πασσάς, που γράφει ο πλοηγός της Υδρογραφικής Υπηρεσίας Ναυτικού, είναι λανθασμένα κατά τον Μ.Σκανδαλίδη. Παχειά λέγεται και το Αναφόπουλο, το νησίδιο κοντά στο ανατολικό άκρο της Ανάφης.
Ισως είναι το νησί Νότιο που αναφέρει ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος.
Ραχιά λένε στη Νίσυρο τα ακαλλιέργητα χωράφια επειδή η συσσώρευση υλικού από τις εξωγενείς δυνάμεις προκαλεί ραχώδεις επιφάνειες.
Η ραχώδης καμπούρα όπως και η κατασκευή της Παχειάς οφείλονται σε ηφαιστειακές διεργασίες που έγιναν πριν από περίπου 2-1,5 εκ.χρόνια.
Η νησίδα της Δωδεκανήσου υπήρχε πριν ακόμη δημιουργηθεί η Νίσυρος, πριν συμβεί η Μεγάλη Έκρηξη. Γύρω της υποθαλάσσια υπάρχουν κρατήρες που υποδηλώνουν ότι ο τόπος παραμένει ηφαιστειακά ενεργός, ζωντανός.
Η Παχειά κατοικήθηκε τα προϊστορικά χρόνια από αγροτικούς πληθυσμούς, κοντά στον ηφαιστειακό της δόμο. Αυτό μαρτυρούν ευρήματα που έχουν βρεθεί, όπως άβαφα νεολιθικά όστρακα, οψιδιανοί από το Γυαλί, ηφαιστειογενής τριπτήρας, λίθινος πέλεκυς και νεώτερες χρονολογικά σβάρνες.
Αγροτικές κοινότητες έχουν φτιάξει χαμηλές αναβαθμίδες από ντόπια ηφαιστειακή πέτρα, προφανώς δακίτη.
Η Παχειά αποτελείται από αυτόχθονο δακίτη, το κύριο πέτρωμα της και από νεότερο τόφφο τόσο της Νισύρου όσο της παλαιότερης χρονολογικά Μεγάλης Έκρηξης του ακρωτηρίου της Χελώνης.
Είναι γνωστή για την ελληνιστική σκοπιά της με ερείπια μονόχωρου ναού μέσα στον τετράγωνο πύργο της. Ο πύργος είναι φτιαγμένος από μεγάλες ορθογώνιες πέτρες από δακίτη, επικοινωνεί ως βίγλα με αυτούς του Κάτερου όσο της Πυργούσας, είναι διαστάσεων 7,80 μ Χ7,80μ. Κατέρρευσε από σεισμό ή πιθανότατα από ακολουθία σεισμών διαφορετικών περιόδων. Μπορεί να έπαθε ζημιές από ένα, δύο ή ακόμη τρια επεισόδια,τόσο από τους σεισμούς του 227, του 198-199π.Χ όσο και από τον σεισμό του 139μ.Χ.
Το μονόχωρο εκκλησάκι μπορεί να είναι του 13ου-14ου αιώνα, φτιάχτηκε στη βάση του πύργου όταν αυτός χωρίστηκε στα δύο. Η εκκλησία διαστάσεων 5μ. Χ 2,5μ., η οροφή της οποίας έχει σήμερα καταρρεύσει ίσως από τον σεισμό του 1493 μ.Χ, με εκτιμώμενο επίκεντρο το κοντινό Κοχυλάρι της Κεφάλου.
Δυτικά του πύργου με την εκκλησία υπάρχει ένα κτίσμα, μία «κύφη», ένα αγροτικό πετρόχτιστο με ακατέργαστους δακίτες, η οποία πρέπει να είναι της ίδιας περιόδου με την εκκλησία.
Διάσπαρτοι όρθιοι ογκόλιθοι,προφανώς οφείλονται σε κατάπτωση βράχων από ψηλότερα λόγω σεισμού ή από κίνηση του εδάφους και του βράχου υπό την άμεση επίδραση της βαρύτητας.
Το ευρύχωρο κτίσμα του 1935 με την εντοιχισμένη επιγραφή που είναι σήμερα σε μεγάλο βαθμό γκρεμισμένο, μάλλον καταστράφηκε από τον σεισμό του 1956.
Στο κέντρο της νησίδας σε μια ρεματιά με τοιχία αντιστήριξης, υπάρχουν υπόσκαπτοι χώροι που διανοίχτηκαν από τις αγροτικές κοινότητες της νησίδας, όπως έκαναν και οι κάτοικοι της επίσης ηφαιστειακής Κεφάλου Κω.Κάποιοι από αυτούς έχουν καταρρεύσει, είχαν σκαφτεί μέσα σε τόφφο ή ακόμη περλίτη.
Γεωδίφης
Πηγές
1.Νισύρου Ιστορικά- Λάζαρου.Κ.Κοντοβερού, 1967
2.The ethno-archaeological project of Nisyros outliers (Yali, Pergousa, Pacheia, Strongyli-N.Vernicos, S.Daskalopoulou, S.Stergiopoulou, 2000
3.Islands off the beaten track, Nisyros- N.Stampolidis, Y.Tassoulas, M.Filimonos-Tsopotou.
4.Το Πολύνησο της Νισύρου-Μ.Σκανδαλίδης
5.Εταιρεία Νισυριακών Μελετών
6.Ιστορία των Σεισμών της Κω-Γεωδίφης
.jpg)
