Ποιοι ήταν οι Τελχίνες;

Telchines του Thevet André ,1556.     

«Πώς στην αρχή ο πανίσχυρος θεός χτύπησε τα βουνά με την τρίαινα που του έφτιαξαν οι Τελχίνες, και έφτιαξε τα νησιά στη θάλασσα, και από τα χαμηλότερα θεμέλιά τους τα σήκωσε όλα σαν μοχλό και τα κύλησε μέσα η θάλασσα.Και τα ρίζωσε στα βάθη από τα θεμέλιά τους για να ξεχάσουν τη στεριά», Ύμνος στη Δήλο, Καλλίμαχος αρχαίος ποιητής, επιγραμματοποιός 3ου αιώνα π.Χ.

Οι πρώτοι μόνιμοι οικισμοί της Νισύρου ιδρύονται γύρω στο 4000 π.Χ. 

Από τους πρώτους κατοίκους της θεωρούνται οι μάγοι και ζηλιάρηδες δαίμονες Τελχίνες. Φέρονται να έχουν στενούς δεσμούς με την Δωδεκάνησο και τείνουν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο που τους συνδέει με μύθους οι οποίοι αγγίζουν ακόμη και την μυστηριώδη  Ατλαντίδα. 

Οι συνήθειές τους έχουν δοθεί ποικιλοτρόπως στα περισσότερα νησιά της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά αυτό ίσως οφείλεται στην επιθυμία των Ελλήνων να τους εντάξουν στη δική τους μυθολογία.

Αλήθεια πόσο μυθικοί ήταν οι Τελχίνες;

Ήταν τεχνίτες, καλλιτέχνες  που συνδέονταν με τη θάλασσα σε κάθε στάδιο της ιστορίας τους. Τους εμπιστεύτηκε η Ρέα για την ανατροφή του Ποσειδώνα, την οποία πέτυχαν με τη βοήθεια της Καφιέρας, κόρης του Ωκεανού.

Οι Τελχίνες κατάγονταν από την Ρόδο, αυτοί ίδρυσαν την Κάμειρο, Ιάλυσο και Λίνδο. Θεωρούνταν καλλιεργητές του εδάφους και λειτουργοί των θεών και ως τέτοιοι έφτασαν  στην Κρήτη, την Κύπρο ακόμη και μέχρι την Βοιωτία.

Στο ταξίδι τους προς βορειότερα πέρασαν από την Νίσυρο, τότε πρέπει να εγκαταστάθηκαν στο νησί. Οι Τελχίνες εγκατέλειψαν τα σπίτια τους γιατί προέβλεψαν ότι το νησί τους θα πλημμύριζε ή επειδή επιβίωσαν μετά από ένα πλημμυρικό έντονο φαινόμενο ή γιατί όχι τσουνάμι.

Από την Ρόδο σκορπίστηκαν προς διάφορες κατευθύνσεις.Ο Λύκος πήγε στη Λυκία, όπου έχτισε το ναό του Λυκίου Απόλλωνα. Αυτός ο θεός είχε λατρευτεί στη Λίνδο [Απόλλων Τελχίνιος],στην Ιαλυσό και στην Κάμειρο [Ήρα Τελχινία] και η Αθηνά στην Τεύμησο της Βοιωτίας έφερε το επώνυμο Τελχίνια. Οι νύμφες ονομάζονται επίσης από αυτές Τελχινίες.

Λέγεται ότι ήταν επιδέξιοι μεταλλουργοί ορείχαλκου και σιδήρου. Μπορούσαν να προκαλέσουν χαλάζι, χιόνι και βροχή κατά βούληση, και παρήγαγαν ένα μείγμα στυγικού νερού και θείου, που σκότωνε ζώα και φυτά.

Ισως η αναζήτηση για κοιτάσματα θείου να τους έφερε στην Νίσυρο, γύρω στο 1700-1600 π.Χ. Μαζί τους πιθανώς μεταφέρθηκε η πρώτη λατρεία του Ποσειδώνα από την μινωική Κρήτη, όπως μαρτυρούν τα κερατόσχημα λαξεύματα, τα λείψανα αρχαίου κτιρίου και τα  θραύσματα που έχουν βρεθεί κοντά στον Νύφιο[Νυμφίο] της Νισύρου. 

Με τους Τελχίνες της Κρήτης ίσως σχετίζεται το θαυμάσιο κύπελλο από οψιδιανό του Γυαλιού, που βρέθηκε στο ανάκτορο της Ζάκρου.

Οι Τελχίνες ασχολήθηκαν με τον χρυσό, άργυρο και τον χαλκό όπως φανερώνουν ονόματα τους.Από την Ρόδο πήγαν στην Κρήτη όπου δεν βρήκαν τα τρία αυτά μέταλλα. Δεν ήταν οι πρώτοι κάτοικοι της Κρήτης, όπως συχνά αναφέρεται. Πρόκειται για ένα μεταναστευτικό ρεύμα μιας ομάδας του νότιου Αιγαίου που κατευθύνθηκε προς το κεντρικό τμήμα του ή ακόμη ψηλότερα.

Τα κυνοκέφαλα παιδιά της θάλασσας, με τα χέρια τους από πτερύγια, φέρουν διάφορα μεμονωμένα ονόματα τα οποία μαρτυρούνται σε διάφορες πηγές: Δάμων, Μύλας, Αταβύριος,Ανταίος [Ακταίος], Μεγαλήσιος, Ορμένος [Ορμενός], Λύκος, Νίκων και Μίμων, Χρύσων, Αργυρών και Χάλκων. Γνωστές γυναίκες Τελχίνες ήταν η Μακελώ, η Δεξιθέα [μία από τις κόρες του Δάμωνα], η Αλία που φέρεται ότι παντρεύτηκε τον Ποσειδώνα και πιθανώς η Λυσαγόρα.

Οι αναφορές ποικίλλουν ως προς το πώς ακριβώς καταστράφηκαν: από πλημμύρα ή κεραυνό του Δία ή ακόμη από την τρίαινα που έφτιαξαν για τον Ποσειδώνα ή αλλιώς ο Απόλλων πήρε το σχήμα λύκου για να τους σκοτώσει. Προφανώς έχασαν την Τιτανομαχία, τη μάχη μεταξύ των θεών και των Τιτάνων.

Όπως και να χουν τα πράγματα ήταν κυνηγοί πρώτων υλών και το πέρασμα τους από την Νίσυρο υποδηλώνει την σημασία που έδιναν οι προϊστορικοί λαοί στον ορυκτό πλούτο. 

Τους Τελχίνες ακολουθούν οι Πελασγοί, ευρήματα τους υπάρχουν στο Κάτερο, Άργος και το Παλιόκαστρο της Νισύρου.

Γεωδίφης