Πώς τα ορυχεία του Λαυρίου έσωσαν την αρχαία Ελλάδα και έκαναν δυνατό τον δυτικό πολιτισμό;

«Η Θεία Ευγένεια μας χάρισε ανεξάντλητα ορυχεία αργύρου και πλεονεκτήματα που απολαμβάνουμε πάνω από όλες τις γειτονικές μας πόλεις, οι οποίες ποτέ δεν μπόρεσαν ακόμη να ανακαλύψουν μια φλέβα αργυρομεταλλεύματος σε όλες τις κυριαρχίες τους». Ξενοφών[430-354 π.Χ].

Το 480 π.Χ, ο περσικός στρατός νίκησε τις ελληνικές δυνάμεις στη μάχη των Θερμοπυλών και εισέβαλε σε μέρη της Ελλάδας. Όταν όλα φαίνονταν χαμένα, ένας νεαρός Αθηναίος πολιτικός ονόματι Θεμιστοκλής πρότεινε ένα ασυνήθιστο σχέδιο: οι Έλληνες να μην αντιμετωπίσουν τους Πέρσες στρατιώτες σε ένα πεδίο μάχης, αλλά να επενδύσουν σε έναν στόλο. Στη ναυμαχία της Σαλαμίνας τα νεότευκτα πλοία κατάφεραν να καταστρέψουν τον περσικό στόλο.

Ένα χρόνο αργότερα, χωρίς ναυτικό για να υποστηρίξει τις ένοπλες δυνάμεις τους, οι Πέρσες υποχώρησαν στην Ασία. Ορισμένοι ιστορικοί πιστεύουν ότι μια περσική νίκη θα εμπόδιζε την ανάπτυξη της Αρχαίας Ελλάδας και κατ' επέκταση του δυτικού πολιτισμού, οδηγώντας τους να υποστηρίξουν ότι η Σαλαμίνα είναι μια από τις πιο σημαντικές μάχες στην ανθρώπινη ιστορία.

Τα πλοία που βοήθησαν στη νίκη της μάχης της Σαλαμίνας πληρώθηκαν με ασήμι από τα ορυχεία του Λαυρίου. Τα ορυχεία βρίσκονται ακριβώς νότια της Αθήνας και είναι παγκοσμίως γνωστά για τα εξαιρετικά δείγματα ορυκτών που παράγει ακόμη σήμερα η περιοχή, όχι μόνο στο ιστορικό παρελθόν της.Τα κοιτάσματα του μολύβδου, του ψευδαργύρου, του χαλκού και του αργύρου συνδέονται με μια πυριγενή διείσδυση σε παλαιότερα ιζήματα και ηφαιστειακά πετρώματα. 

Οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει σχεδόν 200 ορυχεία και φρεάτια στην περιοχή που χρονολογούνται από το 480-250 π.Χ. Υπολογίζεται ότι εδώ δούλευαν 20.000 σκλάβοι για να προμηθεύσουν το ασήμι του στόλου που ήθελε ο Θεμιστοκλής.

Σε 300 χρόνια ενεργού εξόρυξης , το Λαύριο παρείχε σχεδόν 3.000 τόνους καθαρού ασημιού. Καμία άλλη πόλη στην Ελλάδα δεν έλεγχε μια τόσο πλούσια μεταλλευτική συνοικία και πιστεύεται ότι η εξόρυξη έπαιξε σημαντικό ρόλο στην άνοδο της Αθήνας. 

Η αρχαία Αθήνα θεωρείται συχνά η γενέτειρα της σύγχρονης δημοκρατίας και του δυτικού πολιτισμού, αλλά η πραγματική ιστορία είναι λίγο πιο περίπλοκη.

Μετά την ήττα της Περσίας, οι πόλεις-κράτη της Σπάρτης και της Αθήνας ξεκίνησαν έναν μακρύ και εξαντλητικό πόλεμο για κυριαρχία. Καθώς τα ορυχεία αργύρου εξαντλήθηκαν, η Αθήνα έχασε γρήγορα τον εξέχοντα ρόλο της και το 371 π.Χ., η Σπάρτη ηττήθηκε από τη Θήβα, μια άλλη πόλη-κράτος στην κεντρική Ελλάδα. 

Εν τω μεταξύ, μια περιοχή βόρεια της Ελλάδας, που ονομαζόταν Μακεδονία, άκμασε και έγινε η νέα τοπική δύναμη. Το 310 π.Χ., ο φιλόδοξος Αλέξανδρος Γ' της Μακεδονίας, κοινώς γνωστός ως Μέγας Αλέξανδρος, κατέκτησε την περσική αυτοκρατορία και τη βόρεια Ελλάδα. 

Ο Αλέξανδρος υιοθέτησε γρήγορα την περσική γραφειοκρατία και την πολιτική για να κυβερνήσει τη νέα του αυτοκρατορία. Όταν ο Αλέξανδρος πέθανε μόλις λίγα χρόνια αργότερα, η αυτοκρατορία του κατέρρευσε γρήγορα.

Ωστόσο, καθώς η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ανήλθε στην εξουσία, τροφοδοτούμενη από κοιτάσματα αργύρου που ανακαλύφθηκαν στην Ιταλία και την Ισπανία, αντέγραψε πολλά από τα επιτεύγματα του Αλέξανδρου, όπως η αποτελεσματική περσική γραφειοκρατία και μια πρώιμη μορφή αθηναϊκής δημοκρατίας. Φυσικά, η ίδια η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία θα κατέρρεε τελικά, αλλά η κληρονομιά της θα επηρέαζε βαθιά τις μεταγενέστερες δυτικές κοινωνίες.

Γεωδίφης

Πηγή-  forbes/D.Bressan

Ασημένιο νόμισμα από την Αθήνα (454-404 π.Χ. περίπου). Η μία όψη του νομίσματος δείχνει ένα πορτρέτο της Αθηνάς, της προστάτιδας θεάς της πόλης. Η πίσω όψη δείχνει μια κουκουβάγια, σύμβολο της Αθήνας, μαζί με ένα κλαδί ελιάς και την επιγραφή «ΑΟΕ», συντομογραφία του ΑΟΕΝΑΙΟΝ («των Αθηναίων»). Το κέρμα ζυγίζει περίπου 17,2 γραμμάρια. Λόγω του αριθμού των νομισμάτων που παράγονται και των προτύπων κοπής για την καθαρότητα και το βάρος του μετάλλου, αυτός ο τύπος νομισμάτων έγινε ένας από τους πιο ευρέως χρησιμοποιούμενους στον ελληνικό κόσμο σε όλη την κλασική περίοδο (480-323 π.Χ.).

Αρχαίο πλυντήριο στα ορυχεία αργύρου του Λαυρίου (Αγριλέζα). Φωτογραφία-Heinz Schmitz