Από την Νίκαια στα Νικ[ε]ιά
Το Κάστρο των Νικιών φαίνεται ότι υπήρχε, όταν πέρασε ο Cr.Buondelmonti γύρω στο 1420.
Με οδηγό το σκίτσο που άφησε ,μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι ήταν το μικρότερο μεσαιωνικό κάστρο της Νισύρου, με ένα πύργο, με πολεμίστρες και δύο πύλες.
Βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο του οικισμού με θέα στον κρατήρα, σε υψόμετρο περίπου 402μ.Κατασκευάστηκε από τους Ιωαννίτες, κατ΄εκτίμηση τον 14ο αιώνα μ.Χ. Σήμερα βρίσκεται ερειπωμένο και δύσκολα διακρίνεται.
Το σημερινό όνομα του οικισμού λένε ότι ίσως προήλθε από τη φράση τα «κτήματα του Νικία», δηλαδή από κάποιο Νικία, μία πρόταση που δεν με αφήνει σύμφωνο για ένα κυρίως λόγο.Με ανθρωπωνύμιο δεν είναι γνωστός μέχρι σήμερα κανένας οικισμός της Νισύρου.
Κατά μια δεύτερη εκδοχή και πιο πιθανή για μένα, προέρχεται από το «Νίκαια», που έγινε Νικ[ε]ιά.Πρόκειται για αρχαία πόλη που ήταν αποικία Πελοπονήσιων Δωριέων, η οποία είχε και ναό του Ποσειδώνα, που χάθηκε στον χρόνο.
Η αρχαία Νίκαια της Νισύρου βρισκόταν πιο βόρεια από το Αυλάκι, και η μετεγκατάσταση της στην σημερινή θέση ίσως έγινε γύρω στον 4ο αιώνα μ.Χ.
Πως μπορεί να καταστράφηκε το Κάστρο; Τα Νικιά ως οικισμός έχει υποστεί συμφορές από την αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του Κοίου, της θηριώδους τεκτονικής δομής της οποίας τα καμώματα προκαλούν μεγάλες καταστροφές τόσο στην Κω όσο τα γύρω νησιά.
Προφανώς έπαθε ζημιές και εγκαταλείφθηκε μετά τον σεισμό του 1493, που προξένησε μεγάλες ζημιές σε όλο τον Κεραμεικό, ακόμη και στα Δίδυμα, και την Νίσυρο.
Γεωδίφης
