Λειψία του αρχιπελάγους
Από τους Λειψούς, αρχές της δεκαετίας του ΄20.Στην φωτογραφία, ανάμεσα στους Ιταλούς λιμενοφύλακες διακρίνεται και ο γεωλόγος Ardito Desio.
«Στην Αρκόννησο υπάρχει η πόλη Κέραμος. Στις ακτές της Καρίας, υπάρχουν τα νησιά που είναι γνωστά ως Argiae, είκοσι τον αριθμό. επίσης Υετούσσα[Αγαθονήσι], Λειψία, και Λέρος», Λειψία την αναφέρει στην Φυσική Ιστορία του, ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος[23-79μ.Χ], ένα όνομα που διατηρεί το νησί μέχρι τις μέρες μας.
Ο δρόμος έξω από τη Χώρα προς τα νότια οδηγεί σε ένα μικρό ακρωτήρι που είναι το νότιο όριο του λιμανιού, στην κορυφή του οποίου βρίσκεται η εκκλησία, πιθανόν στη θέση του ναού του Απόλλωνα Λειψίου, που αναφέρεται σε επιγραφή στο μουσείο. Μια αρχαία στήλη βρίσκεται στο έδαφος μπροστά από το δυτικό άκρο της εκκλησίας.
Ο Απόλλων Λείψιος ήταν ένα αρχαϊκό έως ρωμαϊκό ιερό, γνωστό από επιγραφή, πιθανόν κοντά στον Ναό του Αγ.Νικολάου. Μπορεί να εγκαταλείφθηκε οριστικά το 139 μ.Χ, μετά από σεισμό που συνέβη νότια της Ρόδου.
Αντικείμενα και εργαλεία οψιδιανού από τη Μήλο που βρέθηκαν στους Λειψούς μαρτυρούν νεολιθική παρουσία σε ολόκληρο το αρχιπέλαγος. Μια συμπτωματική ομοιότητα μεταξύ του ονόματος «Λειψοί» και του ονόματος της νύμφης που παγίδευσε τον Οδυσσέα στο σπήλαιό της, οδήγησε ορισμένους να δουν τους Λειψούς ως την Ωγυγία του Ομήρου, το σπίτι της Καλυψώς.
Οι Λειψοί είναι μικροί, με λίγους πόρους, και δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι υπάρχουν λίγα στα αρχαία ιστορικά κείμενα: ο Στράβων περνάει από πάνω τους σιωπηλός. Ο Πλίνιος το αναφέρει πρόχειρα.
Τα αρχαιολογικά λείψανα δείχνουν, ωστόσο, ότι είχε μια μικρή οχυρή ακρόπολη και οι επιγραφές μιλούν για το ιερό του Απόλλωνα στους ελληνιστικούς χρόνους- περίοδο κατά την οποία όλα αυτά τα νησιά ήταν μέρος του κράτους της Μιλήτου στα μικρασιατικά παράλια.
Η μετέπειτα ιστορία του αρχιπελάγους, μετά τον πρώιμο τεκτονικό παροξυσμό του 5ου-6ου αιώνα μ.Χ είναι ασαφής μέχρι το 1088,όταν ο Χριστόδουλος έλαβε την έγκριση για την ίδρυση της μονής του Αγίου Ιωάννη στην Πάτμο.
Οι Λειψοί έγιναν κτήμα της μονής από την ίδρυσή της έως το 1654, μετά την οποία συνέχισε να διατηρεί κτίρια και γη στο νησί μέχρι σήμερα.