Όταν έφτασαν στο Γυαλί...

Αφού πλοηγήθηκαν στη θάλασσα χρησιμοποιώντας μόνο τα αστέρια για να τους καθοδηγήσουν, οι νεολιθικοί «ροβινσώνες» προσέγγισαν το Γυαλί.

Είναι ένα μικρό νησί με πλούσια ιστορία το Γυαλί, λέει η σύγχρονη αρχαιολογική έρευνα. Εκεί έχει βρεθεί ένα αρχαίο νεκροταφείο, ερείπια οικισμού της Τελικής Νεολιθικής Περιόδου [4000 π.Χ] και δύο χωνευτήρια με σκωρίες για το λιώσιμο χαλκού, που χρονολογούνται από το 6.000 έως το 5.300 π.Χ και αποδεικνύουν πρώιμη χρήση μεταλλουργίας. Επίσης έχουν βρεθεί ελληνιστικά, ρωμαϊκά και βυζαντινά ευρήματα.

Οι νέοι άποικοι αντίκρισαν δύο νησίδια,το ένα δίπλα στο άλλο:την Κισσηρούσα και την Οψιδιανούσα που τα χώριζε μια ρηχή θάλασσα,η οποία βρισκόταν στην θέση της σημερινής Κάμπας. 

Λόγω του κλιματικού όπτιμουμ η στάθμη της θάλασσας ήταν ψηλότερη πριν από 8000 χρόνια από σήμερα.

Η Κισσηρούσα ήταν καταπράσινη, καλυπτόταν από ένα παρθένο δάσος από αυτοφυή πεύκα και κέδρους. Όπως αυτό της δεκαετίας του ΄30, πριν ακόμη ξεσπάσει η φωτιά το καλοκαίρι του 1934, που έκαψε μέσα σε 2-3 μέρες το δάσος από πεύκα. Την φωτιά λέγεται ότι την έβαλαν οι Ιταλοί για να χρησιμοποιήσουν αργότερα το ορυχείο.

Από που και πως έφτασαν; Δεν είναι γνωστό,μπορεί από την Κω,την Δωρίδα ή ακόμη πιο νότια.

Πριν μετακινηθούν,τα ξύλινα σκάφη τους είχαν κάνει αδιάβροχα βάζοντας πίσσα στη γάστρα τους, σφράγισαν τις ξύλινες σανίδες του πλοίου μεταξύ τους,κρατώντας το νερό έξω και επιτρέποντας στο σκάφος να επιπλέει. Φόρτωσαν τα υπάρχοντα και τα ζώα τους και ξεκίνησαν το ταξίδι προς το άγνωστο, με μόνο σύμμαχο τον καλό καιρό.

Η ζωή τους τα πρώτα χρόνια ήταν δύσκολη με λίγες επιλογές. Το νερό σπάνιζε και οι πρώτες ύλες που διέθεταν ήταν: η άφθονη ελαφρόπετρα και το ξύλο, τον περλίτη, τον ριο-δακίτη για δόμηση και τον «ελβετικό σουγιά» της εποχής, τον οψιδιανό. Όμως με τον χρόνο κατόρθωσαν να προσαρμοστούν και να ιδρύσουν μια αξιόλογη νεολιθική κοινότητα.

Στην Οψιδιανούσα βρήκαν ένα σπουδαίο ηφαιστειακό υλικό το οποίο μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τόσο για καθημερινά εργαλεία όσο και για όπλα. 

Στην τοποθεσία Πλάκες υπάρχει ακόμη το προϊστορικό νταμάρι των πρώτων κατοίκων.Ο οψιδιανός προήλθε από την ηφαιστειακή δραστηριότητα του Γυαλιού, πριν από 27000-15000 χρόνια.

Ο οψιδιανός της Μήλου θεωρείται καλύτερος ποιοτικά από αυτό του Γυαλιού. Όμως, στις Πλάκες υπάρχει ένα σπουδαίο αρχαίο κέντρο εξόρυξης πιθανώς νεολιθικής περιόδου. 

Ακόμη σήμερα μπορείς να πάρεις έτοιμα εργαλεία για χρήση.Η θαλάσσια διάβρωση λειτουργεί ως λιθοξόος, επεξεργάζεται και επιστρέφει τις πλάκες από οψιδιανό χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση.

Η ελαφρόπετρα έπαιξε ρόλο στη νεολιθική ζωή είναι αναμφισβήτητο.Είναι ένα πολύ ελαφρύ,πορώδες και λειαντικό υλικό και χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες στις κατασκευές,στον καθαρισμό καθώς και στην πρώιμη ιατρική.

Στην Κισσηρούσα χρησιμοποίησαν την ελαφρόπετρα, την πίσσα από την αμμώδη ακτή που άρχισε σιγά σιγά να διαμορφώνεται, τον κέδρο και το πεύκο για τη ξυλεία και τα σκάφη τους. Ασχολήθηκαν με την αλιεία, κτηνοτροφία ,γεωργία και την  μεταλλουργία.

Γεωδίφης

Οψιδιανός για τους γεωλόγους ,οψιανός για τους αρχαιολόγους, το  ηφαιστειακό γυαλί του Γυαλιού απο το οποίο πήρε το όνομα του η νησίδα. Από το προιστορικό νταμάρι Πλάκες, όπως ακριβώς το έφτιαξε η φύση!