Η τρίτη φορά που επισκέφτηκε την Ρόδο αυτή η καταστροφή; Ο σεισμός του 515 μ.Χ
Η πόλη της Ρόδου την δεκαετία του΄20. Αυτό το τμήμα της πλήγηκε περισσότερο από ένα ισχυρότατο σεισμό, ο οποίος εκδηλώθηκε, ένα βράδυ στις αρχές του 6ου αιώνα μ.Χ, μόλις 150 χρόνια μετά από τον Παμμέγιστο της Μεσογείου.
Ήταν ο 3ος σεισμός από μια σειρά, πολύ δυνατά επεισόδια που αναστάτωσαν τους κατοίκους και προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στην βυζαντινή Ρόδο, το χρονικό διάστημα μεταξύ 4ου-6ου αιώνα μ.Χ.
Μετά το 344/45 και το 476, μια ακόμη φυσική καταστροφή στα χρόνια του βυζαντινού αυτοκράτορα Αναστασίου του Α΄του Δίκορου [431-518] πλήττει τη Ρόδο, καταστρέφοντας τα τείχη, τα λιμάνια και τα δημόσια λουτρά.
Η έκταση της πόλης μικραίνει έτσι που τα νέα τείχη περιορίζονται στη σημερινή τους θέση. Ο καταστροφικός σεισμός του 515 μ.Χ έκανε τη Ρόδο να περιοριστεί στην σημερινή Παλιά Πόλη, τότε έπαυσε να είναι σημαντική δύναμη του Βυζαντίου και μείωσε την εμπορική, οικονομική και καλλιτεχνική της επίδραση στον μεσογειακό κόσμο.
Ιστορικές πηγές αναφέρουν τα εξής:
«Ο Θεός για την 3η ώρα τη νύχτα. Και ο Αυτοκράτορας έδωσε πολλά στους επιζώντες και στην πόλη για ανοικοδόμηση.»[Μαλάλας].
«Και την ίδια ώρα [με την εισβολή των Ούννων στην Καππαδοκία] η Ρόδος υπέστη φοβερούς σεισμούς για τρίτη φορά[προηγούμενοι σεισμοί 344 μ.Χ, 476 μ.Χ] στη μέση της νύχτας.»[Ευάγριος].
«Το έτος 815[516] έγινε μεγάλος σεισμός, και ως αποτέλεσμα αυτού καταστράφηκε το νησί της Ρόδου: αυτή ήταν η 3η καταστροφή. Επειδή συνέβη κατά τη διάρκεια της νύχτας, σκότωσε πολλούς ανθρώπους και λίγοι επέζησαν. Και ο αυτοκράτορας στο έλεός του έφερε χρυσό σε αφθονία στους επιζώντες. Και άρχισαν να ξεθάψουν και να μεταφέρουν τα σώματα εκείνων που είχαν συνθλιβεί κάτω από το βάρος των συντριμμιών», [Ψευδο-Διονύσιος]
Ο σφοδρός σεισμός κατά τη διάρκεια της νύχτας προκάλεσε μεγάλες καταστροφές κυρίως στην πόλη της Ρόδου. Τα κτίρια που κατέρρευσαν σκότωσαν πολλούς από τους κατοίκους και είναι πιθανό ότι ο αριθμός των νεκρών ήταν πολύ υψηλός, αφού οι περισσότεροι άνθρωποι θα ήταν σε εσωτερικούς χώρους και κοιμόντουσαν.
Ο αυτοκράτορας Αναστάσιος έστειλε χρήματα για την ανακούφιση των επιζώντων και την ανοικοδόμηση της πόλης.
Ο Ιωάννης Μαλάλας, Βυζαντινός χρονογράφος από την Αντιόχεια, τοποθετεί αυτόν τον σεισμό κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Αναστασίου [491–518μ.Χ], αμέσως μετά την αναφορά της εξέγερσης του Βιταλιανού και της εισβολής των Ούννων στην Καππαδοκία [η αφήγηση του Μαλάλα χρησιμοποιείται, ίσως έμμεσα, από τον Ευάγριο].
Ο Θεοφάνης Ομολογητής [760-818] Βυζαντινός ηγούμενος και χρονογράφος, υπέρμαχος της εικονολατρίας, τοποθετεί την εξέγερση του Βιταλιανού το α.Μ. 6007 δηλαδή το 514 μ.Χ, και την εισβολή των Ούννων στην Κασπία το Α.Μ. 6008 [514–515 μ.Χ]. Οι Ούννοι θα έπρεπε να περάσουν τις πύλες της Κασπίας για να φτάσουν στην Καππαδοκία, επομένως είναι πιθανό να έφτασαν στον προορισμό τους στα μέσα έως τα τέλη του 515 μ.Χ.
Ο σεισμός της Ρόδου πρέπει να συνέβη γύρω στο 514-516 μ.Χ. Ο Ψευδο-Διονύσιος αντιγράφοντας πιθανώς τον Ιωάννη της Εφέσου, ο οποίος με τη σειρά του μπορεί να πήρε τις πληροφορίες του από μια πληρέστερη εκδοχή του Μαλάλα, τον τοποθετεί σε α.Σ. 815 [Οκτώβριος 503 έως Σεπτέμβριος 504]. Σημειώστε ότι στη συριακή παράδοση η αυτοκρατορική ευεργεσία δεν ήταν μόνο για ανοικοδόμηση αλλά και για την εκσκαφή των σορών των θυμάτων.
Για τον Βασίλη Παπαζάχο ο σεισμός έγινε το 515 μ.Χ, είχε μέγεθος 6.4 βαθμών και ήταν χερσαίος.
Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι προκάλεσε μεγάλες ζημιές στην Νίσυρο, ωστόσο, αυτό δεν πρέπει να ισχύει γιατί προξένησε καταστροφή μόνο στην Ρόδο, και ίσως προήλθε από μια τεκτονική γνωστή δομή που διασχίζει την πρωτεύουσα της Δωδεκανήσου.
Κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο, η Ρόδος ανήκε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Βυζαντινά Μνημεία στη Ρόδο είναι γνωστά από το 330 μ.Χ. έως το 1309 μ.Χ.
Η βυζαντινή περίοδος διήρκεσε και σβήνει για σχεδόν 1.000 χρόνια. Την περίοδο αυτή, η Ρόδος ήταν σημαντικό εμπορικό λιμάνι του Βυζαντίου και σταυροδρόμι για τα πλοία που έπλεαν μεταξύ Κωνσταντινούπολης και Αλεξάνδρειας.Ήταν επίσης σημαντική βυζαντινή στρατιωτική βάση.
Mελετητές έχουν υποστηρίξει ότι ο Ναυτικός Νόμος των Ροδίων είναι βυζαντινό δημιούργημα αυτής της περιόδου ή ακόμη μεταγενέστερος [6oυ, 7ου ή 8ου αιώνα].
Όμως οι Ρόδιοι άρχισαν να αναπτύσσουν μια συλλογή ναυτικών νόμων [Nomos Rhodion Nautikos] που έχουν επηρεάσει το ναυαρχικό δίκαιο μέχρι σήμερα, από πολύ παλιά.
Διατάξεις που προβλέπουν τη δήμευση του πλοίου που, ενώ είναι εφοδιασμένο με έμβολο, εισέρχεται σε εμπορικό λιμάνι με κίνδυνο να προκαλέσει ζημιά σε άλλα πλοία, υιοθέτησε ο Αύγουστος [63 π.Χ-14 μ.Χ] για ολόκληρη την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Αργότερα ο Αντωνίνος ο Ευσεβής, Πίος [138-161 μ.Χ] με διάταγμά του όρισε ότι κάθε δύσκολο πρόβλημα που αφορούσε το θαλάσσιο εμπόριο θα επιλύεται σύμφωνα με τον ροδιακό ναυτικό νόμο, «προς τον οποίο κανένας δικός μας νόμος δεν είναι αντίθετος». Οι Βυζαντινοί, ενσωμάτωσαν στη νομοθεσία τους και τον ροδιακό νόμο γνωστός στη νομοθεσία του Ιουστινιανού [533 μ.Χ] ως «Ροδιακός Νόμος περί απορρίψεως».
Η αναφορά του Στράβωνα, ότι η δίκαιη ναυτική συμπεριφορά των Ροδίων ανάγεται πριν από την καθιέρωση των Ολυμπιακών Αγώνων το 777 π.Χ., μαρτυράει ότι από τις αρχές του 5ου αι. π.Χ., η Ρόδος όταν είχε εξελιχθεί σε μεγάλη ναυτική δύναμη άγραφοι κανόνες προσέλαβαν την ισχύ νόμου.
Οι πρώτοι γραπτοί κανόνες ναυτικού ενδιαφέροντος περιλαμβάνονται στον «Κώδικα της Εσνούννας»,της Μεσοποταμίας [γύρω στο 1930 π.Χ]. Ο μεταγενέστερος «Κώδικας του Χαμουραμπί» [περίπου 1750 π.Χ] ήταν ένα σημαντικό νομοθετικό κείμενο της περιόδου με ρυθμίσεις σχετικές με την ευθύνη του μεταφορέα και τον καταμερισμό της ζημίας από τη ναυτική δραστηριότητα.
Ο «Νόμος Ροδίων Ναυτικός» έθεσε τις βάσεις της ναυτασφάλισης, περιλαμβάνοντας διατάξεις που σχετίζονται με πολύτιμα αντικείμενα κατά τη μεταφορά τους, ρυθμίζοντας μεταξύ άλλων θέματα ναυαγίου, ναυτικής υποθήκης και κοινής αβαρίας.
Γεωδίφης
Πηγές:
1.Ioannis Malalae Chronographia, 6ου αιώνα μ.Χ.
2.Evagrii Scholastici Epiphaniensis et ex Praefectis Ecclesiasticae Istoriae, Libri Sex, Ex Recensione H.Valensii, Oxinii, 1844.
3.Pseudo-Dionysius,Celestial Hierarchy, 6ος αιώνας μ.Χ.
4. Σεισμοί της Ελλάδας-Β.Παπαζάχος.
5.Earthquakes in the Eastern Mediterranean and the Middle East-Nicholas Ambraseys.
6.Βιβλία Google,Βικιπαίδεια, Τμήμα Γεωφυσικής ΑΠΘ.
7.Ιστορία της Ρόδου-Μανώλης Μακρής.
Χαλκή λαβή πολυκανδήλου. Α.Κ. Ορλάνδος, Παλαιοχριστιανικά λείψανα της Ρόδου, 1948.
