Αρχαία ελληνοναβατιανή επιγραφή από την Κω

Η ιστορία αυτής της άγνωστης μαρμάρινης πέτρας έχει ως εξής: Εδώ είναι μια ενδιαφέρουσα αρχαία επιγραφή από τα θρησκευτικά πορνεία της Κω, που λέει ότι όσοι αποχωρούσαν από την πόλη έπρεπε να τιμήσουν με αφιέρωση το ιερό της Αφροδίτης του λιμανιού της, που βρισκόταν έξω από το αμυντικό τείχος της πόλης.

Η αφιέρωση στα Ναβαταϊκά και στα Ελληνικά στην Αφροδίτη (Al-‘Uzza),από λευκό μάρμαρο βρέθηκε στην Κω, είναι του 68 π.Χ ή 9 μ.Χ κατά τον Ιταλοεβραίο επιγραφολόγο και θύμα αργότερα του Αουσβιτς, Mario Segre. 

Το αρχαιολ. μέλος βρέθηκε σε ανασκαφή, που ακολούθησε τον σεισμό του ΄33, στην περιτειχισμένη πόλη της Κω, σίγουρα όχι στην αρχική της θέση κατά τον Segre,ο οποίος εκτιμά ότι δεν πρέπει να ήταν μακριά. 

Μάλλον κοντά στην εκκλησία του Αγ.Γεωργίου, όπου ανασκάφηκε ένα ιερό, το οποίο πρέπει να είναι αυτό της Αφροδίτης Πανδάμου και της Ποντίας: πιθανολογείται ότι αυτή η αφιέρωση απευθύνεται σε μια θεότητα που εξομοιώνεται με την ελληνική Αφροδίτη, έχει να κάνει με  το κοντινό ιερό της. Ειδικά επειδή αυτό, βρισκόταν στο λιμάνι, το τιμούσαν ιδιαίτερα οι ναυτικοί: ένας νόμος για τη λατρεία αυτής της Αφροδίτης απαιτεί θυσία από τους «ἔμπορους και ναυκλᾶσοι» που αναχώρησαν από την Κω. 

Τίποτα περίεργο που ένας Ναβαταίος έμπορος έκανε κάτι ανάλογο.

Οι Ναβαταίοι ήταν αρχαίος αραβικός λαός με σημαντικές αραμαϊκές επιρροές. Τους αναφέρει ο Στράβων ως «αράβιο έθνος». Κατοικούσαν στην Πετραία Αραβία (ορεινή).Γενάρχης του βασιλείου τους φέρεται κατά την Παλαιά Διαθήκη ο Ναβαϊώθ.Ο Στράβων τους αποκαλεί σώφρονες και οικονόμους.

Το 106 [μ.Χ] η περιοχή των Ναβαταίων προσαρτήθηκε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία από τον Τραϊανό, ως επαρχία της Πετραίας Αραβίας, με αποτέλεσμα σταδιακά να εξελληνιστούν και να χάσουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα τους.

Επιγραφή ναβατιανή

[bjrḥ ․․] šnt 18 lḥr[tt]

[mlk nbṭ]w | ῾bd ᾿wšlhj

[br rwḥw] br ῾zqn rb῾t᾿

[wṣlm]t᾿ ll῾z᾿ ᾿lht᾿

[῾l ḥjj] ḥrtt mlk nbṭw.

Μετάφραση:

mense . . anni XVIII Aretae,

regis Nabataeorum. dedicavit Aušallahi,

filius Rauḥu filii ῾Azqan sacellum

et statuam deae Al-῾uzza

pro salute Aretae, regis Nabataeorum.

Επιγραφή Ελληνική

IΑὐσαλλασου Ρουα[ιου]

Ναβαταίου θεᾷ Ἀφροδ̣[ίτῃ] εὐχήν.

Γεωδίφης

Με πληροφορίες από τον M. Segre, Iscr. di Cos (1993) 

Το Αφροδίσιο του 3ου αιώνα π.Χ της Συνοικίας του Λιμανιού της Κω,το «δίδυμο» ιερό της Αφροδίτης Πανδάμου και Ποντίας, σε αναπάρασταση [από L.Boccardi και Giorgio Rocco].