Ιχνηλατώντας το ιερό του Ποσειδώνα της Νισύρου
«Έχει δε και πόλιν ομώνυμον και λιμένα και θερμά και Ποσειδώνος ιερόν»
Ο Στράβων στα Γεωγραφικά του, γράφει τον 1ο αιώνα μ.Χ: «Η Νίσυρος βρίσκεται βόρεια της Τήλου και απέχει περίπου 60 στάδια τόσο από αυτήν όσο και από την Κω. Είναι στρογγυλή και ψηλή και βραχώδης, ο βράχος είναι αυτός από τον οποίο κατασκευάζονται μυλόπετρες. Εν πάση περιπτώσει, οι γειτονικοί λαοί εφοδιάζονται καλά με μυλόπετρες από εκεί. Έχει επίσης ομώνυμη πόλη και λιμάνι και θερμές πηγές και ιερό του Ποσειδώνα. Η περίμετρός της είναι 80 στάδια. Κοντά της βρίσκονται επίσης νησιά που ονομάζονται Νησιά των Νισυρίων. Λένε ότι η Νίσυρος είναι ένα θραύσμα της Κω και προσθέτουν τον μύθο ότι ο Ποσειδώνας, όταν καταδίωκε έναν από τους γίγαντες, τον Πολυβώτη, έσπασε ένα θραύσμα της Κω με την τρίαινά του και το πέταξε πάνω του και το βλήμα έγινε νησί, η Νίσυρος, με τον γίγαντα να βρίσκεται από κάτω. Αλλά κάποιοι λένε ότι βρίσκεται κάτω από την Κω».
Την Νίσυρο αναφέρει ένας ξένος περιηγητής, ως μια Αίτνα, ένα Βεζούβιο που την βρέχει από παντού η θάλασσα.Δεν έχει άδικο, η πατρίδα του προπάππου μου είναι διάσημη για δύο κυρίως πράγματα: το ηφαίστειο της και τον Ποσειδώνα,την κυρίαρχη θεότητα των σεισμών, των γεωφυσικών διαδικασιών και των νερών.
Η Νίσυρος γεννήθηκε πριν από περίπου 160000 χρόνια, μετά από την Μεγάλη Έκρηξη και σε αυτό το συμβάν έβαλε το χεράκι του ο Ποσειδώνας, με το τριαινοφόρο δόρυ του.
Οι πρώτες λάβες εκτοξεύθηκαν κάτω από την θάλασσα, ακριβώς στο βασίλειο του. Μετά την δημιουργία, την προστασία της ανέλαβε ο κατασκευαστής της Ποσειδώνας.
Για να τον τιμήσουν οι Νισύριοι του αφιέρωσαν νομίσματα,τελετές, ναούς ή άν θέλετε ένα ναό σύμφωνα με τον Στράβωνα, που μέχρι τις μέρες μας δεν έχει εντοπιστεί.
Εχουν προταθεί διάφορες πιθανές θέσεις χωρίς να ληφθεί υπόψη η αντίληψη της εποχής της παντοδυναμίας του και η ιστορία των σεισμών του υποβασταχτή της πολύπαθης ξηράς της Νισύρου.
Ο Νισύριος σχολάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος διατυπώνει την άποψη, ότι στο ανατολικό στόμιο του αρχαίου λιμανιού της Νισύρου, κοντά στο σημερινό νεκροταφείο, βρισκόταν ο «μεγαλοπρεπής» ναός του Ποσειδώνα. Εδώ λέει ότι βρέθηκε υπερφυσικού μεγέθους ανδρικός κορμός από μάρμαρο, αλλά δεν είναι βέβαιο πως ανήκει στον Ποσειδώνα.
Η λαογράφος Α.Ταρσούλη συμφωνεί ότι στο αριστερό στόμιο του φυσικού λιμανιού του Στράβωνα βρισκόταν ο περίφημος Ναός του Ποσειδώνα όπως και στο ίδιο μέρος βρέθηκε το επιβλητικό άγαλμα του Ποσειδώνα που οι Οθωμανοί μετέφεραν στο μουσείο της Κων/πολης.
Για τον γιατρό Π.Παντελίδη, το ιερό βρισκόταν στους Πάλους, κοντά στα ρωμαϊκά λουτρά.
Πιθανή θέση του ιερού για άλλους ερευνητές ίσως είναι στην περιοχή του Άργους, όπου τόσο ο Γερμανός L.Ross,όσο και η Αρχαιολογική Υπηρεσία Ρόδου επιβεβαίωσε την παρουσία αρχαίων κτισμάτων.
Η αρχαιολόγος Μελίνα Φιλήμονος θεωρεί πως «μια συστηματική ανασκαφή θα λύσει το πρόβλημα της θέσης του Ιερού του Ποσειδώνα».
Ωστόσο, η αναφορά του Στράβωνα είναι ξεκάθαρη. Η Νίσυρος έχει ιερό του Ποσειδώνα, γύρω στον 1ο αιώνα μ.Χ. Κατά την ταπεινή μου άποψη αυτό πρέπει να βρισκόταν σε μια σημαντική θέση του νησιού.
«Στο καθολικό της Παναγιάς Σπηλιανής διακρίνεται μία υπόγεια φυσική κοιλότητα όπου πιθανότατα υπήρχε αρχαίο προχριστιανικό ιερό», αναφέρει ο αρχαιολόγος Ι.Βολονάκης.
Πιθανώς στο δυτικό τμήμα του αρχαίου λιμανιού, εκεί βρισκόταν το ιερό του Στράβωνα, στη θέση όπου φτιάχτηκε αργότερα η Παναγιά η Σπηλιανή ή λίγο πιο ψηλά στη κατηφορική ράχη μπροστά από το Παλιόκαστρο. Δεν αποκλείεται να είχε αρκετά κοινά στοιχεία με τον πιο γνωστό Ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο.
Πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον γεωλογικά τόπο,πάνω στα αρχαιότερα εδάφη του νησιού, με μια ενεργή ζώνη διάρρηξης κοντά στη πιο σπουδαία παράκτια προσχωσιγενή κοιλάδα του νησιού. Απέναντι από μια θρυλική και διάσημη θαλάσσια οδό και το Ακρωτήριο Χελώνη της Κω όπου συνέβη η μεγαλύτερη ηφαιστειακή έκρηξη της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Επίσης τα νομίσματα της Νισύρου του 350-300 π.Χ με γενειοφόρο κεφαλή του Ποσειδώνα και δελφίνι που κολυμπά και την τρίαινα υποδηλώνουν γειτνίαση με την θάλασσα.
Οι αρχαίοι πρόγονοι συχνά επέλεγαν τοποθεσίες ναών που σχετίζονταν φυσικά με τη θεότητα που τιμούσαν .Τα ιερά κορυφής, για παράδειγμα, ήταν συχνά αφιερωμένα στον Δία,τον θεό των ουρανών και του καιρού, τα ιερά σε βάλτους ήταν της Άρτεμης, τα ιερά του Ποσειδώνα βρίσκονταν κοντά σε σημαντικές γεωλογικά ενεργές ζώνες με πλούσιο σεισμικό παρελθόν, κά.
Η λατρεία του Ποσειδώνα μετά την αρχαϊκή περίοδο άρχισε να περνά σε παράλιους και νησιώτικους πληθυσμούς που επιδίδονταν στην αλιεία και το ναυτικό εμπόριο αναγνωρίζοντάς τον ως κύριο θεό της θάλασσας.
Η κατασκευή του ναού,που δεν αποκλείεται να ήταν και βωμός, σε ύψωμα και όχι σε πεδιάδα πιθανώς σχετίζεται με την ορατότητα των θαλάσσιων οδών από Κω προς την Ρόδο, που παρείχαν τα πρώτα και τελευταία πλεονεκτήματα από τα οποία μπορούσαν να φαίνονται τα εισερχόμενα και τα εξερχόμενα πλοία.Θα μπορούσε επίσης να εξυπηρετήσει τον σκοπό της επιτήρησης για πιθανές εχθρικές επιθέσεις.
Δίπλα στο θαλασσινό νερό και σε ψηλό μέρος ο ναός του Ποσειδώνα, που αναφέρεται και ως «Νισυρεύς», ίσως ήταν μια στρατιωτική επιλογή που εξασφάλιζε ένα φυλάκιο σε μια περιοχή με μεγάλη κίνηση.
Το ιερό του Ποσειδώνα μπορεί να έπαθε ζημιά το 139μ.Χ, από σεισμό που εκδηλώθηκε νότια της Ρόδου και προκάλεσε μεγάλες ζημιές σε όλη την Δωδεκάνησο ή αργότερα το 334μ.Χ από μια σεισμική δόνηση με την οποία τελείωσε ο αρχαίος κόσμος της Κω και της Αλικαρνασσού ή από συνδιασμό των δύο ισχυρότατων δονήσεων.
Στη θέση του μετέπειτα κατασκευάστηκε πρωτοβυζαντινός ναός [το μαρτυράνε τα ευρήματα του Βολονάκη] που καταστράφηκε από τον σεισμό της γειτονικής Κνίδου, το 469μ.Χ.
Κάτι το οποίο πρέπει να ειπωθεί είναι ότι το Μανδράκι το 554 μ.Χ και το βόρειο τμήμα της Νισύρου έπαθε μεγάλες ζημιές, όχι μόνο από τον Παμμέγιστο σεισμό και από τα κύματα τσουνάμι που εισέβαλαν στην ξηρά και παρέσυραν ότι βρήκαν.
Σε ότι αφορά τον Αργείο Ποσειδώνα, στο Άργος ίσως υπήρχε παλαιότερο ιερό, ίσως αρχαϊκό, αφιερωμένο στον Ποσειδώνα που καταστράφηκε από τον σεισμό του 411 π.Χ από το γειτονικό ρήγμα του Κοίου, μια τεκτονική δομή που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ίδρυση και την εξέλιξη των αρχαίων και νεότερων οικισμών της Νισύρου.
.jpg)
